Mijn Ierse setter bespiegelingen

 let op
'Furor Sanandi'
deze pagina van mij als setterfanaat kan natuurlijk
 in uw eigen 'setterhart' beschadigend-
maar evengoed mogelijk hartverruimend werken.
We hebben immers een gezamenlijk doel: 
behoud en brede gezondheid van ons aller Ierse setter.

home 

Een opinie, verhandeling of column valt niet op de deurmat, 
die zoek je op.

Met geld kun je bijna alles kopen, ook een goede hond!
Dat ie blij gaat kwispelen hangt helemaal van jou zelf af

 Er zit toekomst in het verleden!

Wanneer men een zintuig verliest dan compenseert het lichaam dit door andere zintuigen te versterken. Zo, bijvoorbeeld, ontwikkelen mensen die hun gevoel voor humor verliezen een sterk gevoel voor verontwaardiging. Bij een hond is dit onbestaanbaar....

Heb jij dat nou ook wel, iets dat je nooit meer uit je hoofd kan wegdenken? Telkens komt dat weer naar boven, scherp en onhoudbaar. Als het iets leuks is of aardig onderwerp kan het steeds weer vreugde geven. Andersom zou je wellicht vele 'nightmares' moeten trotseren.

Zo'n mooi geschetst beeld heb ik nou bij sommige Ierse setters, zo'n type wat je nooit vergeet en die je voor elke nieuwe hond plaatst. Hem afdekt ahw. Is dat 'beroepsblindheid'? Nee het is beroepsverdriet over wat verloren is gegaan. Je weet wel, ik ben verslingerd aan de kanjers Whiteseal Hartsbourne Dennison, Shandon O'Cuchulain, de Usenborns, Kolibri von Bergstücken, Patricia of Killone en tegenwoordig in Summertime Lady. 

Vorige week kwam er (onderstaand) weer zo'n wanhopige weemoed setterfoto voorbij. Een hond uit pure showlijnen die mij compleet plat slaat. Precies die periode (rond 1975) voor de grote 'iedereen moest zo'n setter' hype (1973-1985 met grote aantallen pups), het bekende Lassie syndroom. Achteraf gezien niet gunstig voor het ras, anderzijds heel leuk, toen viel men en-masse voor de Ierse setter en dat komt... omdat ze toen herkenbaar en optimaal in type en uitstraling waren. De overdrevenheden en zelfs constructiefouten van nu bestonden nog niet. Qua karakter waren ze toen nogal...eigenzinnig gevonden, of was dat juist het begin van 'tijd- en motivatiegebrek' , 'slecht opvoeden' periode van nu. 

En als ik zo'n die belijning zie, die hals, die schouder, die vacht, die kop en uitdrukking, die prachtige achterhand (croupe) de pelvis onder een hoek 25 - 30 graden, daardoor mooi lage staartaanzet: dan schreeuw ik het uit van blijdschap en herkenning! En als we over gezond maken praten, over galopstijl, over outcrossing, over genenpools, over alle erfelijkheids zorgen is dit toch het Setteruiterlijk en Setterdoel waar IK met jullie naar toe wil. Zo'n dubbeldoel setter, die op alle onderdelen de rasstandaard volgt, inzetbaar is voor alle sportieve wensen, overal kan wonen en weer velen zal liefhebben. Een rashond die weer op de straat zal worden gezien!
De fokkers moeten het dóen, het publiek koopt heus wel wat er is; alle richtingen... (zelfs de verkeerde richting gaan als zoete broodjes).

En zulk moois ook in Rood-Witte kleur verkrijgbaar. Het zou maar zo kunnen, we werken eraan.

Grote uitdaging
Alles is in beweging en dat moet ook. De oudere fokkers (ja ja good old days) en keurmeesters weten wat ik met mijn verhaal bedoel. De menselijke generatie Y, de Millennials, de hakkers, headbangers en vooral de nieuwe Z 'Curlinggeneratie' hebben werkelijk geen idee en gaan hun eigen weg. Stompzinnig alles verwachten van je mobiele schermpje. Willen namelijk niks van ons grijsharigen aannemen want... "jullie ouwetjes hebben alles verkloot, the future is ours". 
Ze (en ook wij) komen er wel achter -pappie en mammie betalen toch wel mijn rekeningen- maar dan is het te laat... En mocht er alweer een crisis aankomen (CO2 tax, klimatarmut /GL versus Baudet, van het aardgas af allemaal) dan wordt alles heel moeilijk, ook het hebben van een setter is dan een luxe artikel.. Dan komen oude tijden wellicht terug, hèt ras alleen door de hogere klasse/elite te bezitten.

Deze oldie is Aesia Anuschka, van 1979 (uit Clonageera Snow Drift x Coppersheen Calypso) eig. Susan Stone, Zwitserland.
oude lijnen zoals Watendlath João O'Pandy, Hartsbourne Brilliant, Hartsbourne Perdita, Raycroft en Gaelge mix, Derrycarne Red Wine, man man wat smullen!

Dáárom bestaat deze columnpagina:

‘Zien en niet spreken, dat zou het grote verraad zijn.’
Enoch Powell, 1968

Lid worden bij drie setterverenigingen
een yes or no
mijn dilemma want er zonder is beter

Aan Ierse setters is nog steeds niks fout...
Als u zich afvraagt hoe het komt dat al mijn FEITEN in (FB)discussies/op deze pagina/gemailde reacties niet ter zake gevonden worden of erg negatief worden opgevat: 
Hier mijn uitleg:
'Je bent gewoon een manipulator en onderdrukker met je nare FEITEN en je moet ophouden ons de les te lezen / emotioneel onder druk te zetten. 
Waarom is waar wij voor kiezen minder dan waar jij voor kiest....
Ennehhh... Outcrossing is helemaal niet nodig'.

Ben ik werkelijk de enige die een duidelijke kritiek neerzet bij onze 
huidige Ierse setter fokker- en houderij?
Rust zacht (vooral die dames)

Zou Gmail ook al weet hebben van alle interne spanningen methun  leden? Oke, ik download geen bijlagen en zal niet klikken op links, evenmin op rechts. ;-) Ik hou me muisstil eventjes... waarom? Lees de 200 items hier onder, spreekt voor zich dunkt me

Een gewaarschuwd mens telt voor twee. Filosoof George Santayana zei het ooit mooi: 
"Wie zich het verleden niet herinnert, is gedoemd het opnieuw te beleven." 
En dat nog wel voor een historicus.

Het aantal trimbanen neemt in NL toe ;-) ...voor de honden dan he. Begrijp me niet verkeerd...dit wordt een haarstukje.
Een Ierse setter dient van nature een weerbestendige zomer- dan wel wintervacht te dragen. Correct?
Tweemaal per jaar, één keer in het voorjaar en één keer in het najaar, wisselen setters zelf van vacht. Correct?
Elke haar (de korte en vooral die lange) doorloopt zijn groeifasen in zijn eigen tempo en valt uit wanneer zijn tijd gekomen is. Correct?
Lekker glad en glanzend af te kleden met zo mogelijk zonder krul, golf of slag. Correct?
Lange haren m.n. aan voorpoten, hals en staart. Correct?
In een roodbruine kleur als een zojuist geopende wilde kastanje. Correct?
Kan iemand mij uitleggen waarom vrijwel alle Ierse setters tegenwoordig met regelmaat naar de trimmer moeten (nee niet alleen voor uitdunnen, bijpunten jabeau en nagels knippen, juist vanwege de vachtdichtheid). 
Moet dit nu werkelijk of is het vermenselijkte manie? 

Saillante rillingen: Gaat het sneeuwen en ijzelen worden diezelfde setters tegenwoordig vaak een jasje aangedaan; is die benauwende vacht dan nou nóg niet goed genoeg? "Mijn lieve schat zal het vast koud hebben en het staat beééldig".
(Omdat een hond weinig koudereceptoren heeft zou ie nooit, echt nooit om een fleecetrui vragen! Daarom stappen ze zomaar in een ijskoud wak)

The greatest gift you can give your dog is to let it be a dog.

(Op FaceBook kreeg ik over dat noodzakelijke trimmen flink op mijn kop omdat ik fokkers de schuld gaf voor die verdichte/benauwende mahoniebruinkleurige haarvrachten > 'fokfout'. Ik constateer gewoon een feit en als er daar eigenaren boos om worden gaat het niet in NL allang niet meer over gezamenlijk een ras conserveren maar is de ooit sportieve setter verworden tot religie en dogma, de hond zelf in invaliditeit geduwd). 
In de afgelopen 6 jaren heeft nog nooit een fokker mij terechtgewezen, 'in de nek gesprongen' of dat ik het fout zag...alleen maar gezeik in de marge, eigenlijk is dat een teken aan de wand.

als een zojuist geopende kastanje....

Variant op: 
Mijn vrouw heeft het koud en daarom moet ik een jas aan...:
De bazin heeft het koud en daarom moet haar setter eveneens een jasje aan.

Even serieus over het verschil tussen jachtlijn en showlijn Ieren. Met argusogen bezie ik (en ook vele anderen) de dagelijkse werkelijkheid. Sommige liefhebbers hebben nu al de stekels omhoog wellicht. Want het gaat gelijk weer over 'religieuze oorlogvoering'. Omdat zoals je weet significante verschillen groter zijn geworden!
Mijn Apache -uit bekende jachtlijnen- wordt over een paar maanden 6 jaar. In de afgelopen jaren is ze alleen maar mooier en beter geworden; nu eindelijk op de uitstraling die haar recht doet. 
Ook mijn Outcross teefje Ailleen Aoife O'Conloch is straks 4 jaar maar is nog steeds niet op ultieme wasdom; het duurt allemaal gewoon wat langer. Ze spettert wel allang kwaliteit, met name in kopvorm, body en galopgebruik! Eigenlijk moest hersensfunctie als eerste staan; dat geeft voldoende stof voor wel 500 blogjes en aantal artikeltjes 'Uit Leentjes Jachtige leven'.
Deze Oorspronkelijke Ierse werklijnen blijken rond hun 5e levensjaar lichamelijk pasklaar, 'k heb dus geduld.

Puppie babyklasse
Dit in tegenstelling tot een hondenshow kortgeleden waarin een rood setter babypupje erg hoge ogen gooide. Het plaatje trok ook mijn ogen. Een 5 maands Rode IS pup al met een lijf als een 'volwassen mini Iertje', inderdaad nog klein maar toch.... Het puppiemodel al helemaal vervangen door aardig modelletje, iets overhoekt maar gelukkig toch ietsje croupehelling, te lange hals, wel die foute oordracht, totaal nog niet op vachtlengte maar dat mag de pret niet drukken. Babyklasse immers. Tijd zat om uit te zwaren. 
Ik houd deze bijzondere pup wel in de gaten, hoe die er over vier jaar uitziet, over 8 jaar desnoods. Ben benieuwd.

In 1951 maakte kunstenaar Giacometti een bronzen beeld naar een hond welke hij in Parijs op straat zag lopen. Dat voorbeeld moet vast een Ierse setter zijn geweest, vast wel, -dat bedenk ik me maar zo-. 
De kunstenaar had alleen geen verstand van heupen, hakken en opperarmen, maakte hij er expres paardenhakken en paardenhals van?? 
Alle beelden die Giacometti in al zijn 'beeldvrijheid' heeft gemaakt zijn slank, hyperslank, zeg maar broodmager. En ik vind zijn sculpturen beeldschoon....ondanks de afgrijselijke aggregaties.

Museum de Fundatie, bij 'ons' in Zwolle. hond groter zien

Volgens mij wordt het hoog tijd om binnen de Ierse setter clubs zoiets als een RASSTANDAARD DISCUSSIEGROEP in het leven te roepen. De tijd dringt want wereldwijd zijn inmiddels alle bloedlijnen gemixt met elkaar en alle mogelijke gebreken binnengehaald. Wat moet er worden gesneden...wat gaat door...wat gaat stoppen. Voordat het echt een stinkend bruine brij wordt.
Een vakgroep die alles verzamelt, de standaard zoals exterieur en werkstijl combineert en propageert, het keurmeesters handboek herschrijft, kennis van de founding fathers omarmt, kennis van ervaren fokkers en voorjagers tot zich neemt, hun visie bespreekt en formuleert, registreert, databases bijhoudt en vooral honden AANRAAKT, BEVOELT, STOKMAAT NEEMT EN ZE DIGITAAL EN DNA-TECHNISCH WEEGT e.d.
Kortom actief een visie ontwikkelen voor de komende decennia om Groep 7 recht te doen!

Helaas gaat het niet gebeuren, mountains high rivers deep.
Ja zeg, stel je voor dat die commissie jouw foklijn wil uitschakelen... Betekent dus dat je zoiets niet over je heen moet krijgen maar gewoon....op tijd die juiste weg al te kiezen, door zelf de (boven)toon zetten.

Wij wonen aan het einde van de lange riem die in de volksmond Bible-belt wordt genoemd.
Aan het degelijke uiteinde ervan, de gesp zou je kunnen zeggen.
Wanneer ik met Apache en Ailleen Aoife door het Staphorster bos ga zien we een mevrouw met 2 GSD honden (Duitse Herdershonden blond en zwartgestroomd) aankomen. 
Mijn twee meiden bedenken zich niet en gaan via het kreupelhout er met een straal van honderd meter omheen. Onstaan uit leergeld.
Wanneer ik haar passeer zegt ze: 'Ik heb góede herders hoor'!
'Ja mevrouw maar dat weten mijn twee setterschaapjes niet'.

Gekscherend flap ik eruit 'ik dacht dat er maar één Goede Herder bestond'.
Zegt ze: 'Ik hoop dat u ooit die Echte goede herder ontmoet. Als je daar bent is er wel een klein nadeeltje... je moet in de hemel nog steeds de stront van je hond, nee van al je honden die je daar weerziet, opruimen'.
Tersluiks voel ik even in mijn jaszak, ja nog drie poepzakjes.
Ze ziet het...'tot in eeuwigheid dan he'.

Hmm krijgen wij het nog lang druk ook.

Zomaar voor de eeuwigheid een plaatje vanochtend geschoten van mijn nu 5,5 jaar jonge Redwing Last Apache Standing. Ze zat zo mooi rustig voor mij rond te kijken. Ik genietend van haar uiterlijk bij haar alerte rondkijken en haar trekkende neusje. 
Je kunt er alles aan en van vinden maar haar hoofd is van echt ouderwetse schoonheid! 
Mooie oogzetting en juiste amandelvorm, prominente stop zonder overdreven te zijn met mooie parallelle lijnen. Duidelijke wenkbrauwen. Geciseleerde wangen met fraaie arches. De ooraanzet zoals het hoort: geplaatst op de ooglijn, het dunne oorlapje netjes met een vouw langs de wang vallend. Haar vacht glanst als de zo vaak aangehaalde 'pas uitgepelde kastanje'. Haar neusdop verkleurt in de herfstzon alweer vroeg naar winterkleur, zoals ieder jaar ;-)

Als ik me verdrietig voel legt ze haar kop zwaar in mijn schoot, als ik moet overgeven kopieert ze dat gedrag en doet dat evenzo. Ingespeeld zijn we, ervaren lichaamstalers. We kletsen heel wat af, vaak zonder woorden.
Ben trots op mijn soul-mate, Apache mijn kanjer

1400px

Nu ik voor de derde maal in korte tijd commentaar hoor en lees over de werkstijl en vooral snelheid en gangwerk van de Ierse Rood-Witte Setter MOET ik hier wel wat over gaan zeggen. Het gaat over blinkend goud...

Allereerst zou er een basis moeten zijn waarin we vrijwel allemaal het over eens moeten kunnen worden. Een vaste basis 'Ierse setter' waarop verder gebouwd kan worden. Die is er wel: de Rasstandaard. Helaas bestaan er meerdere setterkleurtjes, setter-fundamenten en evenzoveel geloofsinterpretaties. Biedt interpretatie dan ruimte, ja volgens mij wel, maar wat er duidelijk staat en meetbaar is kun je namelijk niet omheen. 

Cellist Pablo Casals zei het zo: ‘De kunst van interpretatie is níet te spelen wat er geschreven staat’. Hij bedoelde niet dat het anders moet, maar dat je een muziekstuk anders mag spelen. Als wij ons nu houden aan de Rasstandaard IRS en IRWS is er al verschil genoeg dunkt me. Nu maakt de mode/keurmeesters/iedereen zijn eigen feestje. 
Dat gaat hem dus niet worden.

De Wrestler tijd
Voor die basis wil ik teruggaan naar de eerste jaren van onze founders. De Ierse setter was Rood met veel Wit erop, zo je wilt Wit met wat Rode platen erop. Een setter als gebruikshond, mede 'brood' op de plank brengend. De Ierse moors en boglands zijn ontzettend zwaar begaanbaar, het is afzien een hele dag daarin te vertoeven en te verschalken. De vereisten waaraan zo'n jachtmaat moest voldoen waren eenduidig: Elegant, niet te grof en te zwaar, begiftigd met de beste jachtbrains, onvermoeibaar het terrein in een ommezien bedwingend. Als een zwaluw er over, zó werkt een setter!
Ga eens voor jezelf na hoeveel zo'n setter in the Moors aan kilometers aflegt. De (voor)jager loopt 50 meter voorwaarts in diezelfde tijd heeft de hond zowel honderden meters links als rechts van hem alle wind door de neus gehaald. Een Ierse setter mag daarom niet 'Continentaal werken' (van boomwalletje tot boomwalletje in gematigd tempo) maar moet rauzen, sloten bestaan niet, kilometers vreten in een zo soepel en vlak mogelijke galopstijl. Zijn neuscapaciteit is heus in overeenstemming; die wordt heus niet minder na uren zo werken.

De onstuitbare alleskunner
Zou een oorspronkelijke Rood-Witte nou echt zoveel langzamer zijn geweest? Eigenlijk zou hier helemaal geen discussie over moeten zijn, toch? Een slome setter mag domweg niet bestaan. Als je je oor bij de huidige prominente settermensen in het moederland Ierland te luisteren legt praten ze over de gewenste "Ferrari-snelheid". Zowel voor Rood als Rood-Wit hoor, altijd al. 
Niet maar wat rondhobbellen maar rammen, urenlang!
Vanaf het moment dat de eenkleurig Rode Ierse setter victorie ging kraaien ('ahem fout gedacht...de enige echte' vond men) boven de IRWS is deze alleen maar groter en zwaarder geworden en is tegen de 68-70 cm. eerder normaal dan 'te groot'. En daarom zijn vooral deze Roden (maar ook nogal wat Rood-Witten) ook zo ongeschikt de vereiste snelheid en werkstijl neer te zetten. Vele setters tonen een verkeerd/belabberd galopwerk, er wordt gewoon niet op geselecteerd!!
De magische gewichtsgrens onder de max. 28 kilo aan lichaamsgewicht is de natuurkundige wet van (bot)sterkte en (spier)lengte in onze hondse zwaartekracht. Daarbij sloopt een groter gewicht de zuurstofvoorziening...ml O2/min/kg lichaamsgewicht. CLUKS motoriek <> Uithoudingsvermogen <> BMI. (M.a.w. Een setter die drie kilo te zwaar is bevraagt hart en longen drievoudig voor dezelfde prestatie) 

En dan die vaak genoemde New-Era tijd zo rond de 60-er jaren, toen ikzelf een jaar of 10 was. Dat broodnodige kantelpunt omdat de fokkerij vastliep, net zoals nu. Dat groepje vernieuwers in Ierland was maar wat trots op hun kanjers, zoals Moanruad Brendan, Waydown Sandy, Red Admiral, Patricia of Killone, Annie Alla e.a. Toen werd er nog op aanwijsbare/behaalde kwaliteiten geselecteerd. Toen wel, tegenwoordig is de maatstaf 'Looks' en 'Greenstar grabbing' en 'Trompetteren op social media'. En als je hond een ZG krijgt toegekend word je tegenwoordig boos en ventileert dit bitter op FB!

En reken maar dat de IRWS in Ierland zelf, de grote Werktypenfamilie van nu zeg maar, wel degelijk de aloude norm vasthouden en zich niet laten afzakken naar lagere normeringen.

En dan overal met droge ogen beweren dat ons ras nog steeds superieur is aan alle andere rassen....fout fout! Verkeerde mentaliteit overheerst.
Geleidelijk zijn onze twee setter'rassen' uit elkaar gedreven in vier uitvoeringen: show en werk en show en werk. Dat loopt anno nu alleen maar ernstiger uiteen door allerlei fundamentalistisch geloof. Zoals dat gaat binnen een kerk/geloof, iedereen die anders denkt wordt uitgescholden, tot paria verklaard, verketterd. Al volop showinvloeden zijn er in de IRWS ingeslopen, hoeveel je het ook wil repareren dat gaat er nooit meer uit!! De verkeerde genen hebben die plekken prominent ingenomen. 

Showkampioen worden gaat tegenwoordig heel gemakkelijk: er is al jarenlang forse terugloop in deelnemersveld, er wordt met U'tjes gestrooid en doordat je bijna de enige inzender bent... hoppakee! Wat zegt nou echt een CAC of CACIB en vooral zonder bijbehorend CACIT.
Ook al moet een IRWS in de showring worden beoordeeld 'naar zijn werk in het veld' , wellicht denkt een keurmeester daar wel aan maar toetst dit niet! Dat kan ook niet dat moeten fokkers en hun voorjagers doen, eerder in het traject, véél eerder. Eigenlijk is het heel eenvoudig: Een (Rood-Witte, maar ook Rode) setter hoort niet op een conformation show, die moet je de maat nemen in zijn werk en het uiterlijk daar beoordelen die daarvoor nodig is.

Een Veldkeurmeester is DE specialist
Steeds weer lees ik dat men boos wordt / voorjagers de wenkbrauwen fronsen wanneer op de veldwedstrijden keurmeesters zich over de deelnemende Roden en Rood-Witten bij de bespreking uitlaten zoals o.a. 
"Galopstijl onvoldoende, hond basculeert en gaat niet juist met zijn krachten om" 
of
"Beperkte galopstijl, hond zet zich foutief af en neemt daardoor te hoge sprongen. Dit kost zoveel kracht dat de setter veel te vroeg op zijn uitputtingspunt komt". 
Ook gehoord: "Dit zware type komt niet voor een hoge kwalificatie in aanmerking". "De hond kent zijn taak in het veld niet, peutert maar wat aan".
Door in te schrijven onderwerp je je aan de wedstrijdmores; bezoek de veldwedstrijden, geniet ervan, leer ervan, discussieer erover, fok daardoor betere honden.

Passie en jachtverstand kun je er niet ìn praten.
Van voorjagers lees of hoor ik hierop terug: "Mijn hond werd in het veld beoordeeld als was het een Rode Ierse setter". Of: "Verkeerde beoordeling meegekregen want een IRWS is en moet anders werken dan een Rode Ier, er is toch verschil tussen Racy en Sportief". "Nou zeg, hij is/mag pertinent geen racemachine worden". "De keurmeester vond zijn gangwerk onvoldoende". Kortom boosheid en frustratie, helaas onterecht.

Dan zeg ik maar..nou wat vind je er zelf van? Zie je het niet of wíl je het niet zien? Heb je de keurmeester m/v dieper bevraagd waarom hij wat negatiefs over je setter zei?
Graag hou ik alles positief, in volgend praktijkgeval heb ik mijn mond gehouden: Een afgepeigerde IRWS komt na een wedstrijdloop van krap 20 minuten hijgend voor me langs. Ik hoor de voorjager enthousiast roepen dat het een geweldige run was.... 
Wat wij allemaal zagen: De arme hond was na een 10 minuten al helemaal op, werd door de baas wel 20 maal aangevuurd om verder en sneller te gaan. Twee fazanten gemist, die volgende wel kort voorgestaan maar geflushed, hobbelend achtervolgd tot aan de sloot. Gediskwalificeerd. 

Nou, benaderden ze maar de snelheid en stamina van sommige Rode Werk Ieren! Wat er nu te zien valt, ook in de landen om ons heen is het met de IRWS slecht gesteld, en nogmaals: nee, ze hoeven niet precies als de Rode Ieren te zijn. Sommige behalen een TAN test, een piepklein aantal behaalt ooit eens een kwalificatie. Het gros aan IRWS haalt of doet helemaal niks in de veldpraktijk! Daarom mag je nooit zeggen dat we op hoog niveau fokken en opereren!! Wij hier worden door de Engelse setters voortdurend verslagen, onze Ierse setterrassen waren en behóren beter (hen zelfs de baas) te zijn! Er wacht heel veel werk want er is jarenlang teveel nagelaten en genetisch verarmd.

Werkstijl
In stijl mogen ze evenmin onderdoen voor de Roden, maar helaas. Veel foto's komen langs, vrijwel allemaal de oortjes hoog, met opgerichte body ruikend of staan- kijkend. Konijntjes besluipen kan iedere hond heus wel. Nog nooit heb ik een IRWS bijna buik-crouchend verlaagd, beton-strak en hevig sidderend in prachtige stijl op vogels voor zien staan!! Zinderend, en uitsluitend DOOR NEUSCAPACITEIT gebeeldhouwd met bijna gesloten ogen voorstaand. 
Waar is dat gebleven?! Foetsie. 
De staart mag bij vinden (en soms blokkeren) van veerwild enigszins bewegen, zag ik maar eens vaker zo'n propellerstaart, dan is die passie er tenminste. 
Welke IRWS weet het verschil in geur tussen fazant en patrijs, of hebben veldkennis in vrij levend en in de natuur opgegroeid wild. Om over allerlei bijkomende vogel-ontsnappingstechnieken maar te zwijgen. We moeten alle duizeligmakende kunstgrepen en gekunsteldheid door mensen kwijt en gaan voor PUUR. Hoe, moeten we met z'n allen maar eens bedenken.

Ook verkeerde interpretatie wat Adel inhoudt. Dat zit van binnen en van buiten maar vooral subjectief in onze hoofden. De oudere typen van wat decennia terug hadden oneerbiedig gezegd een wat boersig uiterlijk. Type verandert altijd al naar gelang de mode. Omdat er zo weinig pups geboren worden gaat door hoge familiegraad de boel steeds meer op elkaar lijken (homozygotie in uiterlijk en gebreken). 
Wat de laatste tijd bij bosjes Cruft's kwalificaties verovert is een rijzige(r) IRWS, brede doch slappe ribbenkast, met langere rug zonder benodigde hellende croupe, dunnere bone, diepere kop/stop en masker, lubberlippen en lange oren(!), weke aangeplakte achterhand, diepere maar afgevlakte borst en veul meer haar erop (incl. trimmen van de hals!). Als de ierse setter werkelijk door te lange/ te dichte vacht getrimd en geplukt dient te worden is er een grote fokfout gepleegd.
Gezien de IRWS GALOPMOTORIEK en CONTINENTAAL BEPERKT GAAND, alsmede type en gewicht (zelfs soms boven 30 kg.) en overvloedige haardos moet je soms twee keer kijken of je niet te maken hebt met een Drentse Patrijshond en da's geen goede ontwikkeling. Of als straf voor decennialang foute setterfokkerij...misschien dan toch maar die Drent inkruisen, houden we wellicht nog wat jacht erin.

Na bovenstaande, kom ik er niet onderuit: 

WAT IS DAT TOCH STEEDS
DAT GENETISCHE EN ZICHTBARE MIDDELMATIGHEID 
TOT NORM WORDEN VOORGESTELD

Sic transit gloria canis

Hoe scheef ziek...dit MAG NIET waar zijn:
uitsluitend 54 x Uitmuntend gewoon weggegeven

Vandaag op 8 september waren op de Rotterdam Ahoy Int. show 12 Rode Ierse setters ingeschreven
Alle 12 setters werd een Uitmuntend aan toegekend.
(ietsje toevallig is de beste van het ras eveneens afkomstig uit hetzelfde land als de keurmeester)
De volgende dag 16 deelnemende setters, ook dezen 16 Uitmuntend toegekend, 
dikke week erop alle 13 x Uitmuntend, de tweede dag weer 13 x Uitmuntend
Ahoy1   Ahoy2   Maastricht  enz.

ergo: als je de andere shows ook gaat turven schrik je nog meer 
(ja jij factcheck dit onzin gedoe nu!),
want dit FCI conformation systeem is van nul en generlei waarde geworden
terwijl de keurmeesters steevast op FaceBook door de inzenders de hemel ingeprezen worden.
(van die nieuwe lichting KM had ik betere rastypische inzichten verwacht want ze waren echt niet goed, maar helaas pindakaas)
en Gerda beleeft straks een record aantal inschrijvingen, check dat volgend jaar maar
Och, nog een paar jaar dan komt geen hond meer opdraven
alleen de verslaafden halen dan hun shotje
en halen voor een habbekrats het gewenste papiertje
wat het clubbestuur hen verplicht stelde.
Volledig vrije fokkeuzes redden ons ras, 
niet doorbetutteling of verbieden gouden combi's.

Andere koek:
Ook vandaag een Veldwedstrijd in Zeeland
Deelname door een aantal voor dit werk voorbereide en getrainde rode en rood-witte setters. Voorgejaagd door hun eigenaren die tijd, geld noch moeite spaarden om aan dit hogeschoolwerk te kunnen deelnemen.
Behaalde setter-resultaten vandaag: Geen kwalificaties. 
Door onrustig en jong veerwild, moeilijke dekking, nog niet goed genoeg, kleine foutjes e.d.
Allen met lege handen naar huis, hopelijk welgemoed opgaand voor de volgende keer.
Over rasbeleving gesproken...

Er wordt gezegd dat na de eerste loopsheid de hoogtegroei van een teefje stopt...ha, weet ik eindelijk waarom Ailleentje een lange pre-puberteit ervan gemaakt heeft. Ze was nog niet uitgegroeid, nog niet aan loops worden toe.... Gelukkig staat Apache haar praktisch wat bij. Want Leentje wordt voorzichtigaan wat loops.
Van haar tante lerend jezelf goed schoonhouden (incl. broek en staart) en ik vul dagelijks de loopsheidskalender in en ben wat in de weer met koudwatersopjes. Eigenlijk gaat haar verloop nu wat te snel... beetje vloek en zucht, maar toch het begin is er, blij mee.

Op de wondpoli deze ochtend (ja, ik ga langzaam vooruit) werd mij op het hart gedrukt mijn been in beweging te houden. Nu 'wij loops zijn' moet ik daarom een juiste reuenloze wandelroute bedenken. Gekozen voor het Staphorsterbos; op dinsdagmiddag heb je gewoon het losloopgebied voor je alleen. Mis, mijn kleine duveltje gaat direct "op de loop" omdat in de verte een hond blaft. Zo goed zo kwaad hobbel ik daarheen. Roept de eigenaar van een mooie grauwe Schnautzer de aloude woorden "Hij doet niks hoor".... 
Dat zal heus, die van mij wel! 
Dan zie je nog eens wat NATUUR inhoudt. Het startschot voor sierlijk elkaar sier maken, al dansend heen en weer rauzen, een Leentje op haar allerbest. Ze laat hem gelukkig nog net niet toe, al heeft dat jochie zijn roze lipstick alvast tevoorschijn gedraaid!
In al dat natuurgeweld kan Apache zich niet meer inhouden en claimt Leentje voor zichzelf, de reu wordt verjaagd. Werkelijk om de paar minuten bestijgen ze nu elkaar, rauzen eensgezind en zwijgend, met hoge oren tussen de bomen. Wat geniet ik van zulk natuurschoon. Dit is nou oerdrift.

Op een gegeven moment is ze weer even 'ergens op excursie', oohhh toch niet ergens een viervoetig jochie op de kop tikkend? Een eindje verderop tref ik haar aan...roerloos staand voor een konijntje. 
Fact: loopse teven blijven beter bij de les! En Leentje doet niks liever dan excelleren.

Het lijkt er sterk op dat Apache door dit alles versneld loops wordt, haar rustcyclus met een maand gaat verkorten. Nou ja dan beleven we over een maand of 6 à 7 een dubbelloops feestje? De gierende hormonen zwepen hen thuis onverminderd voort, worden steeds meer elkaars gelijken. 
Niks dominant gedrag. Leentje haar rug blijft nat van al 't bestijgen en helder gedrup uit Appie's mond. Zusterliefde op rolletjes.

Leentjes jachtige leven 28 aug. 2018

tref ik haar aan...roerloos turend naar een konijntje

Al jarenlang parkeer ik zo bij de supermarkt: Achterklep open, alle autoramen omlaag en de beide setters Ailleen en Apache gewoonlijk soezerig in de autobench. Bench wel op slot hoor! 
Niets deert ze, worden alleen wakker als mijn winkelkar tegen de trekhaak stoot. Die exhibition levert best wel goodwill op, "iedereen" kent deze Engeltjes nu. 
Ben ik -twee weken geleden- amper de supermarkt ingelopen hoor ik schel geblaf....de mijne! Zie ik nog net een stel ouders met hun jonge kinderen in hun auto stappen en iets te vlotjes wegrijden. 
Witte NOH kentekenplaat, Duits. 
Zegt een mevrouw daar tegen me: Die drie kinderen huppelden vrolijk naar jouw auto en staken ongevraagd wat handjes tussen de tralies. Ailleen had waaks gereageerd. Op zich helemaal niet erg want het is HUN auto, de VEILIGSTE plek, en een IRWS is gauwer hoteldebotel dan een IRS. De moeder had de kinderen nogal afgeblaft om hun impulsieve aktie, opvoedkundig okee.

Probleem nu vanochtend: Als er maar een kindje achter de auto langs loopt wordt er al schel geblaft. Hè bah, dat wil ik niet (m.a.w. dat er in hun koppie geen negatieve transmitters afgaan wanneer er een kindje in beeld komt). 
Even later daarom aan een heel jong meisje gevraagd of ze de twee setters wat lekkere hondenvleesstrips wil geven.
"Goed vasthouden hoor als je dat door de tralies steekt", dat durfde ze, beide honden hebben het tussen haar vingers weggeknabbeld.
Roept -ondertussen achter ons- een Duitse mevrouw iets naar haar peutertje.... Ailleen keft direct, al kauwend, die heeft blijkbaar naast een jachtknobbel inmiddels ook een talenknobbel.
Dat wordt even knobbelen hoe we verder moeten met deze foute inprenting.

Uit: Leentjes jachtige leven - aug 2018

Het is al steeds zo warm, laat ons toch met rust, Lebensraum wil ik, jij Hurtta of Julius-K9 ga weg!

In het buitengebied werd ik namelijk serieus aangesproken door een hondenmevrouwtje waarom mijn setters geen tuigje dragen. (alweer, moet ik nu in de aanval of toch maar lief reageren).
Ze vond namelijk het gebruik van een halsband of jacht/sliplijn veel te belastend voor des-honds-hals, terwijl deze ondertussen werkloos om mijn eigen hals hingen. 

("Op hun hondenschool werd hen direct al verteld dat een tuigje DE oplossing is". 
Ahaaa...het opvoedkundige tuig...vertel vertel, nou vol vuur ging ze hoor). 
Natuurlijk heeft een hondentuigje ook voordelen anders bestond zoiets niet, toch? Ik weet wel dat de CaniCross, Bike Joring en sledehondmenners zweren bij een tuigje...kan de hond beter trekken. (Het trekhondenverbod 1911 geldt nog steeds hoor ;-) 
Waarom steeds zoveel Ierse setters in zo'n onhandig tuig lopen blijft een groot raadsel. 

Ze dacht niet echt mee met MIJN stellige overtuigingen:
- ik wil mijn honden zo bloot mogelijk meemaken, ieder terrein zo soepel mogelijk 
  over- en doorheen zonder opgehangen te worden.
- ik geniet van hun setterkleur, vacht en mooie belijning, dat mag niet onderbroken worden 
  door halsband, K9-teksten, kleurtjes, clipjes met jarretelletjes.
- sterker gesteld: Een setter heeft de beweeglijkste en vrije schouders van alle rassen, die ga je niet
  insnoeren rondom en vooral bovenin niet!!
- 'beha-loos' door het leven lijkt me ook voor iedere hond veel fijner.
- voor een setter zweer ik bij een zelfgemaakte sliplijn met stoppers; past in de jaszak.
- als old-school doe ik al 45 jaar wat mijzelf het best bevalt voor mens en hond.
- ik heb een zere rug en ga zeker niet zeulen aan een trekoog.
- per etmaal zijn de mijne hooguit een kwartier aangelijnd (15 min <> 1425 min niet).
- ze trekken vrijwel niet, beide lijnen hangen aan één pink als we 4x daags op pad gaan.
- trekken ze toch wat geef ik seintjes via tikkende vinger op de dunne lijn, is afdoende.

Ondanks (dank zij?) haar Trumpiaanse airtje en gebaartjes bleef ze aanhanger van haar geloof. "Toch moet u er maar eens over nadenken", grappig, want dat had ik al eens mevrouw. Er zijn er miljoenen die evenzo 'ge- en overtuigd' zijn, nou dat mag want het is jouw hond en jouw situatie en tuigkeuze. Het is echt (een modeartikel) van deze tijd en ik niet.

Sta ik daar in de zinderende zon te kletsen over opvoedkunde, mijn beide teven kropen wijselijk onder de donkere beuken verderop. Hondse inzichten volgen is vaak beter.

JB
(gemoedelijk adviseur)

Zie eveneens 17 mei 2017

Update 19 augustus 2018: 
Lang leve de sliplijn. Mijn Ailleen is voorzichtig loops aan het worden. Wordt vanochtend belaagd door een reu, inderdaad met een tuigje om. Mijn teefje probeert al grommend te ontkomen, slaat hem met voorpoten om de oren en hapt naar zijn hals en oor. Hij blijft maar doorgaan. Opeens gegil van Ailleen.... haar voorpoot is van onderop verstrikt geraakt in zijn tuigje, rondgedraaid en snoert af. Wat we ook doen aan die gillende dansende hond(en) die kutgesp wil niet los. Ik ga mijn policy veranderen namelijk laat iedereen bij mijn hond wegblijven, zeker diegenen met een tuig om!!!

Ergo: Vrijwel ieder nest heeft tot dusverre het ras naar een lager peil gebracht in plaats van meegebouwd naar het hogere doel. Dit betekent een actieve vernietiging van genenkapitaal.
Is er nou niemand die uit deze kudde wil ontsnappen? 

Immers, wie de kudde volgt loopt altijd in de stront!

of erger

nou vooruit nog een belerend feitje:

“Schrijf nooit aan kwade opzet toe wat afdoende 
verklaard kan worden door domheid.”

Soms kijken we hier even naar het voetbal op de TV, al is het aan mij niet besteed. Mijn setters worden net als ik crazy van alle ophef, ook dat gonzende lawaai van toeters en paukenslagen. Maar ja als iets wilt volgen moet toch wel het geluid aan staan, ook al is het niet evenwichtig af te stemmen. 
We hebben al een paar wedstrijden gevolgd, géén waar Nederland in speelt. ;-) Wie er gaat winnen maakt me helemaal niks uit. 

Ruiterlijk en eerlijkheid bestaat daar niet; het meest raar vind ik dat bij een overtreding van beide jongens de armen omhoog gaan.... claimen van jouw oneerlijk gelijk?!
Wanneer mijn stem overgaat in foeteren, bij dat vals onderuithalen, vooral ook dat zomaar neervallen van spelers (vaak dank zij videoscheids afgestraft, die steeds hiermee mijn rechtvaardigheidsgevoel bevestigt) sluipen de honden even de kamer uit... want
Als ze al niet weg waren, die tune van het WK eindigt steevast in een geel scherm met ARAG reclame MET scheidsrechterfluit en dat is precies net onze 'straf' downfluit.

Laat de NLD leeuw maar in z'n hempie staan... Appie heeft de borst nat gemaakt. Ze heeft die cap niet afgeschud, ze vond die plotselinge schaduw wel lekker. Ben niet zo van dit soort plaatjes...

Opgefokte fokker

Als je Ierse setter met regelmaat
naar de hondentrimsalon moet
heeft je fokker er teveel haar opgefokt

Oh ja zeg? Ja, een setter hoeft alleen gesoigneerd. Een setter heeft namelijk geen ondervacht, wat moet er aan zijn lijf dan verwijderd, geplukt en uitgedund? Niks. Wisselt per jaar immers van zomer, via wintervacht weer naar zomervacht. Ingebakken in het ras, precies van pas voor het doel waarom ze bestaansrecht hebben, een setter is all-wheather bestand. Op-en-top gebruikshond. En als ze toch vernikkelden van de kou en regen hadden de founding fathers er wel een ander soort vacht op gefokt!
Uit den boze daarom alle hondenpyjama's, vestjes, rompertjes, fleecetruien, regenjacks die de thans veel te dik gefokte vachten ook nog eens broeierig (hot spots) toedekken. Arme honden die zulke fokkers en bazen hebben!
P.S. Dat je hem een keer even lekker toedekt of inpakt wanneer hij ziek is / sterk vermagerd is / vachtproblemen heeft dan is dat prima hoor, dieren welzijn voorop. Maar vermenselijk je hond niet, hou op inbreuk te plegen op hun natuurlijke functionaliteit.

Een top gezondheid bovenaan stellen
Bewustwording: Hoe zou ons ras in-het-licht-treden als we allemaal dit jaar niet meer de dierenarts  bezoeken en uitsluitend in/of vanaf 2019 er maar één jaarlijks bezoekje afleggen om anti-lichamen te laten titreren (danwel een tekenhalsband halen, meer niet).

N.B. okee, je mag er heus heen als er botsplinters uitsteken danwel bloed uit de hond spuit.

Wagner vs Bruckner

De beroemde violist Fritz Kreisler studeerde in Wenen bij componist Anton Bruckner. Hij herinnerde zich de vette hond Mops, die zijn leermeester erop nahield. Als de studenten hun middagmaal aten, haastte Bruckner zich altijd naar een lunchzaak. De hond bleef achter. ‘We besloten een grap uit te halen’, schreef Kreisler. ‘Eerst speelden we muziek van Richard Wagner, waarbij we Mops sloegen en opjaagden. Vervolgens schakelden we over naar het Te Deum van Bruckner en gaven het dier iets lekkers. Na enige tijd begreep de hond het spel.
Op een dag keerde Bruckner terug van zijn lunch en we zeiden: ‘Meister, we weten dat u een bewonderaar bent van Wagner, maar in onze ogen is uw muziek superieur. Zelfs een hond kan horen dat u een betere componist bent.’ 
Bruckner bloosde. Hij dacht dat we het meenden, gaf ons een berisping en prees Wagner als de grootste tijdgenoot uit de muziek. Toch bleek hij nieuwsgierig genoeg om te vragen hoe we erbij kwamen dat een hond het verschil kon horen. Op dat moment hadden we gewacht. We zetten Wagner in. Huilend stoof de bange Mops de kamer uit. Daarna speelden we onze leermeesters Te Deum. De hond kwam blij kwispelend terug en begon ons pootjes te geven. In de ogen van Bruckner stonden tranen van ontroering.’

Setters zijn slopers??

Wat maakt de mensheid veel kapot

What breed is this???
Het is gelukt: Om zijn Pietje Bell karakter heen het mooiste 'ras' definitief naar clownesk uiterlijk verbouwd.
Sporting group, Westminster 'dog'show2018
Het aloude 'sound' credo in hondensportland: sneller, beter, sterker is verworden tot benauwder, langer, groter, extremer. "En denk erom he, als je je vachtje, voetjes of oren vies maakt moet je in bad". Wat Een Armoe

En dáárom heb ik het er alweer over: Vast neem ik me nu voor om nooit meer te reageren op showuitslagen, geshowde setters, geen zinnen daarover op FB te plaatsen of 'hoe ik er tegen aan kijk'. Het systeem is ziek en ik wil een gezonde kijk en praktijk behouden en kijk daarom wat weg. Ook het bezoeken van clubmatches e.d. zit in diezelfde lijn... regelmatig bekruipt me het gevoel bij de verkeerde showring te zitten. Jij gaat toch ook niet bij de Sint Bernhard ring zitten?! Ja zo ernstig vind ik die wijziging in type en looks enz. van de Ierse setter anno nu. Om het maar helemaal niet over het Jachthond zijn te hebben...
(Nee ik ben niet van het pad, iedereen kent mij en weet dat ik het rasvaandel steeds hoog boven alles uit wil tillen, maar heb een hekel aan minkukelsetters)

sporting group 7...

op minstens zoveel punten is ook de setter anders geworden

12 februari 2018

Trojaanse paarden

Zo werkt het dus. Toon de mensen maar vaak de nieuwe trend, er zijn altijd wel volgers... en daarna stapt iedereen er blind in. Geen studie, ingedut, geen voorkennis, niks. Aan iedere hond kleven er wel fouten als je de rasstandaard ernaast zet. Ik weet het maar al te goed.
Maar wat als je wel acht afwijkingen constateert aan een 'hond van ver weg' maar ondertussen niet beseft dat diezelfde foute trend in ons NL bestand allang is ingeslopen. Als een virus zich bij ons in-nestelt.
En iedereen schudt hard van nee 'dat is nie zo'. 
We wonen aan zee en alles waait gewoon hierheen hoor. Hoe vaak hoor ik oudere fokkers/eigenaren niet roepen dat die vroegere setters zo verschrikkelijk mooi waren en ondertussen...schrijven ze steeds hun hond in op de Crufts. Welke meerwaarde??

Wanneer mag een hond de naam Ierse setter dragen?
Nou gaat u op de eerstvolgende conformation hondenshow de Ierse setters goed bestuderen.
Mag ik noemen: Een setterhoofd moet bestaan uit '4 ovalen' en niet uit lange blokken en evenmin uit bolvormen, evenwijdige lijnen van neus en schedeldak, snuit met kin eveneens evenwijdig, niet te zwaar in hoofd zijn, zijn de ogen wel amandelvormig, liggen ze wel diep genoeg, de oren kort en fijn van vel en slapjes langs de wang vallend, aangehecht op de ooglijn en dus niet achter de laatste kies, oor niet groter dan de palm van je hand, hoe lang mag een 'mediate' hals eigenlijk zijn, een schouder moet een hoek maken van plm. 98 graden, plus mooie uitstekende voorborst, is het bekken wel een 30 graden gekanteld, is de staartaanhechting mooi laag genoeg daardoor, bestaat de achterhand uit een krachtig bochtig lijnenspel in plaats van een paar te lange 'houten latjes'. Vachtkleur warm kastanjerood als een pas geopende kastanje (niet mahonie!!), vrolijke bevedering aan poten staart, oren en borst en de rest beperkt in haarlengte zo glad en glanzend mogelijk aanliggend... ach das war einmal.

Hé, word eens wakker; de soldaten klauteren al uit het trojaanse paard wat je binnengehaald hebt! 
Als wrakhout tot norm wordt verheven dan is alles verloren

Rood met wit, en dan...

In de verte nadert een statige Tervuerense herder, mooi van haar&kleur en een prachtig masker. Mijn twee setterteven huppelen er heen, onwetend wat zo'n hond voor hen in petto kan hebben. Maar dit is een heel goeiige goeie. Zegt die mevrouw: "Wat hebt u mooie setters meneer. Al jaren ga ik naar shows met mijn honden maar die twee van U, zo mooi zie je ze nooit meer. Als ik u was ging ik ze showen!"
Mevrouw dat hebt u goed gezien, ze zijn inderdaad uniek in hun soort maar showen is er niet bij. Om meerdere redenen. Ook heb ik mezelf beloofd dat nooit meer een FCI-keurmeester zijn handen en ogen over mijn setters laat gaan. En Ailleen is een Rood-Witte setter maar die gaat vanwege zogenaamde 'afwijkende kleurpatronen' nooit hoge ogen gooien ondanks haar ultieme bouw. 
Ze kon haar ogen niet van ze af houden.

Belangrijk: Nergens staat in de IRWS-rasstandaard hoeveel en waar dat wit moet zitten... alle setters waren eeuwenlang rood met wit en hoeveel rood zou inderdaad niet belangrijk moeten zijn. Zeker zal binnen het noodzakelijke outcrossprogramma alle geneuzel opzij gezet moeten worden! Dan maar een spikkeltje meer of meer oppervlakte aan rood. Als de boel weer gezond is kunnen we wel weer ouwehoeren over 40/60  en solid red islands. Wel blijf ik fel tegen witte koppen, witte oren en roaning trouwens.

Verenigingverlating....de dilemma's

Het verenigingsleven van hondenclubs gaat bij geen enkel ras over rozen. Ieder lid of fokker heeft zijn eigen belangen, kennis en wijsheid en vooral geloof. Wat er nu (bij ons ras Ierse setters in Nederland) gaande is lijkt veel op kerksplitsing die uiteen valt in een paar sektes. Echt Hollandse koekjes van eigen deeg lijkt het op.
Was er daarom geen uitnodiging voor het jaarlijkse januari fokkersoverleg? Te veel binnenbrandjes om te blussen?
De grote vraag: Biedt het stichten (anno 2018, zoals minder tijd, vergadering absenties, minder motivatie, gewijzigde maatschappelijke insteek, minder studie) van een paar nieuwe Ierse Setterclubs nou veel soelaas? Laten we maar hopen op verbetering, hoe dan ook de toekomst zal het leren. Is er al een standpunt waar over pakweg 50 jaar een Ierse setter moet kunnen, in elkaar moet steken.... of belanden we weldra bij een langharig roodgekleurd maatje op de sofa die via DNA tests toestemming krijgt als fokdier, maar ook met veel dierenartskosten bijeen gehouden moet worden? Nee ik praat geen onzin. Doelen en scope moeten eerst maar eens boven water....bij de bestaande èn mogelijk nieuwe verenigingen in de pipe-line. De eerste groep bestaat al die zich opstelt tegenover van de 101jarige club wat ISC heet...

De geschiedenis blijft zich herhalen: Leden die zich als nieuwe club afsplitsen ontmoeten korte tijd later exact dezelfde problemen. Die kosmos blijft immers gelijk aan 'hemellichamen' en satellieten.
De 'kerk'verlaters blijven immers dezelfde mensen, met ongeveer dezelfde teleurstelling, dezelfde vriendjes her-groeperen zich, zitten elkaar op dezelfde manier weer in de weg, dezelfde (voor)oordelen, dezelfde honden, hebben dezelfde standaardeisen, dezelfde ingesleten structuren, contracteren dezelfde met U'tjes strooiende FCI keurmeesters, het blijft feitelijk gezien dezelfde democratie en 'morele pact'. 
Even een kopietje bedenken van Huishoudelijk Reglement en Statuten, het VFR even afslanken(graag), sancties schrappen en hup er is weer een (erkende?) vereniging?

Alle huidige partijpolitiek / eenmansfracties schrappen en helemaal overnieuw beginnen is heus een optie. Juiste doelen stellen, Bottom-up en geen Top-down, alles opengooien. De grote ISC- dooddoener: 'Jullie hebben als leden zelf op de ALV vóór deze voorstellen gekozen'. 
Is 25 aanwezigen een afspiegeling? Wie beslist nu wat?! Het werkt hullie versus zullie voor de minderheden in de hand, al 100 jaar. Soms moet je gewoon iets wat werkelijk goed is (en goed was doorgesproken) dóór laten gaan, zonder stemming. Veel kritiek wordt terecht geuit, mismoedige gezichten troef. Het is gewoon een stelletje zielepoten bij elkaar.
Alhoewel, als geen enkele fokker lid meer wil zijn van een rasclub geeft dit misschien ruimte voor eigen wegen, zonder betutteling je te gaan onderscheiden van de rest. Dan mis je wel kracht/kennis/kunde/gebaande paden. Door juist vrijdenkend en eerlijk te zijn maak je naam, dan schrijf je geschiedenis!

Het rasbehoud staat allang niet meer voorop
Dat er snel wat gebeuren moet is duidelijk. Versnippering leidt tot afzondering, minder kennis en daadoor minder daadkracht. Meer van hetzelfde en is daarom al minder effectief. Het gaat al jaren niet om het behoud van de Ierse setter, laat staan de Uitstraling, Kracht en Adel van toen. 
Nee het is eigen parochie, steeds dat eigen fokkerskliekje op de shows. Omdat hun honden de belangrijkste zijn, waarin dan in vredesnaam?! Tunnelvisie, eeuwenoude strijd van behoud eer en roem, daardoor inmenging of kritiek niet kunnen verdragen. Terwijl Outcrossing, Gezondheid en Genenpool van alle Ierse setters juist alle prioriteit moet krijgen. Juist daarom gaan de aloude steunpilaren / gedreven veld- en werkmensen m.i. als eerste heel hard weghollen vanwege het telkens aangedane verdriet en miskenning bij een kutvereniging. Te hoog kutgehalte, letterlijk. In plaats van Open vizier en Overleg worden er met de deur op slot en gesloten gordijnen regels bedacht; dat is een schijndemocratie!

'k Ben een paar jaar geleden 
opnieuw lid geworden vanwege de setters,
maar dat is al snel overbodig gebleken. 
Om het huidige bestuur, sommige leden en om vele honden 
zou ik echt geen lid meer hoeven zijn

Een zelfreinigende cultuur/vereniging zijn
Namelijk als het werkelijk om de SETTER zou gaan zou iedere afwijking, trend of (genetisch) defect direct en OPEN aan de kaak worden gesteld, in SAMENWERKING direct de schouders eronder. HET IS GEEN SPELLETJE. Alle pupkopers hebben recht op klaarheid, van mij mag iedereen naar hartelust bladeren in ZooEasy. De doofpotmentaliteit moet weg, maar dat gaat de komende jaren niet gebeuren, ik weet het! Geldwinst heb ik het niet over want dat speelt tegenwoordig niet meer zo, een nestje gezonde Ierse setterpups goed groot brengen kost een vermogen. Daar verlies je op; ik ben al aan het sparen voor mijn ene ultieme nestje.

Over het voortbestaan van onze ISC ben ik best somber, haalt de club zijn 105 jarige bestaan wel? Het lijkt wel of er steeds meer leden met de handen op de rug staan toekijken... de afgrond gaapt.
Bij welk nieuw groepje moet ik me nu of later aansluiten... lid zijn van mogelijk drie(?) verenigingen is ook zowat. Wat IK graag zou willen (ja voor jullie, voor het setterras e.d.) sneeuwt geheid weer onder. Hoe goed bedoeld ook, het LEEFT nog niet en de STRUCTUUR is fout. Dat ik grote zorgen (lees verdriet) heb om ons mooiste ras moge duidelijk zijn. Ik als trouwe hond sta hier te blaffen maar de karavaan trekt verder....
Er ligt binnen (en buiten) de club een schat aan mogelijkheden, autoriteit, kennis en kunde in zowel Gedrevenheid, Oorsprongen, Outcrossing en Veldwerk, grijp en omarm dat! 
Anders gaan de nieuwe vereniging(en) i.o. ermee aan de haal...

Meer lezen? Scroll maar omlaag naar 08 november 2017 'Executeur testamentair'

Als een oude setter gaat blaffen
let dan vooral goed op
dan is er echt wat loos

Kapotgetraind…

Langer dan een jaar geleden zag ik ze al samen, een strenge baas en een jolig tien weeks Continentaal jachthondpupje. Hij wilde het KNJV traject ingaan met haar. 'k Had wel eens medelijden; al die strenge opdrachten die door het slungeltje tot in de puntjes uitgevoerd moesten worden. Iedere wandeling leek me een mix van sturing en training. Via een goedzo-snoepie tot flinke ruk aan de riem. Eigenlijk best knap hoe haar werkijver in een jaartje toenam.
Onlangs klaagde deze baas een beetje zijn nood: De nu 1,5 jarige teef wilde niet meer bij hem weg! Vooruit sturen ging tot dertig meter en bij gewoon los wandelen bleef ze maar om hem heen cirkelen. In het bos blijft ze nu slaafs op het pad. Alle joligheid is eruit.

Ja het is een valkuil, vooral voor dominante bazen (en meestal besef je zelf niet eens dat je het bent). De eerste maanden van een hondenleven moet bestaan uit spel, (beperkte) vrijheid, ervaringen opdoen, grenzen leren en nog eens leren. Geleidelijk van spel overgaan naar serieus. Alles zit al in je hondje maar je moet het naar boven toveren.
Hij had mij al vaker met Ailleen en Apache gezien maar vond mijn setters wat te 'vrijbuiterig'. Maar ja ik heb setters en ben van de vrije school, dingen soms juist nìet doen. Zelf hun zelfstandigheid leren dragen, maar ook al mijn eigen fouten willen inzien. Ook ik laat veel steken vallen hoor. Feedback daarover vragen en krijgen, dit dan ter harte nemen is al moeilijk genoeg!

Nu het 2018 is geworden heb ik me voorgenomen geen blad voor mijn mond te nemen.
Dus: "Je hebt je jonge hondje overvraagd, te vroeg begonnen, te lang achter elkaar, je wilde te snel en nu wij even praten staat ze daar maar, speelt niet met mijn twee setters. Durft niet zelfstandig iets leuks voor zichzelf te doen… het enige wat ze doet is je steeds aankijken".

Ook had ze last van wagenziekte, inderdaad een ramp voor een toekomstige wedstrijdhond. En eigenlijk is dat deels te verklaren… in de auto gezet worden betekent opbouw van druk (stress) om wat er elke keer weer komen gaat. Vergeefs van achter het stuur commando's naar achteren roepend wellicht... alles bouwt dit op.
Voor je hond aan verplichtingen voldoen in plaats van 'lang leve de vrijheid die mij wacht'. Ze kan er overheen groeien met de jaren maar beider geluk (binding en vertrouwen in elkaar) moet dan mede verbeteren. LUISTER NAAR JE HOND
Mijn voorzichtige advies was: een poosje minimale lichaamstaal bij het uitlaten, geen geroep, geen fluit, geen vinger uitsteken en helemaal geen (dwingend) oogcontact. Kortom je loopt daar zonder hond. En als je toch eens wat apporteerwerk wilt onderhouden, twee keer goed brengen is nu beter dan 15 keer herhalen.
Wellicht heb ik hem wat in zijn ziel geraakt, twee dagen later, toen hij ons weer zag sloeg hij zonder handopsteken een zijpad in. Ik hoop echt dat dat een ingeslagen weggetje is waar zijn leuke teefje gelukkiger van wordt.

(Volgende week zal ik hier wat proberen te vertellen over voorkómen van het fenomeen wagenziekte, gezien het ontbreken aan doelgroepen niet op facebook, maar hier)

Net als onze koning heb ik een Kerstboodschap

Het setteroog is de spiegel van zijn ziel

Elke dag kun je genieten van je setter, door voortdurende interacties omdat je elkaar in de ogen kijkt. Omdat je met dit dagelijkse beeld vertrouwd bent vallen misschien afwijkingen aan zijn/haar ogen niet meer zo op. Helaas is het niet allemaal ogentroost bij onze Ieren. Zowel bij ontmoetingen en vele foto's die iedere dag via social media langskomen slaan mij koud om het hart! Bij bosjes worden er uitgedeeld want het is zo'n lieve hond, ja vaak is dat ook zo. 
Ken je je ras wel goed, zie je wel wat jij juist zou moeten zien? Er zijn helaas maar heel weinigen die dergelijke fokfouten werkelijk zien.

Verfijnde Adel
Het handelsmerk van onze Ieren is zijn kopvorm, de stand van de ogen daarin en de expressie die ze daardoor uitstralen. Expressie… dan kom je echt op het terrein van zijn ziel, hoe de setter naar jou kijkt. Het belangrijkst daarbij is elegantie, vorm/plaatsing en donkerte oogkleur.
Het maakt of breekt ons ras! Maar ja fokkerij is ook een beetje gokkerij, het in de macht krijgen betekent studeren en kennis vergaren.
Te diep donkere ogen (zwart) zien er uit als levensloze knoopjes (Bepler), te lichte ogen zijn onappetijtelijk, zijn fel en stralen niet die dromerige warmte uit. Omgekeerde vurigheid.
Omdat reuen wat zwaarder in koptype zijn dan teven zal er dan ook duidelijk verschil moeten zijn in expressie ('verfijnd vrouwelijke expressie').
Altijd moet overeind blijven: Goed beschermde, vrij kleine ogen in verhouding tot grootte van de schedel.

Laten we welwezen: Een fokker die zijn/haar huiswerk goed toepast kan zich hierin geweldig onderscheiden van de rest. Door te beseffen dat setters nog steeds formidabele roofdieren zijn, daarom naast een sterk gecoördineerd geur- en zintuigstelsel de oogfunctionaliteit perfect dient te blijven.
Daarbij zorgdragen voor correcte body's in de bloedlijn, vooral ook klassieke hoofden met daarin een fraaie oogopslag. Expressie en Adel gaan hand in hand. Onderscheiding en kwaliteit is meer dan ooit nodig.

Rond 1933, de uiterst verfijnde expressie van tophond Ch. Hartsbourne Vanity. De rasstandaard geeft bij 'facial region' deze belijningen en expressie in precies 100 woorden weer…soms zegt een foto meer dan 1000 woorden. We zijn er anno 2017 ver verwijderd van dergelijke klasse...

Daarom nu drie hoofdstukken:
1. de rasstandaard interpretatie
2. amandelvormig oog de 'enig' juiste
3. in warmbruine tinten

De Rasstandaard
Eyes : Dark hazel or dark brown ought not to be too large.

Onze rasstandaard is opgesteld naar wat er rondliep. Genoteerd wat gangbaar toen was en belangrijk gevonden werd. Aangezien (vast wel) ook hun paradepaardjes destijds wat lichte ogen hadden wordt het heel moeilijk om donkerbruin te verordonneren. Vandaar dat globale in dark/rich-hazel/brown. Natuurlijk is de oogkleur veranderd door al die eeuwen fokkerij, alle aanbeden voorkeuren zijn inmiddels gepasseerd.

Original breedstandard 1886: the eyes (which ought not to be too large) rich hazel or brown.
ISAE 1930: dark hazel or brown >to> dark hazel or dark brown
FCI Rasstandaard Rood-Wit nu: Dark hazel or dark brown; oval, with slight prominence and without haw.
FCI Rasstandaard Rood nu: Dark hazel or dark brown (ought not to be too large)
Wat zegt Verweij: bruin, tot donkerbruin
Wat zegt Leighton Boyce: rich dark brown
Wat zegt Thompson: preferably rich dark brown
Wat zegt Ingle Bepler: warm darkbrown

Iedere fokker en keurmeester zou vooral moeten letten op: oog kleurwarmte, kleurdiepte, soliditeit, functionaliteit, frisheid, zachtheid, ondeugendheid en vooral Charisma. 
Een Ierse setter is en blijft van Adel immers.

Amandelvormig de 'enig' juiste

Oogvorm in relatie tot schedelvorm
Setterogen stralen hun origine en gebruiksdoel van jachthondenrassen uit.
Ook in ons ras, de Ierse setter, zijn grote, ronde (en derhalve bollere) ogen erg ongewenst vanwege eerder beschadiging door onkruid, takken of vuil onderweg. Er komt nog iets heel belangrijks bij kijken: De schedelvorm in zijn geheel. Afmetingen van het hoofd, meer of minder stop, duidelijk geheven wenkbrauwen, en vorm van de arch en wangen maakt veel uit voor de stand van de ogen. De vier ooghoeken moet je één rechte lijn overheen kunnen trekken! Tevens iets zijwaarts geplaatst naar de zijkanten van de schedel. De zichthoek wordt daardoor verbeterd om vogels en predators eerder in het oog te krijgen, kortom een setter moet panoramaview hebben!

Plaatsing
Het zicht van honden is minder goed dan dat van mensen als het gaat om scherpte, diepte, details en kleuren zien. Mensen hebben een zichthoek van plm. 180 graden, bij een setter ligt dit tussen de 240-260 graden. 
Voortdurend wordt in setterdocumentaties aangegeven 'zijwaarts ' danwel 'schuin' geplaatst. Schuin betekent pertinent niet dat de ooghoeken omlaag of omhoog steken. Schuin zijwaarts betekent juist meer ruimte tussen de ogen, ietwat boven de wang liggend. Die plaatsing te dicht bij elkaar en in een te platte lijn (die starende alien- monkeylook) komt veel teveel voor tegenwoordig. De ogen dienen iets naar de zijkant te zijn geplaatst en niet als een aap in front. Je kunt dan bij die frontale look met recht spreken van Canis domesticus binocularis (de hond met de verrekijkerlook).
De huidige trend aan zware bolronde koppen, schuin oplopende stop, bijna stoploos zonder verheven wenkbrauwen, of te diepe stop met aflopende neus heeft tot gevolg dat de oogkassen verkeerd geplaatst zijn. Verkeerde inbedding opgetreden door modetrends!

Bij de foto: Deze stamteef voor de nieuwe generaties Ierse setters geeft alle onderdelen van een mooi droog setterhoofd weer. Met name ooraanzet en zygomatic arches onder het oog; de juiste inbedding en uitstraling van de ogen. 
In verhouding tot de schedel heeft ook deze Rode Ierse setter vrij kleine en donkere ogen. Enigszins opzij geplaatst en wordt goed beveiligd door de iets naar voren liggende (sub-frontaal heet dat) stop en sterke oogleden. De zachte rondingen en verhogingen in wangen onder het oog wordt mede mogelijk gemaakt door de dunne huid van de wangen, het tandvlees/kaakbeen en grootte van de kiezen. 
Duidelijk zichtbare benige oogkasrand (arches) overlopend in prominent opstaande wenkbrauwbrug met een aantal stevige opstaande tastharen. Niet omdat ik dit allemaal bedenk, de rasstandaard schrijft dit voor om tot de juiste Ierse expressie te komen!

De juiste oogvorm…
Ja, daar kan een hele muggenzifterij over worden opgezet. In de natuur (ook de homo sapiens niet) komt het ovale oog helemaal niet voor, altijd loopt de binnenste ooghoek uit als 'hoekpunt' naar de afvoer(buis) van het traanvocht en als buitenste hoek een afsluitende plooi. 
Bij de Rode Ierse setters wordt altijd een amandel (Almond) vorm voorgeschreven. Alleen de IRWS heeft het woordje 'oval' in de standaard opgenomen…. bijzonder en zelfs tegennatuurlijk.
Bij de Rood-Witte Ierse setters die ik ken valt me wel op dat de oogomrandingen ietsje ronder van vorm zijn dan bij de egaal rode variëteit, maar het geheel is zeker niet ovaalvormig. En dan die zinsnede "with slight prominence" na 'oval', lijkt mij eerder bedoeld als "minder opvallend en terugtredend geplaatst" tegenover bol en prominent….dan kom je terecht op amandelvorm!? Zeg het maar, ik ben allang overtuigd.

De oogbol zelf
De oogbol heeft de vorm van een ronde bal en is grotendeels gevuld met helder glasvocht. Daardoor kan het zijn ronde vorm behouden. Die precies ronde vorm, met traanvocht erover, is belangrijk voor de lens en een juiste breking van het licht. De mate van zichtbare bolling heeft te maken met het wel of niet opgesloten zijn in oogkassen danwel voldoende stevigheid en dikte van oogleden.
Er zijn een aantal rapporten verschenen over de correlatie tussen korte snuiten en het tonen van bolle oogvorm (het bekende knikkeroog, het platsnoetenprobleem). Setters hebben een relatief lange snoet en behoort daarom medium-sized goed opgesloten ogen te hebben en zeker geen bindvlies laten zien.

De oogleden
Als een Ierse setter mooi diepliggende en adequate oogkassen heeft zullen zijn ogen de juiste diepte en uitstraling hebben en zal daarom het geheel amandelvormig zijn.
Als een setter afwijkende/wijde oogkassen heeft zal de vorm altijd boller/uitpuilend zijn en de oogleden onvermijdelijk een ronde cirkel vormen!

Almond vorm (almond = amandelvorm en niet walnoot!) is niet voor niks veiliger in bos en veld maar vooral ook door optimale spierspanning, sterkte en inbedding binnen de oogleden. Bovendien kan een setter met zere ogen niet optimaal werken.
Daarom klopt ook de stelling die ik aantrof: Alle hondenrasverenigingen zouden amandelvormige ogen in hun rasstandaard moeten voorschrijven. Gewoon uit oogpunt van gezondheid, functionaliteit en beveiliging.
Quote: Wolves have been about for thousands of years (if not longer) and they all have 'Almond Shaped Eyes', mother nature knows best.

Prominente ronde ogen is ook al zoiets wat we tegenwoordig veel te vaak zien, wat zeg ik, is Standaard uitvoering geworden. De keurmeesters wijzen er vrijwel nooit op, laat staan dit af te straffen. Een juiste setter uitdrukking/oogopslag is totaal onmogelijk bij deze zgn. alien-look. Derhalve niet goed beveiligd en omsloten. De oude Ierse fokkers wisten heus wel wat ze wilden aantreffen op hun honden want ze moesten zo'n beest 14 jaar in gebruik hebben.

Indien de setter (door ronde vorm) zijn te lange oogleden niet strak aansluitend kan dragen komen er onherroepelijk problemen met de traanvochtvoorziening. Zal onvermijdelijk het bindvlies slechter functioneren waardoor eerder irritatie en ontsteking optreedt. Met bijkomend gevolg roseroodkleurige zgn. 'haw' en ectropion achtige toestanden. Het omgekeerde effect kwam vroeger vaker voor dan tegenwoordig: dat door te strakke spleetvormige oogleden het onderste ooglid naar binnen omklapte met irritatie op de oogbol (entropion). Heb zelf maar eens een haartje in je oog…, laat staan tien.

Te schuin geplaatst en spleetvorm (de zgn. Barzoi-look, inderdaad door vlakke stop, langere schedel en neus) komt gelukkig niet al te veel meer voor.

Oogwit
Tonen van oogwit zou bij ronde ogen niet optreden? Juist wel! Hoe vaak zie ik niet foto's langskomen van setters in rust die witte biesjes tonen. Vrijwel altijd hebben die ogen een walnootvorm; in verhouding te hoog van vorm. Zo'n grote sprekende oogbol heeft veel meer oppervlakte en doorsnede, daarvoor is de iris niet groot genoeg, a.h.w. niet meer in verhouding tot de ruimte en formaat.

Bindvlies
Het zgn. bind- of knipvlies ook wel derde ooglid genoemd heeft als functie bescherming van het oog en regelen van vochthuishouding. Beschermende laag tegen vuil, vocht en stof van buitenaf. Door te knipperen met de ogen wordt de traanvochtfilm via deze ruitenwisser over de oogbol verspreid. Het vlies bevindt zich achter het onderste ooglid en is normaal gesproken niet zichtbaar. Hooguit een klein kleurloos tipje in de ooghoek. Is de traanfilm niet op orde ontstaan er al gauw infecties aan het oog, beginnend meestal als irritatie gevolgd door bindvliesontsteking. (zie foto)

"De vier ooghoeken behoren op één lijn te staan". In eerste instantie lijken deze ogen netjes op een lijn te liggen. Door teveel uitzakken onderste ooglid en geïrriteerde oogranden / ontstoken bindvlies zijn de binnenhoeken totaal uit lijn. Het vele traanvocht druipt buitenlangs. Zeker een jachthond, ja alle rassen, onwaardig. Let maar eens op hoe vaak je dit tegenkomt!

In warmbruine tinten

Diepe poelen
Oorspronkelijk, de oogkleur bruin of donkerbruin bijpassend bij zijn lichaamskleur; daarbij is zijn warm kastanjebruine vacht als uitgangspunt genomen ('Coatcolor just maximum of life')
De kleurenleer kent koude en warme kleuren. Het warm-koud contrast wordt veroorzaakt doordat sommige kleuren, vooral in de kleurencirkel rond de kleur rood gelegen, een warme indruk veroorzaken. Hoe dieper kastanjewarmbruin zijn vacht hoe warmerbruin we zijn oogkleur als juiste kleur waarderen. En dan te bedenken dat onze Ieren vroeger nog veel roder van kleur waren. Andere kleuren, rondom de kleuren grijs en blauw, maken een koude indruk. De warmte van een kleur hangt mede af van verstrooiing effect door atmosferische en UV invloeden.

Wat is dan dat donkerbruine in de iris? Het is geen bruin pigment maar een sterkere concentratie van donker/bijna zwart pigment (eumelanine, net als in zijn neusdop, voetzolen en soms vlekje op de tong). Die pigmentkorrel samenklontering gaat het juist om……… dat geeft de mate van variatie maar ook de interpretatie van de rasstandaard weer, toen en nu.

Fokselectie
De oogkleur wordt wel eens gemakkelijk over gedaan, door goede ouderdierenkeuze verkeerde kleurtjes gauw weg te fokken zeg maar. Donker x donker geeft donker terug, ja vaak wel omdat dit dominant vererft. Helaas ligt dit toch gecompliceerder, er zit een wereld aan genetica en kleurvererving in. Dit o.a door de recessieve vererving van lichte ogen maar tevens re-combinatie van beide ouderdieren (net als bij twee blauwogige mensen die toch kinderen kunnen krijgen met bruine ogen). Een lelijk roofvogeloog kan zomaar weer opduiken wanneer na generaties twee dragers (van genetisch verminderd pigment) elkaar ontmoeten. En als je als fokker had opgelet had je dit aan de oogkleur van de grootouders al kunnen zien aankomen....
De variatie en vooral gebrek aan diep donkere pigmenten (let eens op al die verbruinde neuzen, tweekleurige nagels, spotted gums, lichte ogen) wordt maar al te gauw gemeengoed.

Opm. pigmentatie: Ierse setters zijn genetisch gezien in hun vacht recessief rood (ee) met BB (zwarte voetzolen en neus) op de B-locus. Ook Toller retrievers zijn eveneens recessief rood maar met bb op de B-locus. Daarom hebben ze een amberachtige oogkleur en geen zwarte neus, zoals Ierse Setters altijd wel hebben. Een Ierse setter, ook niet de IRWS variëteit, zal ooit een 'bb' mogen zijn; te lichte oogkleur is daarom fout omdat er dan aan de homozygote BB locus wordt gesleuteld.

Degeneratie
Even een uitstapje vwb pigmentverlies gerelateerd aan de ogen.
Ook bij de Rood-Witten is er een degeneratie gaande in pigmenten, wat zich als eerste uit in (willekeurig roze) gevlekte vlinderneusjes, tweekleurige mondranden (spotted gums), roze vlekken op de huid,  buikpartij of neusrug en tweekleurige voetzolen. De wetenschap is er nog niet helemaal uit maar het schijnt met roaning/flecking te maken te hebben. Dus opletten geblazen want…dit lijkt tevens genetisch gelinked aan amber (champagne) oogkleur. En velen vinden het zooo schattig, maar het betekent alweer verlies in de al zo smalle genenpool! Selecteer de juiste ouderdieren want roze op plekken tonen blijft fout!

stop breeding butterfly-noses!

Welke oogkleuren kunnen we aantreffen
Als een setterpup geboren wordt heeft ie min of meer blauwe ogen, door inwerking van (UV) zonlicht verkleurt de eumelanine (pigmentkorrels in het stroma) naar zwartbruin.
Per individu kan dit uitmonden van donker naar licht. Het is erfelijk vastgelegd hoeveel dit verkleurt:

- Diep donkerbruin / bijna zwart
- Diep warmbruin
- Warmbruin
- Middenbruin
- Koudbruin
- Donker hazelnoot kleur
- 'Warm' hazelnootkleur
- Amber (Barnsteen)
- Kopergele kleur
- Champagne (zeer zelden)

Warmbruine oogtinten worden tevens opgebouwd door opeenhoping van voldoende pigmentkorrels in het stroma (de kleurlaag in het hoornvlies/iris, rondom de zwarte pupil); op die bezette plaatsen krijgen de roodgeel-achtige phaeomelaninekorrels geen kansen.

Wat mij het meest verwondert: Regelmatig kom ik amberkleur tegen in teksten en opmerkingen, maar nergens staat dat voor de IRS en evenmin bij de IRWS amberkleur geldig is!!
Amberkleur wordt namelijk soms aanbeden, hoewel dit strijdig is met de rode (recessief rood, ee, phaeomelanine) kleur van de vacht. Roodachtige hondenrassen met hoofdzakelijk lever/bruine pigmenten in hun vacht hebben veelal standaard wel dat amberkleurige oog (m.n. tollers, duitse staanders langhaar, choc.labrador e.d.)… en hoe meer witte vlekken hoe vaker het oog lichter is.
Die amberkleur houdt in dat het oog minder donker(zwart) eumelanine bevat en meer phaeomelanine wat wij als mensen dan door de breking van licht als gelige kopertinten waarnemen. (dit pigment komt ook voor in menselijk rood haar en sproeten).

Donker hazelnoot >> Dark hazel… is wel een te accepteren kleur; maar eigenlijk niet zo mooi. Ook niet voor een IRWS ondanks dat de rasstandaard dat toestaat. Hoe je het wendt of keert hazelnoot is een koelbruine tint in plaats van warmbruin! (alsof je in een pot hazelnootpasta kijkt).
Hazelnootkleur is namelijk een mediane kleur tussen lichtbruin en donkerbruin in, totaal anders gepigmenteerd dan zijn warme kastanjerode vacht. Vaak een meerkleurige iris die donker is bij de pupil en amber/hazelnoot achtig uitloopt naar de buitenrand die soms wel weer wat donkerder is. Wat wel is gebleken dat de kleur 'rich hazel' (wat is dat 'rijk-koud' nou weer) steeds wordt geïnterpreteerd/verbeterd naar dark-hazel, iedereen wil blijkbaar een donkerder tint…maar hazel wordt nooit warmdonkerbruin.

Belangrijk om te onthouden:
1. Die lichte oogkleuren ruineren de typische setterexpressie totaal.
2. Oogkleur beduidend lichter / tint niet passend bij zijn kastanjekleurige vacht (gevat in de IRWS oogplaten gemakkelijk waarneembaar) is zeer ongewenst.
3. Er moet duidelijkheid komen wat de meest passende oogkleur is / selectievoorkeur bij de IRWS fokrichting.

Ik weet het, we kunnen in de zo smalle genenpool waardevolle honden niet om hun oogkleur (of flecking/roaning wat er stiekem ingeslopen is) uitsluiten maar als iedere fokker en keurmeester nu eens zijn best doet wellicht komen we dan ergens. Probeer familieverbanden daarbij in beeld te krijgen.
Zoals gezegd zijn die koperkleurige roofvogelogen een ernstige fout bij Ierse setters. Treedt er nog meer verdunning in pigmenten op dan spreken we van champagne-ogen, zoals de (lees: 'bb' verdund lichaamsbruine) Weimaraners en soms Tollers. Vizsla's is een verhaal apart.

En dan nu de beelden
Onvermijdelijk wat toelichtende verjaardag- en kerstfoto uitsneden… te kust en te keur 2016, 2017 alle dagen komt dit langs. Ik kan er niet omheen, zie het en schrik maar! Van prachtig tot ugly.

	IRS Iets te vlak geplaatst. Grote lichte, te ronde ogen waardoor het pigment zich veel meer moet uitspreiden en daardoor lichter wordt.
	IRS mooie oogvorm, kan ietsje meer eumelanine tonen
	IRWS Goed beveiligd, nagenoeg correcte vorm en horizontaal geplaatst
	IRWS erg mooie stand, vorm en fraaie kleurdiepte oog
	IRWS Mooie vorm en mooi bijpassend bij zijn vachtkleur. Beetje jammer van het grijze bindvliesje…
	IRWS Bijna goed, wat troebele iris en grove randen. Onderste ooglid kan even meer omwalling en fijnheid tonen
	IRS Mooi opgesloten, kan even meer amandelvorm tonen, mooi warmbruine uitstraling van het stroma
	IRS Mooie vorm en bijpassende kleurdiepte van het oog. Let op de beschermende wimperhaartjes.
	IRWS Jammer van de drie forse problemen
	IRS Onderste ooglid heeft geen oogriemen, daar houdt deze setter levenslang last van. Geen amandelvorm en evenmin ovaal
	IRWS Deze hazelnootkleur mist de juiste warmte. Bij deze hond is de buitenste ooghoek fors hoger dan de binnenhoek, in plaats van gewenste horizontale lijn
	IRWS Donker hazelnootkleur
	IRS Een wat opgestoken walnootvorm, te rond, nu iets te groot en teveel in vlak front, te dicht bij elkaar geplaatst (binocularis) monkeylook
	IRWS Koele hazelnootkleur door pigmentverlies, geeft een sprille uitstraling omdat het lichter is dan de vacht. te ronde vorm
	IRS Vlak in front geplaatst, licht hazelnootachtig en hard, niet bijpassend bij de kastanje vachtkleur
	Zo jammer, een mooie hond om te zien, helaas is er met zijn ogen alles mis.
	IRWS Heel licht amberkleur/koperachtig. Eigenlijk alle behandelde fouten worden met deze foto duidelijk. Hij is zelf een prachthond om te zien… zo jammer dit.
	Hard liver (amber) effect, te ronde vorm en nagenoeg champagne kleur door opgebleekte pigmenten. Het openstaande zichtbare bindvlies dekt het oogwit nog net af…
	IRS Wat vlak geplaatst groot en veel te rond, goede kleurdiepte
	IRS Vanwege slappe oogleden irriteert het bindvlies en is vergroot, de bescherming afgenomen. Let eens op de pigmenten ooglidrand en van het oog zelf
	IRWS Middendonkerbruin, maar koud van tint. Zo ook in vachtkleur. De binnenooghoeken kunnen het bindvlies even minder tonen.
	IRS Deze ernstige fout neemt hand over hand toe. Omdat het bindvlies de traanafvoer niet meer aankan altijd vochtige oogleden. (zie ook column van 27-11-17)
	IRWS Veel voorkomende hazelnoot oogkleur. Kan even warmer donkerbruin in stroma zijn
	IRS Wat uitgezakte amandelvorm met geïrriteerd bindvlies. Schering en inslag tegenwoordig.
	IRS zgn. roofvogeloog en ook wat te ovaal en schuin geplaatst
	IRS Te rond walnoot en onderste oogleden uitgezakt, toont daardoor oogwit. Bekende fout, maar mag je niet accepteren. Komt veelvuldig voor.
	IRS Wel zijwaarts geplaatst maar vrij diep liggend en overdreven spleetvormig van vorm.
	IRWS Gooseberry eyes. Veel te licht amber/koperkleurig, driehoekige vorm en monkey-look
	IRWS Opgebleekt hazelnoot en te ronde vorm, doet wat hard aan
	IRWS Hazelnoot/amber met troebel verlopende iris, vrij goede vorm, doet eveneens wat hard aan. Dit zijn geen diepe poelen van de ziel om in te verdrinken.
	IRS Voor een rode Ier nog net bijpassende oogkleur in mijn optiek, wat te fletsbruin en kan even dieper omsloten geplaatst zijn. Nog te rond, moet meer almond zijn.

Nu je mijn fotoselectie hebt bekeken begrijp je wellicht mijn bedoeling van deze column(s). De grote foto's met echt foute koppen en gezichtsuitdrukking heb ik maar niet geplaatst om persoonlijke oorlogverklaringen te voorkomen. Of het lijstje van hun stamboomnamen erbij plaatsen? Want het zijn echt bekende honden hoor.
Zoals het tegenwoordig gaat met onze fokkerij gaat het niet goedkomen, ons mooiste ras stort in, wat zeg ik is al ingestort.

• Let eens meer op de ogen, hun model, hun kleur en hun plaatsing want er gaat tegenwoordig (niet alleen) met de ogen nogal wat mis.

• Voor de aspirant pupkoper: Maak goede voorstudie van welke fokker je je pup wilt, bekijk de pup-ouders, liever ook nog de grootouders.

• Voor U als fokker zodat optredende oogafwijkingen zo snel mogelijk een halt wordt toegeroepen. Nee ik ga niet op jullie stoel zitten, ieder kiest zijn eigen droomrelax-fauteuil met zorg zelf maar uit. Fok geen droopy, droopy, droopy setters!! Zal ik jullie kennelnamen hier maar plaatsen wanneer je je leven niet betert?! Als ik de laatste nestannonces zie... het wordt hoe langer hoe erger. Mijn verwachting is toename van alle nu bestaande ellendepunten.

• Het met voeten treden van rasstandaard EISEN moet stoppen (welke eisen of uitvoeringen bedoel je Joop?...nou deze internetpagina is 5 meter lang).

• Ik val met dit artikel niet jouw particuliere lieve hond aan, wel het oogmerk op jouw fokker, clubfokker, fokkerij en toekomst. Gezondheid en dierenwelzijn moet voorop staan.

Het diepste geheim (zijn Adel!) van een Ierse setter ligt wel degelijk ook in zijn 'looks', die diepe poelen van zijn ziel.

'Buitenbeentje'
Kerstdagen 2017

2018

Aan iedereen die zich aan mij in 2017 heeft geërgerd,
heb maar geen zorg... in 2018 gaat er niks veranderen!
Ho wacht... mijn hart is per 1 januari geen moordkuil meer
en 'k ga zeggen waar het op staat.
fijne kerstdagen gewenst

Oud en der dagen zat...

"Het overgrote deel van de honden haalt zijn pensioengerechtigde leeftijd niet".

Afgelopen week ving ik een dierenartsen uitspraak op: "Het aantal honden wat tegenwoordig een natuurlijke dood sterft is laag, erg laag". Hmmm, belangrijk onderwerp... moeilijk daar exacte gegevens over te vinden. Fokkers worden vaak niet eens verwittigd wanneer en hoe hun 'puppie van toen' overlijdt, bij ouderdom wordt dat vaak 'vergeten' terwijl dit belangrijke (fok)informatie is. 
Voor zover bekende cijfers: Zo'n 5-10% begeeft zich voor de laatste keer ter ruste, al of niet bewust van zijn levenseinde, en verlaat dit leven met een diepe zucht.... 
Als je het mij vraagt zou ik iedere hond zo'n dood gunnen, toch gaan er veel te veel al vroeg heen. Het aantal hoogbejaarden met "Hartsbourne Silver" koppies bij onze Ierse setters eveneens erg schaars geworden.

Inslapen
Bovenstaande houdt in dat binnen die overgebleven 90% (een klein aantal om het leven komt door een ongeluk of acute hartstilstand bij uiterste krachtsinspanning) vooral een spuitje zijn levenseinde betekent. Die verhouding is niet verwonderlijk omdat de dierenzorg de mensenzorg en/of medicatie tegenwoordig min of meer volgt...en dan een beetje anders. Daardoor is decennialang wel de gemiddelde hondenleeftijd/levensverwachting toegenomen, genetisch gezien juist niet. Dierenwelzijn betekent immers je keuze's daarin maken, dat er beter wordt beslist over het hondse levenseinde. Op zich een goede zaak, we laten een hond niet lijden.
Het gros van de honden gaat versneld naar hun levenseinde door o.a. vele soorten van kanker, aangetaste organen, verstoorde vochthuishouding, inteelt degeneratie en voortschrijdend verlies van krachten dat vooral merkbaar wordt als het bewegingsapparaat het laat afweten.

Maar wat is eigenlijk een oude hond? 
Bij Ierse setters, tja, zo rond een jaar of zeven/acht beginnen de eerste grijze snoethaartjes meestal te komen, wordt hij iets bedachtzamer in zijn uitspattingen maar functioneert nog handig. Het heilige vuur blijft heel lang branden bij een setter. Op slinkse wijze met minder energie toch je ultieme doel bereikend. Net als een mens van rond de vijftig vaak doet. 
Uitzonderingen zijn er wel degelijk, ik ken een paar die je nog zo een veldwedstrijd kan 'ingooien'; geen spoor van ademnood, weke polsen of voeten! Laatst zag ik een setter sjokken en die was nog maar zes.
Praat ik met Berner Sennen-, Duitse doggen- of Boxereigenaren dan hoor je levensverwachtingen van een jaar of acht, negen...berustend 'het is niet anders'. Kom op zeg!

Vroeg rijp en eerder op
Dat aloude rekensommetje van één hondenjaar is zeven mensenjaren klopt volgens meerdere onderzoekers helemaal niet. Een hond is veel vroeger rijp en eerder op. Eén jaar oud te vergelijken met een puber van 15, 3 jaar is een jonge dertiger. Een Ierse setter van 13 jaar is als een mens van bijna 70, 15 jaar is 87 en 17 jaar vergelijkbaar met een mens van 80. Een hond (nu ondenkbaar) van 21 jaar zou als een honderdjarige bestempeld moeten worden. We mogen derhalve tegenwoordig in onze handjes knijpen als je setter 'zijn pensioengerechtigde leeftijd' net haalt ! (65 jr =12 jr)

En dan nu mijn hamvraag: 
Wat kunnen we aan ons ras verbeteren zodat ze duurzaam, gezond een hoge(re) leeftijd bereiken en daardoor langer van hun pensioen gaan genieten.

Daarbij overdenkend:
- Welke fokker neemt dit mee in zijn partnerkeuzes (bij het opvragen groot- en overgrootouders)?
- Waar haal je 'genen ter verbetering' vandaan?
- Heeft de ABC (enquete)info beschikbaar over bloedlijnen met verhoogde levenskansen?
- Zijn er nestgenoten die allen hoge leeftijd bereikten?
- Is er een lijst/databank vitale oudere reuen te maken die geestelijk, genetisch, medisch bewezen en lichamelijk tip-top zijn? 
(ideetje: Creëer voor hen een Vitaalklasse op de Clubmatch/PRJHD tussen Open klasse en Veteranenklasse in, gratis deelname) 

Of zijn we al zover heen dat alles één grijze familie is geworden...wat denk jezelf.

JB

'Honden sterven steeds te vroeg'
Jan van Rheenen

En dan nu de uitsmijter:
Belgische onderzoekers wijzen op heel andere leeftijden. Een hond van 6,5 blijkt al ruim 60 jaar te zijn en niet 44....
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/11/19/nieuwe-formule-om-leeftijd-van-honden-te-berekenen/

Een uniek feestje!

Wat ben ik trots op ons niet te evenaren fokkersechtpaar Henk en Paulien ten Klooster. Hoe immens hun voorsprong, hoe veilig hun haven. In jarenlange trouwe inzet, als grootste kennisbank, zorgzame handen en nooit eerder vertoonde begeleiding kon Henk onderstaande mijlpalen en feestelijkheden (bij de nu 2,5 jarige leeftijd van het A-nest O'Conloch) als volgt beschrijven op zijn Face Book pagina:

Felicitaties voor Ardal O’Conloch en Ailean O’Conloch. Zij behaalden vandaag onder keurmeester Elly ’t Lam tijdens een aankeuring outcross Ierse rode x roodwitte setter een Zeer Goed.

Daarmee voldoen alle (zeven) van de acht in ons land gebleven telgen uit de combinatie Pallas Green Ike Turner (Marley, roodwit) en Summertime Lady (rood) van Henk en Paulien ten Klooster aan voorwaarden qua exterieur van de Ierse Setter Club Nederland. Al eerder werden akkoord bevonden de nestbroers Alan, Arantar en nestzussen Ailleen Aoife, Alvy en Aroon.

Alle zeven nestgenoten werden eerder met succes op hun vaardigheden op het oorspronkelijke werk getest: het zoeken, vinden, voorstaan en vastzetten van veerwild in raseigen stijl, dat wil zeggen snel en met hoge kophouding. Dat gebeurde in oefensessies in onder meer eigen land, Denemarken, Duitsland en Noorwegen.

Zes van de zeven nestgenoten wisten zich vervolgens te kwalificeren op veldwedstrijden. De zevende (Alvy) nam daaraan niet deel, omdat zij uitsluitend gezinshond is. Vijf eigenaren lieten hun Ieren röntgenen op heupdysplasie met in alle gevallen de beste uitslag (A).

Door teamwork liet het outcrossnest A O’Conloch zo records sneuvelen bij Ierse setters:
1) Het aantal gekwalificeerde Ierse roodwitte setters uit ons land voor veldwerk ging van 2 naar 8 (buiten de nestgenoten ook Celtic Red and White O’Clancy).
2) Niet eerder is een nest voor 100% getest op capaciteiten voor het oorspronkelijke werk.
3) Niet eerder werd een zo hoog percentage van een nest geröntgend op heupdysplasie met deze uitslagen.
4) Niet eerder, voor zover bekend, trok een fokker samen met vrijwel alle nestgenoten te velde en zette daarvoor eigen belangen aan de kant.

Buiten deze records waren er nog enkele opvallende prestaties:

1) Vrijwel een geheel nest bleef jaren lang betrokken bij elkaar door het onderling nauwgezet volgen van ontwikkelingen in gewicht, hoogte, opvoedingsresultaten.
2) Niet de fokker was de “allesweter”, maar iedereen wist alles van elkaar door gezamenlijke sessies, uitwisselen gegevens via door derden beheerde websites. Gevolg: niets verzwijgen.
3) Voor eventuele problemen met voeding stonden er altijd experts klaar, door de sponsoring van Farm Food in Nijverdal.
4) Nestgenoten ondernamen samen oefen- en wedstrijdtrips naar Noorwegen, België, Duitsland en Denemarken.

Samen een supergezellig nest, bedankt!
HtK

Die jachtknobbel is nog het ergste niet

- De Rode Ier moet hem duidelijk hebben
- De IRWS mag hem bijna niet hebben…

Dat wat scherpe uitsteeksel aan zijn achterhoofd (occiput) wat voor nut heeft dat bij de Ierse setter.
Komt het daardoor dat ie kan jagen, een knobbel heeft net zoiets als je voor wiskunde kunt hebben? Nee hoor, het is een gewoon overgeërfd achterhoofdsbeentje die door iedereen aanbeden wordt. Door de eeuwen heen was ie kleiner, ronder, dan weer scherp, soms wat platter, tegenwoordig sterk geprononceerd soms met een scherpe kam erop. In principe is de schedelvorm bepalend voor de kam (voelbaar, vlak of sterk zichtbaar) wat opvalt dat bij de zuivere ovalen die kam duidelijk is. Wanneer de kop afgeplat is, breder is geworden, dan 'trekt' ahw de knobbel mee de breedte in. En dat klopt ook want de schedel van een Rood-Witte is even breder en platter en trekt dus die occiput mee de breedte in.

Erg opvallend zichtbaar nu bij de eenkleurige Roden door de hedendaagse bovenschedelbelijning, vooral als de oren extreem laag zijn aangezet. Ik zie nu veel diepere koppen (een Ierse setter hoort een fijntjes en rank droogbelijnd slank hoofd te hebben) met vaak een zware occiput bijna zoals een rugby-ballpunt.

Oorsprongen
Tja die vroege populatie, wij waren er niet bij. Moeten het doen met teksten en soms foto's. Wel weten we dat er veel overeenkomsten waren in uiterlijk en allemaal even goed in het type werk nl. wijd gaan en vast voorstaan.
De hond van het ene Estate gepaard aan die van een andere; sterk regionaal georiënteerd. Op het platteland blonken ze niet uit om alles op papier bij te houden. Flo werd gepaard aan Rhu, Tess aan Ganymede enz. Fokken op gevoel en functionaliteit.
In twee kleuren: rood met meer of minder wit was de hond die ze setter noemden. (De egaal rode Ieren waren een latere selectie hieruit toen de schoonheidswedstrijden opkwamen).
De Rood-Witten bleven in handen van de notabelen en jagers welke ze trachtten (nu nog steeds) raszuiver en geschikt voor hun doelen te laten blijven.

Rond 1918 / WO I
Reverend Noble Houston uit het Ierse Ballynahinch ('Eldron') beschrijft zijn 50 jarige interesse en inzet om het Rood-Witte setterras te bewaren. De nesten van zijn "Gyp" naar stokoude IRWS bloedlijnen die in 200 jaar zuiver waren gehouden. Het is hem gelukt het ras een wederopstanding te laten beleven!

En dan de kleur? Noble Houston schreef: Tweehonderd jaar voordat hijzelf bestond heetten ze al Rood-Witte setters, het maakte geen verschil welke kleur (rood of wit) overheerste…. alles was welkom.

Iersche setter 'Ranger' (1797) Oilpaint

Hoe zuiver is de Ierse setter gebleven door de eeuwen heen?
Nou behoorlijk goed volgens fundamentalisten. Soms ging er wel degelijk wat mis, of beging men expres een 'ongelukje' omdat ze iets specifiek beter wilden hebben. Bijv. matings met zoiets als Engelse setters, Gordons en Hounds. Fit en function belangrijker dan de looks. Een VFR, wat is dat?
Ook de fokkers van nu kennen het van reuen en teven om elkaar op hoogtijdagen in het geniep toch te ontmoeten. Hoeveel kenneldeuren zijn er niet opengewrongen, bijkeukendeuren niet goed in 't slot geweest, je buurjongetje die impulsief even je honden komt aaien enz.
Oeps, raak en wat nu. Je kunt het vertellen, je kunt het verzwijgen en dat werd destijds ook gedaan. Hagelbuisetters werden doorgaans gratis als huishond weggegeven. Zichtbare zwarte 'setters' werden als pasgeborenen al doodgemaakt want dan zit er 'een luchie aan', aan zijn juist wel rode broertjes zusjes dan niet..? Tegenwoordig hebben we daar DNA-ouderschaps-swaps voor. (Opm. Een echte Ierse setter is genetisch recessief rood (ee) en kàn daarom niet zwart zijn.)

Dat door 'ideetjes en ongelukjes' in de Ierse setter weleens wat is ingekruist mag als bekend en bewezen worden verondersteld. Diverse settermensen van naam hebben dat in hun boeken gewoon opgeschreven. Hebben dit met elkaar bepraat in (on)nut of noodzaak of als testmating opgezet (pra1). 
Er is bij ons nu veel aversie tegen het inkruisen van andere rassen, het unieke van de Ierse setter gaat inderdaad daarmee verloren. Andersom zijn de setters gebruikt bij de Flatcoats en Duitse staanders (sierlijker en sneller maken). Het opengooien van stamboeken waar anno 2017 voor gepleit wordt zal ons ras nog meer afvlakken. Wat is wijs in de tegenwoordig te hoge verwantschap; wat er eenmaal is ingebracht krijg je er verhipt moeilijk weer uit. Afghanen en Hounds maar gauw schrappen lijkt me.

Vooral die (ja erg) onzalige bloedhond uitstap (o.a. wellicht al veel eerder maar zeker halverwege vorige eeuw, i.v.m. de neus nóg beter maken) blijft ons achtervolgen. Het moest onder de pet blijven maar toch steeds weer komen trekjes ervan naar boven (bron: het onvolprezen Jan Hesterman archief). Ik heb zulke nazaten zelf ontmoet, betast, geknuffeld, ermee gewandeld.

Welke nuances zijn daarbij dan te herkennen:
- een sterker geprononceerde achterhoofdsknobbel! Veroorzaakt door een ander soort bouw van de beide schedelhelften en
  soms fontanelachtige uitgroei. Vaak zit er zelfs een hele stuw-bobbel bij een puppie die later bij uitgroei iets vlakker wordt,
- Het racy-achtige veranderd naar massievere body met 'kussenvormige kont',
- grofschedelig hoofd met grote oren en lage ooraanzet, vooral toename keelhuid,
- losser/grotere lippen die eindigen in vlezig hangende mondhoeken (eerder speekselslierten)
- op houndmanier dravend de grond 'afgrazen' in plaats van met hoog geheven hoofd vogels zoeken,
- ander gedrag, minder alert reagerend,
- meer rollend, minder uitgrijpend en 'zwaar gangwerk',
- andere manieren van spelen en elkaar op houndmanier grijpen in de buik wat voor een Ierse
  setter not-done is,
- vooral andere vorm van de ogen, van die grote ronde soms met 'haw', vanwege niet correct
  aansluitende oogleden. Het tonen van roze bindvlies en soms zelfs in rust oogwit laten zien door
  teveel bolling. Het neemt hand over hand weer toe mensen!

Alle deze aangehaalde onderdelen is wel iets van overgebleven, uitgewaaierd door in- en familieteelt!

Voorbeeld: Een ernstig geval van droopy-eyes, 'haw' (a.h.w. openhangende opvangbakjes voor bacteriën, stof, zand en zaadjes). De oorspronkelijk reinigende werking van het knipvlies (bindvlies) is volledig tenietgedaan, helaas bij alle houndachtigen schering en inslag. Steeds vaker voorkomend bij Ierse setters.

En toen…. kwam er in 1886 de eerste Setter rasstandaard. Beschreven door sportmensen, raskenners met oog voor functionaliteit èn schoonheid. Wat beschrijf je in zo'n standaard? Nou, wat je elke dag ziet, wat je je herinnert, aan kennis bezit, wat je streven was en is, het waarom het opgenomen moet worden.
De Rood-Witten waren zoals gezegd 'aardig zuiver' op de graat* maar hadden niet die erfenis van grote occiput als van een Hound maar gewoon een gedegen afsluiting (om de atlasdraaierwervel goede aanhechting met die mediumsized neck te geven) zonder opstaande rand of kam. Gewoon, omdat de twee schedelhelften bij dit 'ras' iets vlakker zijn uitgezakt/uitgegroeid.
Derhalve als standaard opgenomen en bij de herziening (als officieel IRWS ras gepresenteerd) gewoon opnieuw zo opgeschreven. Ach ja, als je de IRWS (in plaats van variant!) nu een ander RAS noemt moet je ook wat opgetreden verschillen noteren nietwaar?
* waar denk je dat de IRWS zijn spikkelige poten, sproeten of overige 'foute ticking and roaning' aan dankt...

De rasstandaard van de kleurselectie naar Egaal Roden is eveneens een afspiegeling van 'wat er voorradig' was. Ch. Garryowen werd er speciaal voor neergezet en beschreven. Die had wel een sterk geprononceerde jachtknobbel (a well defined occipital protuberance). Zo zie je dus de ras-interpretatie (incl. die stiekeme uitstapjes door de tijden heen)… tot tegenwoordig sterk geprononceerd, soms zeer scherp eindigend of zichtbare kamnaad bovenop. Trouw gezworen aan de jachtknobbel maar er is toch veel meer wat bewaard moet worden!? 
Wat is er overgebleven van het ultieme racy type, die beste neuscapaciteit, die snelste jachthond ter wereld die deze rasstandaard als Adel omschrijft? Wat men toen zag in Multi Ch. Garryowen (incl. witte voeten, witte borst en nekstreep) staat in schril contrast met nu. 
Tweehonderdvijftig jaar bouwen en behouden gevolgd door krap honderd jaar...vul zelf maar in.

Rasstandaardmodel Mr. J.J. Giltrap's Ch. Garryowen (born 01.10.1876)

Keuze's
Nu wij als NL groep aan het Outcrossen zijn (Rood x Rood-Wit) loop je tegen zulke vraagstukjes aan. Setter x Setter is heus niet zoveel verschil, van 'lookalikes' gebruiken is geen enkele sprake. Hoe erg is het om in de tussenvorm F1 / F2 een ietsje jachtknobbel te voelen; waar wil je heen en wat is puur fundamentalistisch.
Keuze's opgelegd krijgen ook al slaat het allemaal nergens op…. voelt zo moeilijk.
Gezondheid, genenpool verbreding en fijn karakter moet bovenaan staan, (en graag inzet voor terugkeer naar de velden).
Welles/nietes standpunten tot de dood erop volgt hebben we niets aan, anders wordt de IRWS voor de zoveelste keer met uitsterven bedreigd.

…Ze hebben oren maar horen niet

Iedereen heeft de mond vol over gezond maken van rassen, stamboomhonden. Dat conflicteert regelmatig met interpretaties en schoonheidsidealen.
Ik wil het nogmaals (eerder al op 24 juni 2014) hebben over de oren van m.n. de Rode Ierse setter. De Rood-Witten volgen straks blindelings,de eerste tekenen zijn overduidelijk! 
Laat je oor naar dit onderwerp hangen zou ik zeggen, het moet. Het gaat om het gezonder voortbestaan van ons RAS, alle hens aan dek.

"Ooraanzet òp de ooglijn of juist net eronder". 

Dat is met opzet door de Ierse kenners zo in de rasstandaard opgenomen!! Helaas wordt die selectie-opdracht overal met voeten getreden. Zelfs de prominenten die onze club leiden kiezen doodgemoedereerd voor hun teven een partner met veel te lage en lange oren. De setter als sportieve (jacht)hond daarmee extra gehandicapt, funest voor het ras, goed voor de portemonnee van de dierenarts.

Na de neus het is gehoor het belangrijkste zintuig
Alle honden gebruiken hun oren om geluiden op te vangen, dat kunnen ze veel beter dan mensen. Een hond kan geluiden op 4 keer grotere afstand waarnemen en ook nog bepalen uit welke richting het geluid komt omdat hij zijn oren daarnaar zet/draait. Daarnaast gebruiken honden hun oren veel als communicatiemiddel waardoor al die oorspieren ervoor zorgen dat de oren naar voren en achteren kunnen én omhoog en omlaag. 
Ze zijn ook een bijzonder nuttig attribuut om de hond te ontspannen. Het gehele oor heeft een relatie met maar liefst vier verschillende hersenzenuwen. Deze zenuwen geven zowel bewegings- als gevoelsinformatie door aan de oren, maar… daarnaast ook aan verschillende andere gebieden in het hoofd en de nek. Eén van deze zenuwen is zelfs een hele bijzondere zenuw omdat deze ook relaties heeft met de borst- en buikorganen. Ook spreekt de wetenschap over een correlatie van oorbacteriën en overdaad oorsmeer in relatie tot het optreden van wagenziekte: (lees de 'evenwichts'haartjes kunnen niet de juiste informatie naar de hersenen sturen).
Daarom frunnik bij alle setterontmoetingen aan hun oren. Het masseren van (en onder) de oren is namelijk niet alleen ontspannend voor huid, bindweefsel en spieren van hoofd en nek, maar ook voor de organen. Andersom, als de organen belast zijn of de spieren van hoofd en nek zijn gespannen, dan kun je dat vaak terug voelen in de oren in temperatuur en stugheid.

Wat is er met die oren mis gegaan in pakweg 50 jaar tijd
1. De roze kraakbeenrand van het buitenoor is door gerichte (inteelt)fokkerij en mode gevaarlijk laag aangezet geworden.
2. De oren (ooit slappe 'zeemlapjes') zijn dubbeldik, te lang en drie maal zo zwaar in gewicht gefokt. (minder gevoelig, het ras onwaardig, microklimaat)
3. De vacht, bevedering en ook de oorbeharing onder- en bovenop buitensporig dik en lang geworden (even soigneren is er niet meer bij)
4. Door de setter het optimaal bedienen (opzetten oorschelp/optrekken tot boven/naar het geluid toedraaien) met de -18 stuks- oorspieren is door grotere lengte over de hoge schedel heen vrijwel onmogelijk geworden. (onderontwikkeld, gehoorverlies, communicatie onderling)
5. Ondanks dat éénderde van alle Ierse setters (verslag ABC enquetes) na hun achtste levensjaar kampt met chronische oorproblemen neemt niemand afdoende maatregelen. Sterker nog, deze fokfout betrekt een dierenarts in het zoveelste probleem wat de fokkers zelf veroorzaken! Chronische oorontsteking Cijfers 2015: bij de tweejarige Ierse setters bedraagt dit al 3,5%, bij de vijfjarigen 12,5% en op hun achtste levensjaar bedraagt dit al 30%.

Binnen en buitenoor
De buitenste gehoorgang van een mens is kort en recht, van trommelvlies tot oorschelp één rechte lijn. De gehoorgang van een hond is totaal anders, die heeft een L-vorm:
1. Een vertikaal geplaatste buitenste gehoorgang (ongeveer 5 a 6 cm. lang)
2. Na de bocht een horizontaal liggend kanaal de schedel in (ongeveer 2 cm. lang)
3. Bij een Ierse setter afgedekt met een luchtig, dun en soepel oorflapje.

De kaakbeen- en oogkasrand loopt vloeiend door tot in de beschermende buitenrand van de schedel die de setterwangen zulke mooie contouren geven. Juist onder deze zgn. Zygomatic arch bevindt zich een gat, de doorgang van het buitenoor naar binnen. Het gehoororgaan zelf ligt daarmee veilig opgesloten in de zgn. bulla tympanica. (tussen genoemde ooglijn en die gehooringang zit zeker 5 a 6 cm. afstand).

Even het bovenstaand plaatje aangepast wat er in feite heeft plaatsgevonden: Aangezien het oor tegenwoordig aangehecht zit op of zelfs onder dit wangbeen 'arch'rand zal de verticale gehoorgang noodgedwongen zich in bochten moeten wringen. Opgefrommeld, zowel oorbuis als spieren. Netjes aangehecht met een 'neat fold' over de wang vallend is er amper meer bij. Dat kan ook niet want hij hangt eronder. Voor de insiders onder ons de bevestiging dat de bloedhondinjectie nooit helemaal is weggefokt kùnnen worden. 
Al met al niet alleen die foute erfenis, verminderd gehoor en ook nog eens hermetisch afgedicht: een afschuwelijk microklimaat is daarmee geboren!!!

In bochten wringen…
Een sombere toekomst, nog los gezien van formaat, type en achterhand. Homogeniteit in ons ras door te hoge verwantschap laat ook dit oorprobleem duidelijk zien. Een koortsige nightfever nachtmerrie is het geworden. De oren bij vrijwel allemaal aangehecht op die schedelingang (ongeveer op de eindronding onderkaak, ja voel maar eens bij 'm). Wat gaat die 5 cm. gehoorbuis dan doen denk je? Is de buis van Eustachius nog wel open? Wangbespiering, wat voor nut heeft dat? Ach, hou op zeg die buis wordt genetisch vast gewoon korter... 
Nou welke fokker meet de gehoorgang op en selecteert juist die dieren. Spontane mutatie dan...misschien binnen 100 jaar ja, dan hoeft het niet meer, ons ras is dan al weggevaagd.

Jonge honden en Nakomelingen dagen
Bij al mijn geschrijf over Ierse setters valt mij één ding heel duidelijk op. Jongere liefhebbers en eigenaren geboren na pakweg 1970 hebben gemeen dat ze niet goed mijn kritiek inschatten. Mij, gepensioneerd jonge oudere, wegzetten als zeurkous, beetje van de wereld af. Het is inderdaad hun belevingswereld van het NU, daarbij geen enkel idee hoe zo'n heimwee setter in elkaar stak en aanvoelde. Fokkers en liefhebbers geboren rond/vlak na WO II reageren helemaal nooit op mijn teksten, die 'boomers' weten namelijk wèl van deze hoed en rand. En commentaar leveren op voldongen feiten waar mijn pagina mee vol staat wakkert alleen maar heimwee aan. Over heimwee praten lijkt mij juist de beste remedie.

Vast staat dat werkelijk voor iedereen zichtbaar is geworden: dat iedere settergeneratie verder hoe erger (click!) het kwaad voortschrijdt. Bereid je maar voor op verregaande oorproblemen!
Wie de jeugd heeft heeft de toekomst schrijft de ISC op haar website bij de PRJHD, ja kijk en oordeel zelf maar! fotocheck. 
Begrijp mij dus goed, ik val jouw werkelijk lieve setter niet aan, de fokkers geef ik een draai aan de oren. Heel Holland Bakt dit product.

Wat te doen? Stoppen met die ongein van lage en dikke, lange spaniel oren in ons Europese bestand. (en zeker niet zoals in de USA dat de toppen van de oren sluiten vóór de neuspunt)
Mocht je setter vaak oorklachten hebben (of chronisch geval is geworden) zeg het of dien een klacht in bij je (nu nog) bevriende fokker, want die hebben wel oren… maar zijn horende doof. Ze weten het wel, ze kunnen het gewoon niet veranderen want dan wijk je af en dat kost geld. Persoonlijke kijk, roem en kennelsucces gaat boven GEZONDHEID van het ras, al 100 jaar.

Staan je oren niet naar bovenstaande tekst?
Als je het over schoonheid en esthetica hebt, die Adel waar juist Ierse setterliefhebbers zich op laten voorstaan, dan moet je hier wel wat meelij mee hebben…: oren achter je kiezen

vroeger moest dit vanwege de Cocker spaniel oorlengte, tegenwoordig dragen al veel Ierse setters zulke oorbeschermers bij hun maaltijd.
Wat een absurde hondensport die al deze aggregaties veroorzaakt

Wie te hard met zijn vingertje zwaait
prikt vroeg of laat in eigen oog... 
Nou, dat moet dan maar
als de Ierse setter maar weer Gezond
van Geest, Lijf en Leden wordt!

Overgenomen van Face Book artikel en vertaald uit het Duits
Schrijfster is Irene Sommerfeld-Stur

13 Fokkers zonden

Ze schrijft: Onlangs werd ik gevraagd een kort artikel te schrijven met niet meer dan 300 woorden over het onderwerp van "het fokken van een moderne hond ". Hoe dieper ik kwam, moest ik van dit verzoek afzien op grond van het feit dat de moderne hond fokken een complexe en veelzijdige zaak is; dat ik zelfs niet een inleiding tot dit onderwerp met 300 woorden schrijven kan. Het idee kwam bij me op dit op te lossen in de vorm van een "lijst van de zonden".

* De eerste zonde: Kleine honden te klein te fokken of grote honden te groot.

* De tweede zonde: Honden met extreme lichaamsvormen te fokken zoals: te korte neus, korte poten, te lange en lage oren (italic:JB), huid rimpels of pigmentatie stoornissen.

* De derde zonde: Honden met elkaar te paren die nauw verwant zijn.

* De vierde zonde: Honden met elkaar paren met dezelfde genetische afstamming waarvan afwijkingen bekend zijn.

* De vijfde zonde: Veel teven met de dezelfde kampioensreu te paren.

* De zesde zonde: Eerst en vooral kijken naar de eigen honden en de populatie daarachter te negeren.

* De zevende zonde: Meer oog hebben voor tentoonstelling successen dan op gezondheid.

* De achtste zonde: Gezondheidsproblemen die zich in het RAS voordoen te negeren of onderschatten.

* De negende zonde: Het verbergen van gezondheidsproblemen die zich in de eigen lijn voordoen.

* De tiende zonde: De eigen honden via roze bril te bezien, honden van andere fokkers negeren of afkraken.

* De elfde zonde: Tijdelijke modetrends in de interpretatie van de rasstandaard te volgen in plaats van de lange termijn fokkerij, met als doelstelling functionaliteit.

* Twaalfde zonde: Te vergeten dat de hond van buitjagers afstamt, ze daarom op zijn minst in principe moeten kunnen jagen en het vereiste gangwerk daarvoor te bezitten.

* De dertiende zonde: Te vergeten dat honden sensaties van pijn, stress en ongemak (net als wij) kennen, dat zij  niet zijn altijd in een positie zijn dat zelf op te lossen maar afhankelijk zijn van juiste zorg van de fokker/verzorger.

Wie ooit gezegd heeft dat geluk niet te koop is
heeft kleine setterpuppies nooit gekend

vrij naar Gene Hill

Het was een enquetevraagje alleen maar...

Telkens probeer ik op een gematigde doch reële wijze de problematiek, die onze IERSE SETTER heet, op te schrijven dan wel mondeling te schetsen. Met in ALLE opzichten GEZOND maken bovenaan gezet. Ik weet niet hoe het jullie vergaat maar bij elke hondenvergadering moet ik mezelf opdraaien, moed verzamelen, de pijn in de buik negeren. Met je kop koffie in de hand inschattend hoe de wind gaat waaien. Toch kom ik trouw, het gaat me om het ras, welzijn mens en dier.
Als er tijdens een ALV of vorige juni Fokkersoverleg zinnen vallen als "gezond van lijf, leden en brains" of "de Ierse setter is een jachthond, dat moet hij weer worden" of de enquetevraag in deze richting deze maand "hoe denken jullie over een eenvoudige Jachtaanleg test behalen om te mogen fokken" dan is de koude tocht om mijn hart weer een feit. 
Alle tegenwerpingen begrijp ik maar al te goed, het is immers niet eenvoudig allemaal. Nederland is te klein en te gecontroleerd, is anti een jagersvereniging en vogels zoeken en soms zelfs doodmaken ook, nou nee laat maar. Onze rode lievelingen moeten daar maar niet teveel mee te maken hebben.

Zal ik dit probleem, zonder tinten grijs, eens hard neerzetten? 

Of
Je accepteert dat de Ierse setter tot een gezelschapshond is verworden. 
Daarom niet meer in de FCI groep 7 Britse Staande honden thuishoort. Geen fokker heeft tegenwoordig het oogmerk überhaupt iets richting jacht, -type, aanleg of zulke activiteiten te ondernemen, laat staan zo'n stam op te bouwen. Het idee alleen al...
Gezien de genetische achtergrond heeft zo'n 90% van alle NL individuen Engelse roots en/of voortdurend daarop ingeteeld. Geen werktaak, alleen hanteerbare lieve huishond zijn, de schoonheidsmarkt volgend.
Nederland en Engeland gaan voortaan hand-in-hand door honden te fokken geschikt voor Cruft's FCI Groep 9 Gezelschapsdieren c.q. Overige exterieurrassen.
Met een nieuwe rasnaam omdat het juist unieke eraan nl. Irish & Setting-Dog niet meer geldt: Canis familiaris Acajou flamboyant.
Haal vriendschapsbanden maar verder aan, nodig ze uit om te komen keuren maar blijf kritisch. Engelsen maken (als eilanders met wereldheerschappijgevoel) wel eens vaker verkeerde keuze's en dan bedoel ik niet links rijden, uitkleden eigen industrieën of Brexit. 
Vrijages met andere hoog risico-continenten ook maar letterlijk links of onderop laten liggen...

Met bovenstaande keuze accepteer je ook dat werkelijke Ierse setters, die mogelijk inzetbaar zijn voor alle mogelijke activiteiten (de ultieme tests zoals uithoudingsvermogen, werkbrains, hunting, trials, praktijk jachthondkeuringen) nog minder passen in het plaatje danwel schoonheidsbeeld. 
Dat beheer aan werelderfgoed wordt overgelaten aan die landen die Groep 7 Britse Staande hondenpraktijk wèl mede hoog in het vaandel gehouden hebben: Ierland, Denemarken, Zweden, Noorwegen, Finland, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italie e.a. Vaak gezonde bloedlijnen (zonder bloat, epilepsie of entropion) en meestal heerlijk weinig verwant met hier. Gouden genen om je hand op te leggen.

Of
Je laat dit niet gebeuren en dat betekent grote offers brengen; tegen de markt in is overleven. Een setterliefhebber ZIJN of met setters BEZIG zijn, inderdaad twee heel verschillende insteken. Ergens voor staan moet je niet alleen aan je setter overlaten.

--Intro Outcrossing--

In Noach's ark voeren geen Ierse setters mee...

Ondanks mijn voornemen minder te publiceren... dit moet even de lucht in. Zaterdag 11 november ben ik op seminar geweest, Inteelt en Outcrossing. We hebben allen een certificaat uitgereikt gekregen die meetelt voor de puntentelling keurmeestersbijscholing, aardig officieel dus. Aanwezig een 16 tal deelnemers uit de meest uiteenlopende rassen, van Chihuahua tot Oudduitse herder, van Pomeranian tot Ierse setter. Gedreven hondenvolk, als vanouds, nl. iedereen heeft voor zichzelf het volstrekt logische verhaal.
Jammer dat u er niet was want er passeerden nogal wat zaken die de Ierse setterliefhebber aan de grond kan nagelen. Eigenlijk was dit een verhelderende middag na mijn 10 artikelen, zo leer je weer eens wat, nog genuanceerder ernaar te kijken. Hoe uniek de Ierse setter toch eigenlijk is. 
'k Had me gewapend met 7 prangende vragen maar werden gaandeweg steeds minder relevant... de wereld ging die middag sneller. Het gezegde ondervonden 'je moet hard hollen als je in de wereld van nu op dezelfde plaats wilt blijven'. Voor iedereen tijd voor brede visie, wat u als fokker of liefhebber mogelijk te wachten staat als die praktijk van wetenschap ingang gaat vinden. We leven niet op een eilandje, zitten grienen op de Griend heeft onze settervriend niet verdiend.

Alvast wat extra bagage mee voor de 26e november in De Bilt ISC bijeenkomst over dat WUR rapport? Dat rapport blijkt me na vandaag nogal aardig gesteld en doet aanbevelingen aan bestuur en fokkers. 
Dit was nog kruidiger koek! 
Eerst hardop in je kennismakingsrondje vertellen: Hoe staat je ras ervoor, hoeveel fokdieren, hoeveel variatie, populatiegrootte, gemiddelde COI, hoeveel durf heeft je rasvereniging, hoeveel ruimte is er voor outcrossing, enz. Nog maar amper daarmee begonnen, of...de duiten kwamen al in 't zakje:

Het kruisen van Rood-Witte met Rode setters waar wij als Outcrossgroep NL en ISC mee gestart zijn gaat in hun ogen nog lang niet ver genoeg. "Geen echte outcross omdat je setters onderling inzet". Te voorzichtig, wellicht teveel aan regels gebonden, veel vrijer gaan denken. Fokplannen bijstellen waar nodig, geen barrières opwerpen waar je in een volgende F2 of F3 generatie mee in de knoei komt.
Ook niet breed genoeg omdat zo'n 8 a 12 generaties terug alle 'founders' (die wij min of meer als unieke weinig verwante individuen zien) gewoon eenheid zijn in beide variëteiten. Wanneer wij als Ierse settervolkje in 16 of 32 overovergrootouders geen enkele dubbelteller zien dan slaan we elkaar al op de schouders...
Helaas, vanaf zeg ca. 1925 door lijnteelt en inteelt is de genenvariatie dermate geslonken dat je dit niet meer als uniek kunt aanmerken. Teveel verlies aan unieke genen door dubbeltellers die mogelijk een plaats bezet hielden voor andere, soms betere genen. Een hond is geen kopieermachine. En het ergste is nog dat door dit variatieverlies het immuunsysteem (miljoenen eiwitstructuren) grotendeels te gronde is gegaan; daardoor allerlei soorten kanker, vermeende! allergieën, en aandoeningen niet meer vanuit de hond zelf kunnen worden afgeweerd. Toekomstige generaties honden waarmee je aan het sukkelen blijft. Vooral dat immuunsysteem in die geneneiwitten zal ik me in gaan verdiepen...

Er werd daar sterk gepleit voor opengooien van alle stamboeken van alle rassen! Hoppakee!
De voorgestelde betere (lees: tussen)weg, schrik niet, ligt mogelijk in het inkruisen van iets totaal vreemds, ik noem voor ons als vingerwijzing: Duitse Staande Langhaar. Dat levert wel in het eerste nest een 8-tal zgn. look-alikes* op aan toverballen maar wel uniek, COI van nul, superuniek. Mijn buurvrouw daar wees met haar vinger naar Ailleen aan mijn voeten, vond zoiets een prachtig uitgangspunt voor 'ons', pfff ik niet. (vooral als je weet dat er in de DSL al vele jaren geleden Ierse setterbloed is ingekruist om hem wat sneller te maken...hoe puur is alles nog)

Nou, zoiets wordt een ver-van-mijn-bed-show! Ik weet zeker dat iedere setterliefhebber wit gaat wegtrekken wanneer dit werkelijkheid zou worden. Zou werkelijk een showliefhebber een gezonde toekomst boven uiterlijk kunnen stellen? Geen hond meer te vergelijken valt, hoe erg is dat wel niet!? Pups voor bastaardprijzen moeten verkopen of na veel reclame maken tegen designhond tarief? Zo'n 98% van ons setterbestand heeft geen werktaak, is gewoon huisdier, wat moet ik hier nu over zeggen?
Voor de Ierse setter, als de beste jachthond ooit zou dit de doodsteek zijn, het kruisen met andere rassen levert verlies op, weg is je stijl, weg is je snelheid, weg die brains...apporteren doet ie dan misschien wel.

BTW: De families waar Ailleen en ook Apache uit komt kampen helemaal niet met inteeltproblemen of wat ook maar. Deze werklijnen zouden voor de totale setterpopulatie Goud betekenen. Ze worden genegeerd, expres over het hoofd gezien! Pas als de bedelstand aan den lijve ondervonden wordt komen ze bij de werklijnen bedelen, helaas te laat. De Ierse fokkers en Outcrosscommissie weten wèl waar ze moeten zijn. 

Ik hoorde daar waarom óók de kruising Jachthond X Jachthond wellicht onwaarschijnlijk wordt. Omdat het nog niet ver genoeg geacht wordt, want alle rassen zijn al te ver heen, een doodlopend zijpaadje! 
Een Duitse Staander, Vizsla of Fousek e.a. hoort net als setters ook bij één van de vier oergroepen (nl. Jachthondengroep) ontstaan uit dezelfde wolvensoort en derhalve als hond al te teveel genetisch gelijk. Om echt te overleven zou in ons ras (ieder ras) een totaal ander oerras ingekruist moeten worden uit bijv. Herderrassen, Aziaten of Molossergroep. Straks mag je als Ierse setterfokker/club gaan nadenken of je een (gechargeerd) Akita, Pronkrug, Buhund of Husky op je setterteef zal gaan gebruiken. Krijg je al een beetje het Design-gevoel daarbij?
Laten we hopen, bidden en werken dat het nooit zover komt!

Huskysetter

De hele middag in een paar zinnen: Omdat door gesloten stamboeken alle hondenrassen zijn doorgeschoten in inteelt en familierelaties; hun immuunsysteem (gezondheid) daarmee kapot is gemaakt is derhalve geen blije toekomst voor hen weggelegd. Het werk van eeuwen (in redelijk vrij) bouwen aan een ras door werkelijk iedereen in dit systeem tenietgedaan. 
'Overnieuw' beginnen alsof je ras niet bestaat, gericht selecteren naar wat je uiteindelijk wel zou willen zien als eind- of gebruiksdoel. Benodigde genen en capaciteiten betrek je uit een andere populatie (dat hoeft geen ras te zijn) die dat inmiddels wel hebben. Een geheel open systeem als genenbank met strenge selecties. De resultaten lijken zeer bemoedigend... het breed tussen de oren krijgen niet!

Geluk!
Hmm, misschien moet je maar blij zijn dat we als Outcrossprogramma ons mogen werpen op Ierse setter X Ierse setter en in zulke nestjes juist geen look-alikes* liggen. Van voorouders is gelukkig veel bekend, verrassingen zullen er altijd blijven. Of we met het Setterras (Rood x Rood of gericht x IRWS) steeds onderling te paren honderd jaar verder kunnen is de grote vraag. Ik werd er deze middag in mezelfgekeerd van!

Pallas Green Marshall Matti, F2 Outcrosss NL, DOB okt.2017, COI 0,9% (8.gen)
(Arantar O'Conloch X Special Gift for Pallas Green Shadow Dog)

Noot
*Onder look-alikes wordt doorgaans verstaan:
- Een volkomen willekeurige hond zonder stamboom, ergens op de wereld die er bijv. als een Ierse setter uitziet. Ook van zijn oorsprong en vererving weet je te weinig af. (Als het een daadwerkelijke setterkruising is dan is hij voor 50% nog steeds setter)
- Maar ook wel: De eerste (vervolg)generatie tussen een bestaand ras met stamboom en een totaal ander bestaand ras met stamboom, als spraakgebruik bij enkele pups die herkenbaar zijn... 'lijkt gelukkig nog sterk op waar ik mee begon'. Bij de samensmelting van de genen is weinig voorspelbaar in wat er uitrolt, de variatie is groot. Voor deze toverbal look-alikes is het fenomeen Aankeuring in het leven geroepen en dat heeft m.i. niks met onze setteroutcross te maken!

Kortom het was een leuke cursusdag...nou nee, wel confronterend! 

Be prepared for everything:

Donk're wolken pakken saam' achter de horizon 
de eerste flitsen nu, zacht gedonder klinkt
weldra gaan alle hemelsluizen open
en 't werk niet klaar

JB

Noach's ark is gevonden in het gebergte Ararat

Inteelt Coëfficient en dan....

Ik raak het maar niet kwijt, blijf voortdurend denken over de wegen tot gezonder maken van ons ras. Er moet toch een eenvoudige manier te vinden of te maken zijn om het beste van het beste te vinden. Een lagere COI van toekomstige nesten is een onderdeel van het gezonder maken van ons Ierse setterras. Praktisch gezien die ellenlange ZooEasy database-lijst beperkingen op te leggen en tonen waar je wel naar zoekt...
In de dek- en geboorteberichten op de ISC site wordt al de COI getoond bij een te verwachten nest, die is in mijn optiek prima te gebruiken als uitgangspunt.

Grote kans dat bruikbare reuen te vinden zijn onder de geheel onbekende of genegeerde individuen, nooit een show bezocht, impuls- of oeps-nestjes e.d. Het laat zich raden welke reuen bovenaan komen staan... namelijk al die dubbeldoelsetters, ook de jachtlijnen (als die erin staan?) omdat deze i.c.m. showlijnen een COI van nagenoeg nul opleveren. Een wereld te winnen!

Daarom heb ik een digitaal schermpje in gedachten. Met één druk op een groene knop een lijst tonen waar je in eerste instantie echt wat aan hebt in je zoektocht. Het inwinnen van benodigde gezondheidsrisico's, verwantschappen, passendheid, ja werkelijk alles te weten is de taak van de fokker daarna.

Zomaar een bedenkseltje die de ZooEasy database wellicht zou kunnen bevragen....:

Tip:
Geef oude reuen eens voorrang
Een schat aan gezondheids info, karakter enz. 
En vooral, ze leven nog....!

WYSIWYG...

Wellicht verdient het aanbeveling de Clubmatch prijsbordjes te up-daten, vooral wat betreft in type en kopvorm.
Een decoupeerzaag kan wonderen verrichten in uiteindelijk platter maken van de schedel, met evenwijdige lijnen en ondiepe stop. 
Want die bolle diepe koppen van hout kunnen voor de niet-raskenners een fout beeld geven. (Nou, de fokkers/raskenners herkennen het wellicht ook niet en 't is maar een bordje; die bedenkelijke logo switch van het 100-jarig jubileum valt ook hieronder...)

Misschien buigt dan eindelijk de fokkerij om naar juiste type en belangrijke 'hoofdlijnen'. What you see is what you get...was het maar zo makkelijk.

zoiets misschien?

Mijn Geloofsbelijdenis

Hieronder vindt u mijn 10 (FaceBook) artikelen over dat 
uniek in zijn soort vlammende levend vuur 
wat vroeger Ierse setter heette...

08 november 2017

--Uniek in zijn soort--X (slot)

Executeur testamentair

Dat de mensen niet veel leren 
van de lessen van de geschiedenis 
is de belangrijkste les die de 
geschiedenis ons leert. 
(Aldous Huxley)

Noot vooraf. Deze versie is ietwat scherper gesteld dan die ik op facebook plaatste. Wat je hier leest verwoordt meer mijn emotie en gedachten dan ik op facebook op een net presenteerblaadje had aangeboden.

"We willen gewoon een fijne en lieve huissetter"...
In alle voorgaande negen artikelen in deze reeks heb ik een pleidooi gehouden. Dat ons geweldige Ierse setterras echt uniek is maar desondanks zich in zwaar weer bevindt. Tot dusver geprobeerd niemand voor het hoofd te stoten, maar meer bedoeld op redelijk/feitelijke wijze aan te geven hoe het hoort te zijn, in werelderfgoed bewaring. Wat er aan kolossaals te beleven valt aan des setters' ziel als alles op orde is. Iedereen heeft daarin zijn eigen rol, spel en aandachtsgebied. Helaas blijkt uit directe reacties dat de essentie niet gegrepen wordt, niet landt! Als ik me niet vergis klinkt wel op de achtergrond een immens koor wat 'we sliep'n scheer'n en messen, tierelierelierelom' neuriet.

Al mijn honderden blogjes, mijn columns en zelfs overlijdensgedichtjes vloeien uit mijn pen omdat ik rationeel en emotioneel begaan ben met ons ras.
In Groningse nuchterheid: ONLY FOR THE BREED, met alle ups-and-downs.
Met één voet op het fundament, de andere op de hei: Welzijn van ons ras in al haar facetten zoals toekomst, fokkerij, veldwerk, sportiviteit van mensen en dieren, en veel minder het winnen of successen behalen. (Nou ja eerlijk blijvend, graag ooit een CACIT veldwerkkwalificatie als kroon op alle inspanningen; door mijn beide Ierse setters dan zèlf verdiend). 
Eer en roem gaat snel, is met één hondenleven voorbij. Iedereen, nu en ook veel later moet kunnen genieten van zijn ultieme Ierse setter. Als Rijk Kapitaal op een Gezonde bankrekening. Punt uit.

Onlangs heb ik weer een stapel aan Ierse setterboeken en artikelen doorgenomen, belangrijke uitspraken van onze setterkenners van weleer genoteerd. Opdat oude gedrukte waarheden niet vergeten worden! (Wat ik, al verhalend, heb opgeschreven was in feite derhalve geen wereldschokkend nieuws).
En toch, wie het verleden en oorsprongen niet kent, zal geen grip kunnen krijgen op de toekomst.

Deze maand (26 nov) wordt in de Bilt het WUR inteelt- en populatieonderzoeksrapport 2017 (die onze eigen ISC in navolging van andere rasverenigingen heeft laten opstellen) besproken. (Download hier PDF als voorstudie-link Eng./ Ned. samenvatting) Zie dit maar als 'erfenisfamilieberaad', want de toestand is echt zorgelijk. Ik zou bijna zeggen alle verloven ingetrokken vanwege mobilisatie. Nou, dan wil ik graag de ISC, alle fokkers en alle eigenaren bij dezen alvast maar benoemen tot executeur testamentair.

Onze FCI rasstandaard is in ruim honderd jaar niet noemenswaard veranderd en biedt nog steeds ruimte voor interpretatie. Hopend dat die interpretatie eens blijvend getoetst wordt op BBB. (Beauty, Brains, Birdsense, the most important condition in our Setters, 1924). Deze afkorting lijkt wel wat op de komende allesvernietigende Energietransitie die ons ooit te wachten staat: ‘Boosheid, Berusting, Belastingverhoging’ (BBB)

Al onze setters worden beoordeeld naar het schoonheidsbeeld van NU; niet alleen hier maar ook elders, dat snap ik ehh wel want het is NU. Dat je een paar keer je hond laat onderwerpen aan een keuringsexpert een prima idee. (Dat deed ik met mijn eerste Ierse setter ook (2U, 2U, 3U, U). Het ontgaat me waarom vele setters daar in hun leven meer dan twintig keer heen moeten). 
Wat zeg ik... de IRWS UK-titelhouder heeft in krap drie jaar tijd 34x BOB en 3x Res Best gescoord, absurd! Vanuit 'workingstandpoint' geredeneerd heeft die teef ooit 34 maal in de Moors een grouse bedwongen?
Ja de aanhouder wint, zeker met een net-onder-de-top kwaliteit. Elf maal per jaar showen is heel gangbaar... hoe absurd. Een echt Uitmuntende setter moet gewoon in 5 shows alles en iedereen verslaan, doel bereikt, klaar. Een andere hond krijgt opnieuw een kans om op die manier te 'schitteren'. Het gaat immers alleen maar om laten zien wat je als fokker in meerdere generaties toont...nee dus.
Ja maar... het is zo'n leuk spelletje, ehhh lees verslaving.

Mag ik je even aan de hand nemen, de tijdmachine in:

De allereerste hondenshow Edinburgh
"Op 28 juni 1859 werd de eerste hondenshow gehouden. De oorzaak daarvan was de nieuwe obsessie van de Engelse middenklasse, nl. fokken van honden. Onzeker over hun eigen afstamming en sociale status wilden deze mensen niet meer met een naamloze bastaardhond over straat lopen.
Iedereen moest in één oogopslag kunnen zien dat hun hond eersteklas was, veel geld had gekost en een onberispelijke stamboom had. Het uiterlijk van de hond werd het belangrijkst gevonden.(!)
Grote ontsteltenis bij de hogere klasse en jagers, want zoiets als een schoonheidswedstrijd is desastreus voor (met name) gebruikshonden. Alleen ervaren jagers konden een hond africhten en leiden, maar iedereen kon een gezelschapshond bezitten. Een puike werk- en jachthond was het juist waard om gezien te worden. Daarom werd, om die 'hype' wat tegengas te geven, door de jagende leden van de hogere klasse die eerste Historische hondenshow gehouden. Met maar twee categorieën: Staande honden en Setters. Er waren 36 Setters ingeschreven, de winnaar won...een dubbelloops jachtgeweer!
Vier jaar later barstte de show uit zijn voegen, meer dan duizend deelnemers. Grote sommen geld waren ermee gemoeid en dat trok uiteraard malafide handelaars aan. Mede daarom is de Kennelclub in 1873 opgericht om de hondse identiteit en de stamboom te waarborgen". (woordelijk overgenomen uit de Wijsheid van Honden, 2013)

De eerste Cruft's Dogshow was in 1891 met 2437 inschrijvingen.
Deze week WDS Leipziger Messe: 31.000 honden ingeschreven.
Cruft's Dogshow 2018: 23.346 dog entries. (85 IRWS, 312 + 358  Irish Red setters 'competing' in this Goldrush)

Terug naar nu  
Inderdaad nog maar hondervijftig jaar zijn we verder... en de jagers van destijds hebben nog steeds gelijk. Nee niet gekregen, daarvoor is de hausse te groot. 
Die juist zo goed bedoelde 'Dog Exhibition' (lees: tentoonspreiden/tonen van werkelijk alle belangrijke zaken en onderdelen) is compleet ontspoord, verworden tot een Barbie modeshow, een grooming- en vleeskeuring, een farce! 
Heus, ik ben voor een hondenshow, als.... een plaats waar de fokkers hun doelen en resultaten laten zien. De werkelijk geïnteresseerden kennen de honden-ouders en aan hen worden nu de kindertjes getoond; ieder maakt voor zichzelf uit of hij/zij is geslaagd danwel collega fokkers aanspreekt op verbeteren als de rasstandaard is verlaten.

Het verzamelen van Green Stars, Warrants, Winnertitels en Cruft's kwalificaties is nu de steeds voortdurende hype. Bijna iedereen wil winnaar worden, dat spel zit diep in de mens verankerd ...but competitiveness controls everything, the winner takes it all. Je wordt daar gefeliciteerd met de buitenkant van je setter, voor je onvermoeibare inzet als fokker; wat er binnenin (of juist niet meer) in die mooie outline zit blijft voor iedereen onzichtbaar. 
Je als mens vrijwillig onderwerpen aan een systeem waar je in je hart veel vraagtekens bij hebt en je je soms hogelijk verontwaardigd of verongelijkt voelt. "Je hebt immèns veel voor je ras over" nou blijf dan maar zo doorgaan.
Nu niet stoppen met lezen…

Rentmeesterschap
Je kunt het er wel of niet mee eens zijn, de feiten staan in ieder officieel rapport: "Mede door schoonheidswedstrijden is niet alleen de kijk op, daardoor tevens het uiterlijk (en vaak ook innerlijke kenmerken) van veel hondenrassen veranderd". Ook de onze, omdat dit nagenoeg de enige onderlinge competitie en gangbare internationaal visuele toetsing is.
Vrijwel alle hondenfokkers hebben de Rashond hoog in het vaandel, steken veel geld en energie erin om daarmee een stukje geschiedenis veilig te stellen voor de toekomst. Prima streven, helemaal mee eens. Van hen wordt verwacht ook alle problemen 'even' op te lossen. En zeg nou niet dat het alleen de Duitse Herders, Buldoggen, Boxers, King Charles of Chihuahua's zijn, onze setters worden op diezelfde verdoemde rode loper tentoongesteld.
Een gezonde fijne Ierse setter, van die pareltjes, ja ga ervoor! Als werkelijk iedereen de Gezonde Ultieme Ierse setter boven alles zou stellen krijg je meer samenwerking en verdwijnt alle geharrewar als sneeuw voor de zon.
Het grote probleem is: Als er niet grootscheeps wordt bijgestuurd is de kans zeer groot dat wat je nog Ierse setter noemt over honderd jaar niet meer bestaat, niemand kiest hem meer, uitgestorven!

Met regelmaat, soms binnen een kwartier al, kun je FB-reacties (vooral op deze serie) lezen:
"Wat maakt mij dat allemaal uit, ik wil gewoon een fijne en lieve huissetter. / Doe normaal zeg, bij beide 'kampen' speelt dezelfde ellende. / Wil je oorlog? dan kun je die krijgen. / Een fokker: 'k Heb niet het idee dat ik fout bezig ben. / Juist geen geouwehoer over bloedlijnen en uitvoeringen goed of fout, want daar word ik juist zo ziek van he". Huhhh? Inderdaad daar word ik weer ziek van, gebrek aan allesomvattend rentmeesterschap ligt als een steen in mijn maag. Deze al te vlotte manier van reageren heeft weinig te maken met begrijpend lezen, na enige rijpingstijd ter harte genomen te hebben. 

Hmm, bovenstaande tekst veel te aardig gesteld, nl. voor Face Book geformuleerd. Eigenlijk had ik dat zo moeten schrijven: Huhhh? Wat een armoede! Schiet toch allemaal op stelletje mutsen met dat 'fijn' en 'lief' en 'geen geouwehoer'; stook voor je setter de haard maar op, koop een regendekje, fleecetrui en pyjama voor 'm, zet hem kerstmuts en paashaasoren op.  Want:
Het allerallermooiste, het alleralleruniekste, het allerallergezondste, de allerallersnelste, de allerallerEdelste jachthond, dat alles is er willens en wetens uitgesloopt, en die gesloopte vorm wil jij juist daarom op je haardkleedje hebben?! "Ja, wij weten niet beter want die uitvoering wordt volop via de eigen club gepromoot en vertrouwd gefokt. Iets anders is er niet, wij zijn heus tevreden met wat we aangeschaft hebben". 
Wat een arme mensen, die totaal geen idee hebben dat ze wat in handen is gedrukt. Hou je portemonnee maar 10 jaar bij de hand om je dierenarts te betalen. Ga maar flink knuffelen en hou, als pappie en mammie van je setter je oren en ogen dicht voor wat er werkelijk speelt...de setter'liefhebberij' is verworden tot een knuffel- en wandelkransje. Verworden tot een verwijfde wereld. Geen enkele rasvereniging kan op zo'n manier toch een visie ontwikkelen, laat staan een gezond bestand bereiken?!! Einde houdbaarheidsdatum, gooi de hele zooi maar in de prullebak.
Ik hou er mee op te schrijven, hoe meer ik pleit en aantoon... hoe sneller iedereen de andere kant opholt.

Wat is er nog echt ouderwets Iers, nog echt Setter aan vraag ik je bij dezen. Stap, als de schellen je binnenkort niet van de ogen vallen als de wiedeweerga over op een ander ras, ruil hem in voor een blindengeleidehond ofzo. Knuffel die dan dood, handen af van de Ier! (Hands off the Irish setter!, Bepler/Bryden e.a.) 
Hoelang blijf ik nog boter smeren... aan mijn eigen galg die onlangs is opgericht. Zo dat is eruit; 1 -0

By the way, de Ierse setter is allang via een onbesuisd soort Salomo's oordeel met de strijdbijl in tweeën gehakt. Buiten dat show en werk bloedbad om spelen urgenter zaken die alle settermensen en die mensen die dénken met setters goed te bezig zijn, aangaat. Hoger dan lief, goed/fout discussie, jachtlijnsetters, showlijnsetters (sorry), huis-tuin-en-keuken-setter, dubbeldoelsetter, kleurdiepte, hoogte, gewicht, hoeveel wit en waar… 

Er zijn m.i. voor de toekomst maar één optie:
Doorgaan op de ingeslagen weg betekent onherroepelijk uitsterven van ons ras, geen gezonde setter (erfelijk en lichamelijk) meer te krijgen, de boel is failliet gegaan. Zie WUR rapport, nee niet alleen die vier pagina's, die versie van 38 pagina's.
1. Alles in kaart brengen, focussen, elkaar op handen dragen, bottom-up gaan werken, koers en visie ontwikkelen, het jachthond zijn, uitsluitend het beste van het beste gebruiken zodat werkelijk iedere settergeneratie GEZONDER en BETER is dan die ervoor. Daar hoort ook uw ultieme kans van Outcrossen bij, de resultaten zijn zeer bemoedigend.

Kwalitatief gebruik van alle onderdelen! Ten diepste rekening houdend met Sound, Adel, Karakter, BBB enz. 
Onze huidige generatie setterliefhebbers zal zomaar de geschiedenisboeken in kunnen gaan: 
"Met name de Millenniumgeneratie ontbrak het aan realisme, gebrek aan brede erkenning & daadkracht om deze tikkende tijdbom stop te zetten". 

Tijdbom?
"Inmiddels zijn 40% van alle rashonden typisch gaan afwijken van de originele populatie, (die hun die rasnaam en unieke kenmerken heeft opgelegd, JB) en daarbij een erfelijke aandoening of ziekte meedraagt". (LICG, Dier&Recht, Rijksoverheid e.a.). Dat percentage neemt toe, iedere volgende generatie, onvermijdelijk. De reden daarvan is zo simpel als het maar kan; helaas uiterst moeilijk geworden om daar tegenwoordig goede rentmeesters in te zijn.
Laat ik dat in ons geval, ik noem het maar "Den Iersche Setter GenenBank 1917" als uitgangspunt nemen:

Ook het Ierse setter hondenstamboek is een gesloten systeem; wat je hebt is er, méér is er niet!
Volledig vergelijkbaar met een zojuist geopende bankrekening waarop een eenmalige eerste storting (lees: de genetische diversiteit van alle ouderdieren) gedaan wordt. Vervolgstortingen (lees: toevoegen ander ras of zelfde ras met andere aftekening) zijn niet toegestaan vanwege het gesloten systeem. 
Ondertussen slinkt door bankkosten, devaluatie, onvoldoende en onverantwoorde transacties, onvoldoende rente opbrengsten (lees: diversiteits verliezen als gevolg van selectiefouten, verborgen gebreken, inteeltdepressie, slinkend aantal geboorten, verzwijgen problemen, broodnijd etc.) het kapitaal in. Het is een volstrekt zeker recept voor faillissement.

Ze deden een poep en een plas…
Die klok tikt 'ons honderdjarig bestaan' al zo door, langer zelfs. Wordt het volgende jubileum gehaald? Met welk gat in de begroting gaan we straks het andere dichten, hoe lang alarmfase oranje en hoe diep rood staan? Tom Poes verzin een list!! 

Voltaire stelde reeds: ‘Niet de geschiedenis, maar de mens herhaalt zich steeds‘.
De geschiedenis en realiteit leert ons… 'voor kennisgeving aangenomen' (of zoals een lezer terecht reageerde "hopelijk wordt er met het rapport 'iets' gedaan").

Velen van ons zitten inmiddels op een bepaalde leeftijd&ervaringsgrens, kunnen maar moeilijk 'om'. De RvB helpt? neuhhh.., die snijdt vast niet in eigen 'stamboominkomsten'vlees, die is gekomen met een lek systeem wat ze Fairfok noemen. De almachtige FCI zal toch...
Laat asjeblieft Internet en Face Book niet de ons overspoelende verknuffeling, discussievorm, kennisnorm of waarde worden. 

Als de klok ooit gaat slaan kan maar zo "onze hoop, onze toekomst" --die nog nooit een setter hevig rillend hebben zien voorstaan-- (gechargeerd maar erg waar), langs de ring zittend met oordopjes in, op hun smartphones elkáár aan het liken zijn. Koffie verkeerd binnen handbereik.
I like, yes really, Irish setters.

Toen kwam er een olifant met een lange snuit...
DE GROEP LIEFHEBBERS IS ZO GROOT EN HECHT DIE REGELEN VLOTJES DE BENODIGDE KENNISBANK EN REDDINGSOPERATIE ZELF WEL ...VAST WEL. 
DE ZAAL IN DE BILT PUILT BINNENKORT UIT VAN STRIJDERS VOOR HET GOEDE... VAST WEL.
DANK VOOR ALLE GEZELLIGHEID, DAT IK BRENGER VAN GOEDE BOODSCHAPPEN KON ZIJN.
DAAROM GA IK MIJ VANAF NU UITSLUITEND BEZIG HOUDEN MET WAT ER ECHT TOE DOET:
1. In mijn pensioen elke dag genieten van mijn twee Ierse setters, een Rode en een Outcross.
2. Ze volop de 'universiteit in deze hondensport' te geven wat ze verdienen, daardoor mogelijk  vlammen op de velden, als mijn gezondheid het toelaat D.V.
3. Voor wat echt nodig is me beperkt inzetten voor broodnodige genenverbreding, noodzakelijke Outcrossing maar vooral zo Gezond mogelijke setters. Ik heb al een voorsprong...

HET GA U ALLEN GOED
Santé!

"Buitenbeentje"

...iets van de handdoek netjes in de ring leggen (en niet in de ring gooien want we zijn geen boksers)...

--Uniek in zijn soort--IX

Eén en al Emotie

Kom, laten we er deze keer eens een feestje van maken. Heb je er wel eens over nagedacht WAAROM je met zo'n charmante Ierse setter leeft? Natuurlijk, je hebt een goed esthetisch gevoel, je bent intelligent, je hebt humor en je verzet graag je zinnen en kies je daarom voor die mooie snobistische rooie. Zo'n "Acajou flamboyant" neemt je in bezit als een ongeneeslijk virus. Als 't puntje bij 't paaltje komt… gaat het om de emotie die je samen deelt, de blije kijk, de toename in gezamenlijke affectie. Ach, en hoe dat allerbeste maatje er uitziet telt dan veel minder meer mee, hij ís gewoon jouw personality. Jouw ziel erin gepropt.

Fingerspitzen
Het grootste geheim bij het opvoeden (ehh begeleiden) van je jonge setter, in gehoorzaamheid, werkwilligheid en dagelijks echt lief en interactief zijn ligt opgeslagen in de grote cirkel die Emotie heet! Samen jolig betrokken zijn bij alles wat er voorvalt in huis, tuin en wijde verten. Word je regelmatig verrast met onverwachte geschenken. Omdat je beiden een humoristische insteek hebt versta je elkaar nog beter, nietwaar? 
Always fun werkt echt. Een eigenaar (of voorjager) die deze emotionele band (nog) niet perfect heeft opgebouwd, of dat niet in zijn vingers heeft zal altijd excessen beleven is mijn stelling.

Spiegelend leiderschap
In mijn voorgaande artikel over Intelligentie schreef ik: mensen- en hondengedrag bestaat uit twee delen, het cognitieve deel (denken) en het affectieve deel (emoties en relaties). Een Ierse setter met personality is sterk in beide. Relationeel opmerkelijk zowel naar mensen als soortgenoten. Het lijkt wel of ze gewoon alles begrijpen, bijna kunnen praten… dat doen ze ook. 
Kijk-en-luistergeld gratis en voor niets. Hoe meer je beide samen ervaart en leert, hoe beter jij je bewust wordt wat er in zijn koppie speelt, en andersom! Zij hebben in elk geval een geweldig inzicht in hun leefwereld, doorzien problemen en voelen angsten en emoties haarfijn aan. 

Wat is hondenwelzijn...kun je welbevinden meten. Wat begrijpt hij eigenlijk. Hoe en hoelang rouwt een hond? Zoals ik ergens las, 'de hond voelde/wist dat de baas zou sterven en hechtte zich vanaf dat moment aan de nieuwe baas, alsof hij alles begreep'. Ook kun je een flinke discussie op touw zetten wanneer je zijn maatje/huisgenoothond moet laten inslapen je daar de andere honden bij wilt hebben... Soms gaan we iets te emotioneel om met onze 'kindertjes'. Ben jijzelf een duidelijke leider? 
Het gaat door hun sensibiliteit daarom heel vaak goed. Bijv. wanneer je een setter adopteert, er zijn voorbeelden te over.
Daarom zijn setters zo belangrijk voor ons, ze houden ons een spiegel voor wie we werkelijk zijn. "Toon mij uw hond, dan zal ik zeggen wie gij zijt"

De taal van de expressies
Zoals gezegd, in de omgang met mensen zijn setters opmerkelijk sensitief. Die domesticatie is perfect gelukt. Zijn leefwereld wordt bepaald door beelden, geuren en geluiden; verplaats je laarzen maar eens, ritsel maar eens met een broodzak of voor de zoveelste keer de koelkastdeur onhoorbaar te openen...
Van het ene op het andere moment woest uitbundig zijn, maar in staat een paar tellen later jouw emoties over te nemen…in scheefgehouden kop met die dromerige ogen je aankijkend. Hun handelsmerk! Ze kunnen zelfs hun wenkbrauwen en gezichtshuid bedienen om verdrietig te kijken. Dit houdt niet in dat ze zelf verdrietig zijn, de gemoedsgesteldheid van die ander wordt gereflecteerd.
Het veel gehoorde woord expressie betekent niet hoe het mooie gezichtje eruit ziet maar hoe de hond naar jou kijkt, a.h.w. de woorden en emoties indrinkt! En je zwicht... alweer, het is hem of haar weer gelukt. Oppikken en overnemen van emoties is voor hen een eitje…. ze horen, zien en ruiken het! En zwijgen, wat je in hun oor fluistert blijft nog eens geheim ook.
Even omdenkend. Wanneer je setter als regelmatige rugligger, of schijnbaar achteloos en onverstoorbaar de wereld instaart, ooh zo lekker ligt met dat voorpootje in dat knikje terug, toont hij jou zijn taal. In innerlijke rust, veiligheid, vertrouwen, bevestiging van basale associaties en emoties.

Mindfulness
Er zijn onderzoekers die beweren dat door de bruikbare zintuigen van de hond de mensheid beter is gaan functioneren en niet andersom (dat de mens de hond heeft gedomesticeerd). Inderdaad, wij zijn even sterk beïnvloed en beschaafder geworden door onze relatie met honden als zij in hun relatie met ons. 
Mensen 'evolueren' grappig genoeg juist precies de tegenovergestelde kant op. We hebben tegenwoordig het Spiritueel lifestyle concept of een mindfulness cursus nodig (spiegelen!) om te leren minder op ons verstand en juist meer op onze zintuigen te vertrouwen, wij weer meer gaan voelen.

Kortom waarschijnlijk, zeer waarschijnlijk is de Ierse setter het gelukkigste ras. 
Wij worden in elk geval betere mensen, setters leren ons!

JB

02 november 2017

--Uniek in zijn soort--VIII 

Brains

Setters houden van een lolletje, zijn soms (vooral de Ieren) extreem grappig, maar hebben wel degelijk een erg serieuze kant. Ondeugend maar toch deugen. Een hond met uitersten, omdat... zijn bengelachtige ziel gewoon virtuoze tango's maakt met zijn hoog IQ en EQ.

Vrolijk gestoord maar ondertussen! Uiterst begaafd en toegewijd tegen alle opdrachten en taken opgewassen. Deugdzaamheid ten top wanneer het werk hem roept. Wanneer jachthondenmensen in vakjargon praten over deze praktische en intelligente extra's bedoelen ze Brains. 
De werkpraktijk/jagers hebben liever niet een over-intelligente hond. Van die huis-straat-wereld-wijze exemplaren. Teveel prikkels en teveel omgevingsbewustzijn leiden hem mogelijk af van zijn taak.
Huntingbrains gaat verder dan intelligentie. Dat gaat over praktisch neusgebruik, de kwaliteit van het werk; dat alle hersendelen, organen, prikkels en driften perfect op elkaar zijn afgestemd. Schrander en daardoor gemakkelijk trainbaar zogezegd. En dat kun je meten! Niet voor niks is er wereldwijd een puntentelling om jachthonden met elkaar te kunnen vergelijken (zoekwijze, neusgebruik, windgebruik, communiceren, focus, commando's opvolgen, enz. enz.)

Bij een Ierse setter is de (pre)frontale cortex heel goed ontwikkeld. En is hij daarom een tikkeltje 'scherper van zinnen' en zelfstandiger dan andere voorstaande rassen. Kort gezegd: Dat daardoor via de minste aanwijzingen, met instinctief gevoel voor richting en wind, zelfs de moeilijkste opgave relatief simpel lijkt. 
"Hun intelligentie om wild te vinden is niet te evenaren" (schrijft topsettertrainer Dom Goutorbe in Fieldsports). Omdat te kunnen is extreme intelligentie vereist, very smart like a Nerd. 
Nou daar voel ik wel wat bij. Ierse setters kunnen soms met 'autistisch'-achtige trekjes bezig zijn, zelfstandig; de wereld om zich heen vergetend. Overspoeld door beelden -in snapshots met de bijbehorende geuren en associaties- waar ze juist zo goed in zijn! En dat heeft ze tevens de sticker van 'lastig en ongehoorzaam' opgeplakt doen krijgen, vooral bij de vroegere jagers hier. Inderdaad onze jachtgebiedjes zijn totaal anders dan Ierse moors.

In de dagelijkse omgang
Dat jachthonden, in casu Ierse setters, met een hoogstaande graad aan Intellect & Brains ingewikkelder als huishond zijn op te voeden kan ik helaas nog steeds horen en lezen. Dat hangt deels af van je eigen tijd en mogelijkheden die je in zo'n brainstormer wilt steken; zelf heb je echt geen speciale 'jachtige gaven' daarvoor nodig. Het gaat als vanzelf, als je maar vaak genoeg 'braaf' zegt.... :-) Positieve conditionering is voor een setter een, zo niet de belangrijkste sleutel. 
Een setter die emotionele zielsverbondenheid voelt met zijn baas die communiceert voortdurend, gaat er daarom niet vandoor, die vernielt niks. Uiteindelijk ben je beter af, kun je er meer 'in kwijt', krijg je veel genietmomenten terug van een hond die van zijn supertalenten lééft. In mijn komende artikel Emotie leg ik dat wat verder uit. 
Ons prachtige ras was zonder cognitieve hoogstandjes nooit zo uniek geworden! Laat ik het zo samenvatten: Eenmaal zo'n bezit bezeten voor altijd bezet!

Er bestaat een gezegde: Een setter uit werklijnen wordt 'half getraind geboren' de meeste andere setters gaan 'ongetraind of halfgetraind' dood. Eigenlijk is zoiets onvergeeflijk dat een werkhondenras niet op een peil gebleven is -en gehouden wordt- waarvoor ze ooit op de wereld zijn gekomen. Wat de Ierse setter juist zo uniek gemaakt heeft probeer ik in deze serie aan te geven, met als ondertoon de verwatering als 'fieldmark'. 

Functionaliteit
Gewoon zo doorgaan, blijven doen alsof onze neus bloedt? Dweilen is alleen effectief als iemand de kraan heeft dichtgedraaid. Wat loopt er aan uitzonderlijke en bruikbare kwaliteiten (bijv. brains en type) nog ergens rond wat je als platina, diamant, goud, zilver of brons moet confisqueren? 
Of voor 't gemak maar van twee walletjes gaan eten door dual purpose setters (dubbeldoel) te fokken? Wellicht liggen daar voor durvers juist kansen, je dient dan twee doelen (drie) in plaats van eentje. Daarmee bevestig je ook de wens die ik regelmatig hoor "zo'n setter van mijn jeugd zo eentje wil ik graag weer". Die verheerlijking van vroeger is gebouwd op een betonnen fundering. Het kost wellicht wat tijd, het overgrote publiek (met voorkennis dan wel als impulsaankoop) zal ze graag willen hebben. 
Dual-purpose is niet zaligmakend, toename in diversiteit, perfect karakter en gezondheid wel! Als zo eentje in zijn werk/sport ook goed kan functioneren ziet hij er ook fraai uit; zo rastypisch (sound en Adel) in zijn samenstelling dat er ook op shows punten verdiend gaan worden. Ja maar wat is goed functioneren...dat is volgens mij in deze artikelenreeks wel naar voren gekomen dunkt me. 

Perfect pets...
Ken hun geschiedenis, pluk eens dat verstofte boek uit je boekenkast. Lees eens het boek 'Mission accomplished' over Florence Nagle (Sulhamstead kennel en stoeterij in Ierland). In chapter 12, 13 en 14 staan duidelijke feiten: Het mixen van showsetters (zèlfs met flink veel jachtbloed in hun aderen) met echte veldwerkbloedlijnen biedt mogelijk nieuwe variatie in type, bone en jawel…perfect pets! Helaas biedt het -vele malen door testmatings bewezen, grosso-modo- géén uitkomst vwb werkbare jachtcapaciteiten. 
Er mist in dergelijke pups al te veel aanleg aan brains, typische werkstijl en huntingcapabilities. Ongenuanceerd: weg is weg, vlees noch vis in 't werk, maar vooral een goede huishond met mogelijk lange levensverwachting. Begrijp mij goed, rozengeur en maneschijn zal het niet zijn maar werkt mogelijk wat aan Cognitieve Brains gemist wordt terug te halen. 
In feite kun je zo'n traject ook Outcrossing noemen, met kennis en verstand twee verschillende bloedlijnen met elkaar kruisen. Dat geeft wel kansen op toverballen (het Bingo!-effect) die ons ras veel goed kunnen doen. Dat er tijdens dit 'interbellum' gekozen moet worden is duidelijk. Europees gezien zijn daar (opnieuw) al wat fokkers mee bezig gegaan, ik volg het met belangstelling.

JB

De essentie van veldwedstrijden is de ultieme zoektocht naar 
en het kiezen van de best verervende fok- en gebruikshond. 
Werkstijl is een mix van schoonheid, harmonie in de beweging en de hoogste prestaties.
Deze stijl heeft iets gemeen met muziek.
Wie beide niet aanvoelt, zal beide niet begrijpen.

M.v.Fischer-Traumingen in "The Irish Setter" 1959

01 november 2017

--Uniek in zijn soort-- VII

Intelligentie

Wat is nou hondse intelligentie he. Enerzijds wordt er vaak gesuggereerd dat de intelligentie van een hond grenst aan het verstandelijk vermogen van een driejarig kind, anderzijds wordt geroepen dat ze geniaal zijn. Inderdaad hun emotionele intelligentie ligt soms flink hoger dan we weten. Sommige honden zijn erg begrijpend en volwassen in hun omgang.
Als alle hersengebieden goed samenwerken kan iedereen bewegen, bewustzijn hebben en emoties beleven. Het is maar net hoe je intelligentie benadert, zelfs een professor kan vergeten zijn waar hij zijn auto geparkeerd heeft. Zijn omgevingsbewustzijn was even weg door…onbewust verstrooid zijn door ander hersenwerk.
Reeds lang en veel wordt er studie gedaan naar de intelligentie van honden, met een modern woord ‘dognition’ genoemd. Een erg complexe wereld, om saai en duizelig van te worden.

Vast staat dat hun oervorm (wolven) extreem intelligent zijn maar falen in de communicatie met mensen. Honden, vooral setters in mijn optiek, zijn daar juist wel meesters in, soms vragen ze zelfs om hulp als ze niet uit een probleempje komen.
Domesticatie betekent niet alleen aanpassen aan, het ligt vooral in genetische verandering bij volgende generaties. Gebruiks- en jachthonden zijn steeds slimmer geworden. De oorspronkelijk sociaal intelligentste en vaardigste op menselijke gebaren en aanwijzingen overleefden. Op cognitieve vermogens geselecteerd, in feite steeds geleerd beter te leren. Hun hersenstructuur heeft duidelijk overeenkomsten met die van ons.
Hondenhersenen wegen helaas maar 64 gram tegen de onze rond 1550 gram, omgerekend naar (neuronen)dichtheid en lichaamsgrootte komen we inderdaad bij een leervermogen van een 2,5 jarig kind. Reken je daar weer zijn intuïties en driften bovenop dan komt genialiteit weer om de hoek kijken.

Een intelligentie definitie:
- Mentale vaardigheid die groot is in vergelijking met die van anderen binnen de eigen soort (hond) of verwante sub/groep (jachthonden)
- Het vermogen om spontaan een gevolgtrekking te maken.

Mensen- en hondengedrag bestaan bij beiden uit twee delen, het cognitieve deel (denken) en het affectieve deel (emoties en relaties).Het hersendeel de cortex, en met name de pre-frontale cortex bepaalt (via 160 miljoen neuronen) hoofdzakelijk dat je setter zich als een setter gedraagt. Cognitieve intelligentie betekent het in staat zijn iets bij te leren en hoe snel of langzaam dat gaat.
Daarin zijn drie typen van intelligentie actief:

- Instinctieve intelligentie (om zijn natuurlijke taken voor mensen te kunnen doen, zoals gewoon huishond zijn, zoeken en jagen, kunstig voorstaan, bewaking, hoeden).
- Praktische intelligentie (mogelijkheid van mensen te leren, training en herhaling)
- Adaptieve intelligentie (zijn eigen probleemoplossend vermogen, snelheid van leren, aanpassen aan omgeving)

Iedere rasstandaard omschrijft de typische rasgebonden gedragingen van het ras. “Keen” wordt bij onze setters vermeld. Dit kun je uitleggen als extreem sensitief, scherpzinnig als een scheermes, gedreven enthousiasme.
Let wel, het is een indicatie, niet afhankelijk van eigenaar, het opgroeimilieu of enkel individu. Door honderden jaren overerving lijkt me deze mentale vaardigheid redelijk vastgelegd in herkenbaar gedrag. In het komende artikel ‘Brains’ kom ik er even op terug.

Hondenrassen en intelligentie
Iedere hondeneigenaar (ik vooral ha ha) geeft hoog op van de kundigheden van eigen hond, dan wel ben je een ras-addict en is ‘ons’ ras superieur aan alle anderen. Boeken zijn vol geschreven over onderzoeken en testmethoden, toch blijkt steeds weer dat hondenrassen met een werkdoel (vooral jacht!) cognitief steeds hoog scoren.
In dat immense land van Onbegrensde mogelijkheden (en uitersten, waar er altijd eentje moet winnen en eentje moet verliezen) is een groot onderzoek gedaan onder 200 Agility keurmeesters om een inschatting te maken van de cognitieve intelligentie.
Ja denk ik dan, hoe meet je nu die verschillen tussen de rassen, individuele honden en intelligentie/domheid op welk adaptief- of praktisch gebied dan? Hoeveel hebben ze individueel moeten oefenen? Zal een dalmatiër met dezelfde drive ‘denken’ als een setter als hij de hindernisbaan afwerkt? 

Wat ik toch aardig vind aan bijgaande plaat is dat naast de Poedel (gezelschapshond, geliefd bij circusacts) zowel de Border Collie en de Breton als ‘working abilitydogs’ erg hoog scoren.
In beide rassen selecteren fokkers hun ouderdieren op (al of niet verplichte) werk capaciteiten en dus intelligentie. Het laagst in die lijst staan de Afghanen, Wolfhounds, en Bloedhonden. Geen wonder want van Afghanen en Saluki’s zegt men dat ze onafhankelijk zijn, minder hechten, geen commando’s accepteren. Baasjes zijn hun personeel, zoals katten.

Je had de Ierse setter wellicht wat hogerop gedacht…ondanks zijn hot-dog status daarop. Maar ja weten wij veel welke setters in die opgave meededen en betrof het gelukkig geen jachttest. ;-)
Voor mij staan twee dingen vast:
a. De Ierse setter komt nergens meer voor in de top-tien lijstjes van intelligentie en bevinden zich nu in de middenmoot van gewilde rassen. Verontrustende ontwikkeling.
b. Dat het (opzettelijk) inkruisen van Hounds, Afghanen en Bloedhonden in de Ierse setter een onzalige insteek is geweest, op alle onderdelen zowel jachtwerk, aggregaties, intelligente geest en karakter.

--Uniek in zijn soort-- VI

Personality

Nog zo'n geschenk in de Ierse setter. Hoewel ieder individu uniek is, maakt je persoonlijkheid wat je onderscheidt van anderen. Die 'anderen' kunnen zowel andere rassen zijn maar ook binnen het Ierse setterras zelf met een opmerkelijk karakter en persoonlijkheid begiftigd zijn. De film 'Big Red' (naar het gelijknamige boek van Jim Kjelgaard) heeft daar een beeld van proberen te schetsen. Die heldhaftigheid daarin wordt een beetje overdreven, Jim had namelijk 'een ander voorbeeld'  nl. een zwarte Ierse setterkruising die hij in Pennsylvania in zijn jeugd zelf bezat.

Neemt niet weg, in veel verhalen en Ierse setter boeken worden lofzangen van die mannetjesputters van weleer breed uitgemeten, Clancarty Rhu, Wrestler, Sulhamstead Ban D'Or, Derry Una, Kay von Royal en vele anderen. En terecht want ze waren stuk voor stuk belangrijk die persoonlijkheid in ons ras vast te leggen. 
Bewezen in alles bruikbaar te zijn; persoonlijke samenwerking met de mens betekent immers ook overleven en nageslacht geven. Met een extraverte geest, een fikse scheut genialiteit plus een vleugje flegmatisme om onverstoorbaar door het leven te gaan. HET kenmerk voor ONS Jachthondras; gemakkelijk in de omgang en er ZIJN als dat van hem gevraagd wordt.

Direct na de geboorte van pups kun je al kleine verschilletjes zien, de één gilt steeds, een ander tevreden, of fanatieke tepelveroveraars. Kortom alle overlevingsdriften vieren hoogtij. Maar wel het begin van groei naar een persoontje om rekening mee te houden, al naar gelang in aanbieden, het kunnen grijpen van kansen. Bij alle verschillen is die persoonlijke ontwikkeling afhankelijk van veel factoren, o.a genetische aanleg maar ook aangeleerd via allerlei levenservaringen. Zoals dat heet Nature tegenover Nurture. 
Daarom is vroege (pup)socialisatie van vitaal belang bij die vorming. Vanaf het begin op de juiste manier je settertje zacht maar degelijk 'boetseren' naar je eigen model, zijn fijne karakter te laten ontwikkelen. Wijsheid bijbrengen met woorden en gebaren, kennis te laten maken met alles wat in het leven voor kan vallen. Zodat je setter een Stabiele Personality wordt!

Om je setter stressvrij en evenwichtig door het leven te laten gaan zul je drie belangrijke zaken op de juiste volgorde moeten hebben: 
Voldoende beweging (galopperen!) en afleiding geven, 
Regels en grenzen stellen en je daar (pff, bij een setter moeilijk) aan houden, 
een Veilig thuis bieden met daarin veel genegenheid. 
Ben jezelf een onevenwichtig opvoeder kan dat karaktervolle lieve mormel zomaar uitgroeien tot een hyper Persoon waar je "niet meer omheen kunt", soms letterlijk.

Zelfbesef
Honden leven in het nu, ze zien iedere dag opnieuw als een feestje. In ieder geval een blije kijk als ze sociaal stabiel zijn geworden. Hun dagbesteding wordt bepaald door eigenlijk drie dingen: Eten, Energie en Geuren. Voedsel is de basale overlevingsdrift, energie opdoen en kunnen leveren, want actief dat zijn ze zeker. Van geuren hebben wij nauwelijks benul.
We kennen het allemaal wel dat onze setters geweldig met elkaar overweg kunnen. Loop maar mee met de setterwandelingen. 
Dat komt vooral door hun herkenning van het sociale niveau (intelligentie en eigengeaarde speelmanieren) èn geurherkenning van het energieniveau (bij elkaar ontmoeten o.a. onder de staart ruiken…wat voor personality ben jij, welk 'paspoort' en plaats heb jij in een roedel). 
Naar mijn eigen overtuiging komt er nog iets bij: Ze trekken elkaar als magneten aan. Setters hebben een goed ontwikkeld zelfbesef, ze herkennen van verre afstand hun rasgenoten aan out-line en gedrag, altijd. Let maar eens op hoe een groep uitgelaten Ierse setters onbekende honden en zeker uit een andere rasgroep vrijwel kan negeren. Je bent van Adel of niet he.

Flegmatisch versus persoonlijkheid
Aan het begin schreef ik over genetische aanleg. Veel genen spelen daarin een rol, grofweg de helft van pa en de andere helft van ma meegekregen. Wat mij wel trof dat teven daar een grotere rol in spelen ivm de aparte celdeling van de mitochondriën (mtDNA). Het doorgeven van belangrijke genen zoals immunisatie, karaktertrekken.... via de recht vrouwelijke lijn. Daar ga ik nog wel eens wat over schrijven. 
Er wordt aangenomen dat genetische overdracht voor 75% geldt (nature) en 25% (nurture) door opvoeding, aanleren en trainen. 
Zoals ik al aangaf zitten in ieder nest individuele verschillen, niet alleen in die overlevingsactiviteit. Maar ook het groeiende proces, in karakter, in leervermogen, in basale intelligentie en passie. Na een week of zes reagerend op prikkels en (mensen)signalen zie je duidelijk de rustige beschouwers, de lolbroeken, hyperactieven en haantje de voorsten. Ook zoals die ene grote slaapkop-pup die zich ontpopte als grote persoonlijkheid en een 'belofte inhoudt als beste jachtsetter'. 

Het is daarom ook zo belangrijk dat fokkers goed in de gaten hebben wat de 'karakteristiek' van hun fokmateriaal is, wat de mogelijk te gebruiken reuen naast andere kwaliteiten voor persoonlijkheden zijn. Het beste van het beste te kiezen; dat zou zomaar een G of een ZG hond kunnen zijn om jouw, of algemene doel voor het ras te bereiken! 
Tegenwoordig hebben we de mond vol over genenversmalling maar het moet uitwaaieren, meer diversiteit in gezond van geest en lichaam. Iedere pupkoper wenst het maximum aan intelligentie en hanteerbaarheid, mogelijk meer of minder flegmatisch of juist eentje die ladders kan beklimmen als Clancarty Rhu. Die keuze moet er inderdaad zijn en die is er. 
Nu ik het er toch weer over heb: van oorsprong zijn Ierse setters echte eye-catchers, door zijn overtuigende personality, onverslaanbaar in hun werk, altijd kordaat en vastberaden. 
Heden ten dage heeft er, juist door veranderde menselijke benadering en maatschappij een persoonlijkheidsverandering bij de Ierse setter plaats gevonden. Moet ie vooral mooi ogen, lief, schattig en (handig bij al onze eigen drukte) behoorlijk flegmatisch zijn. Dat is een beetje jammer.

24/7 x 52 x14 jr. 
En dan heb je opeens er een gezinslid, volledige persoonlijkheid erbij in huis. Dat 'wij samen' gevoel wat je meemaakte toen je letterlijk dat piepjong persoonlijkheidje eruit pikte, dat gevoel verandert nooit meer. Het klikte….omdat niet jijzelf, maar eigenlijk de pup jou uitkoos als vriend voor het leven!

--Uniek in zijn soort-- V

Extatische Passie

.......... en de adem van de winden
verraadt den setter 't verschuilend dier.

Wat je zielsgraag doet, je drive, je hartstocht, dat is wat het woord passie inhoudt. Een setter om je heen te hebben is voor velen al een grote drive, zeker voor mijzelf. Tegenwoordig wordt dat modewoord Passie maar al te vaak opgevat als: "Ik moet voldoen" in plaats van "wat wil ikzelf het liefste doen". Passie en hartstocht houdt immers in het laten varen van al je controles en er voor gaan…free! Bij onze setters zelf ligt dat toch wel even anders, die hebben juist controle nodig bij het hanteren van hun speciale passies. Hun passievolle bestaan is één en al actie; juist het omgekeerde van passiviteit. Tot het belangrijkste nl. jachtpassie wil ik me hier beperken, hoe de verslavende bevrediging die door de combinatie neus, hersenen en intelligentie (komt in art. Brains aan de orde) tot unieke hoogtes komt. Vergelijkbaar met vrouwelijke orgasmen, maar daarover straks.

Regelmatig hoor ik dat Ierse setters achter vogels aangaan, binnen twee seconden uit je blikveld verdwijnen, maar ook soms voorstaan of wat daar voor door moet gaan. Meestal is dit 'op zicht' staan, pootje omhoog zonder al te veel spanning, als slap aftreksel van het echte werk. 
Stel je gerust, ook die van mij doen dat, omdat ik het soms toesta maar meestal door ze geen opdracht te geven. Ze kennen het verschil tussen wandeling, spel en werk.
Vanuit hun oorsprong hebben setters deze overgeërfde aanleg, gevolgd door selectie van honderden jaren praktische toepassing. Steeds strenge selectie (binnen de jachtlijnen!) op de hoogste gradaties aan passies en instinctmatige reflexen. Daar hoort dan een hartstochtelijke voorjager, na meestal veel vallen en opstaan, naast te staan! 
Iedere Ierse setter heeft 'jachtaanleg' in zich, hoe miniem en ver weggestopt ook. Heel jammer maar helaas geldt voor de meeste Ieren in ons land een lage passiegraad. Zo'n graadmeter kan zijn 'weinig bevlogenheid,veel meer wordt het niet', tot aan 'overgeërfde extatische passie die hanteerbaar gemaakt moet worden'. En alles wat daar tussen zit.

Jachtpassie. 
In feite bestaat deze specialiteit uit een onderdeeltje van de oorspronkelijke jachtwijze van de wolf. Dat roerloos fixeren zie je ook in het gedrag van de wolven. Als namelijk de voorste leden van de roedel een geur te pakken krijgen verstarren ze en blijven met hun neus exact in de richting van de geur staan. De rest van de roedel doet dat na (patroneren) en probeert zo ook de geur te pakken te krijgen. Daarna volgt het insluiten. 
Een hond is in feite een roofdier en daarmee een buitjager met de daarbij passende driften en temperament. Deze passie legt hem als jachthond prioriteiten op; de setter doet wat hij instinctief moet doen. Het niet begeleiden van jachtpassie leidt steeds tot ongecontroleerd en ongewenst gedrag. Vooral als hij zijn passie preekt was het al tijd om er wat mee te gaan doen. Je riskeert zelfs een bekeuring wegens stroperij indien je setter buiten je blikveld voor zichzelf jaagt. 
Of je verbiedt alles consequent en ontneemt je setter daardoor deze levensvreugde, of je gaat met hem aan 't werk. Mogelijk een beginnerscursus veldwerk, of een net andere richting op van praktijkwerk of allerlei sportieve afgeleiden ervan. Met zijn neus valt niet te spotten, die is er, die rust nooit. En als dat kan uitmonden tot echt voorstaan voel je je beide de koning te rijk wanneer je erop de neus bij kunt komen staan. Het is een verslavend spelletje, niet alleen voor jezelf aan vreugde, vooral je setter raakt dit de toppen van zijn ziel. Wat zeg ik, alle vogelgeuren die zijn neus binnengaan komen binnen als een bombardement die zijn weerga niet kent. Hij is DE 'boterzuurspecialist' omdat ieder mens en ook alle wild zweetgeuren en huidschilfers afgeven wat vnl. uit boterzuur bestaat. Een hond, en zeker een intelligente setter kan 1 mg boterzuur ruiken in zo'n 100 miljoen m³ lucht. Hoe goed dat is: één liter boterzuur uitstrooien vanaf de Dom is door de setter in de hele provincie Utrecht waarneembaar.

Extase
Laat ik voor het begrip schetsen wat Passie bij (iedere) jachthond teweeg kan brengen bij de afronding van zijn taak. Die taak kan alleen goed worden gedaan als de ervaren hond eraan verslingerd is geraakt, verslaafd zogezegd. Training op vogels kun je zien als Voorspel, de extase die erin zit te laten ontluiken. Het betreden van een perceel betekent dan voor hondenhersenen 'het gaat nu gebeuren', de zoektocht naar geuren van dat boterzuur zweept dan zijn adrenaline, testosteron, cortisol en suikerspiegel op. 
Wat je van je hond nooit voor mogelijk had gehouden valt (mogelijk) opeens te zien. Sneller, fanatisme, geen spoor van vermoeidheid, verovergedrag en vooral buit bemachtigen door besluipen gevolgd door volkomen verstrakt hevig sidderend op de vogel voorstaan. En komt je setter ooit weer op een perceel waar hij dat voor het eerst zo heftig beleefde, zijn eerste gang zal zijn….juist ja.

Als aan de grond genageld
Laat ik nu eens in alle vrijheid beschrijven wat een voorstaande hond echt beleeft bij komen tot die bevriezing bij langdurig Passievol Vast Voorstaan. Want het is gierende hormonen, onvervalste erotiek.

Eén van de veroorzakers van (erotische) hersenprikkeling is geur, o.a. voor mensen de muskushoudende etherische oliën. Wanneer je hersens via de neus dit soort geuren opvangen gaat er (hopelijk wel he) wat gebeuren, brengt die prikkeling oerdriften op gang. Veroorzaakt bijv. eerst een onderbuikgevoel, als dat lekker voelt neemt er meer toe: de adem gaat sneller, het bloed verplaatst zich meer naar belangrijker plekken, van top tot teen gaat het dan in je golven, stuitert heftig en onhoudbaar door tot grote hoogten. 
Vervolgens een starende blik, spiercontracties, je huid voelt als gekrompen. Alles giert en siddert voortdurend van boven naar beneden en weer terug. Uitslaande vlammen. Om in een hoogtepunt te eindigen en dan… dat gevoel er na heej, dat geknetter mag zomaar niet weg. Leid me niet af…doe geen verkeerde dingen… blijf blijf
Dit is nog maar het beginnetje van 't spel! Stel je nu eens zo'n hond voor: Een aaneengesloten orgasme van een kwartier, half uur of als je langer wilt ook goed, want zolang de neus die geur opsnuift blijft het orgasme maar doorgaan! De hersens door hormonen overmeesterd, wat er om je heen gebeurt is niet meer belangrijk. Dat bijna ontploffingsgevaar brengt nog eens een boodschap over zeg.

Je menselijk normale multitaskend functioneren zou nihil worden, je dagpatroon zou gefixeerd zijn a.h.w. op dat ene 'flesje muskusgeur op je nachtkastje'. Zonder het dopje erop…. je kan er niet bij in de búúrt komen of het gebeurt alwéér. Je zou eraan verslaafd worden, wat ik je brom. Pruimen op sap!

Wat gun ik een passievolle setter exact diezelfde volgorde, toename en fixatie in extatische passie, dan komt alles letterlijk klaar want zijn neus kènt geen dopje…

--Uniek in zijn soort-- IV

Adel

Laat ik maar beginnen met 'de stelling van Verweij': 
"De kern van de schoonheid van een Ierse setter ligt vooral in het voor zijn werk geschikt zijn". Settermensen van naam, zo ook hij, hebben dat woord Adel vaak geschreven of getypt. En vrijwel altijd met een hoofdletter. Zo diep zit dat ons he. 
Eeuwenlange selectie op zeer speciale gebruikseigenschappen heeft gemaakt dat de Ierse setter zelf de goede afkomst, het goede geslacht ìs. Precies zoals het Vergeten Woorden boek aangeeft dat een samentrekking van 'oedel' (erfgoed) en 'aden' (komen, goede afkomst) etymologisch het best met Adel overeen komt.

Nou komt dat even goed uit als we hier verder praten over Erfgoed en Adel. De Ierse setter werd al vroeg gehouden door de nobelen/edelen, de land-adel, (de Freyne, Loftus, Rossmore e.a.) het setter'ras' (lees hetzelfde type) werd niet voor niets door hen gehouden. Ze waren waardevol voor hun broodnodige jachtwerk en ze waren mooi en wereldberoemd in hun regio. Hun edele voorkomen maakte dat ze honden van (de) Adelstand waren. Datzelfde was ook zo'n honderd jaar geleden in Nederland het geval, met name de gegoede stand had die mooie rooien.

De wereld verandert en wij met haar. In feite zijn wij tegenwoordig als gewone mensen zeg maar, allemaal als een blok gevallen voor de Ierse setter. Het is jouw esthetisch ingestelde oog die dat totaalplaatje heeft herkend. Voorgoed gebrandmerkt, door zijn bevalligheid en jolig gedrag heeft het settervirus je al snel te pakken genomen. Dan heb je opeens een luxe-huishond gekocht, niet alleen setter maar vooral een spetter. 
Die spetterende Adel, dat trotse, dat ongeneeslijk vrolijke karakter, de weerspiegeling van zijn kastanjekleurtje in de zon, zijn wapperende bevedering, vooral die prachtige uitstraling van werkhond met een opdracht te zijn. Het is immers de harmonie, all-in. 
Nou nou zo kan ie wel weer, loop niet zo te sjansen… en toch heb ik gemeend, voor jou als gemiddelde lezer, in de volgende alinea een alternatieve definitie te bedenken. Alhoewel die van Verweij mij op het lijf geschreven is vanwege de essentie.

Adelheid ten top 
Daar staat hij dan, de Ierse setter. Alsof hij zich bewust is van de eeuwen die zijn voorouders hebben afgelegd. Alsof hij zich bewust is van de plek die hij inneemt in zoveel harten.
Onmiskenbaar de Edelste onder de honden, de beste sound, de meest uitbundig vrolijk gestoorde geest, de beste neus, de intelligentste brains, de snelste en zelfstandigst jagende jachthond, de specialist op patrijzen en houtsnippen, zijn vlammende rode vacht, de aanhankelijke liefste huishond. 
Hoe is het in vredesnaam mogelijk dat dit alles in één ras verenigd is, je beste makker DE IER!

Om dit fraaie Ierse erfgoed te fokken of zelfs alleen al te bezitten rusten ook verplichtingen. Door alle vingers aan de pols houden, zijn oorsprong te kennen, van elkáár te leren, verenigd zijn als liefhebbers om het goede wat er nog is te bewaren. 
"Adeldom verplicht" is het oude gezegde; ik wil dat deze keer vertalen naar Verplicht Behoud Eeuwenoud Erfgoed. 
Ons ras heeft niet alleen te kampen met een kleiner wordende populatie en alle problemen die dat meebrengt. Vooral de interpretatie wat Adelheid werkelijk inhoudt verandert, is helaas aan hypes en modegrillen onderhevig. Er wordt aan gesleuteld en in veel gevallen regelrecht kapotgerepareerd. Maar wat wil je, als je het ultieme type en Adel nog nooit hebt gezien of bevoeld dan blijf je in het duister tasten. Ik begrijp het allemaal best dat er voortdurend evolutie plaatsvindt, maar in handen van mensen kun je daar soms vaker de letter R ervoor plaatsen. Modehond geweest omdat zijn uitstraling en dieprode vacht niemand kon weerstaan. Dit betekende vermeerdering in plaats van kwaliteitsbehoud. Daarnaast de verblinde run op mooier, nog mooier, moet 'beter', nog langer, nog dichter, heeft ons ras weinig goeds gebracht. Mag je het ras nog als echt Iers bestempelen...
Als ik mijn oor te luisteren leg bij andere (jachthond)rasverenigingen dan doet men er wat lacherig over wat tegenwoordig 'bij ons' rondloopt. Dat doet pijn maar het snijdt wel hout.

Even een paar schetsjes daarover binnen de laatste vijf decennia. 
1. De aloude gescheiden topbloedlijnen van Wendover en Hartsbourne werden op een gegeven moment nogal (als een soort proef) samengevoegd in de zestiger en zeventiger jaren. En wat bleek de juist aloude karakteristieke setterkoppen werden Hoofdjes. Werden verfijnder, afgeronder, de oren beduidend lager en langer en vooral die dromerige blik he. Iedereen moest die hebben want anders deed je niet meer mee. Er werd volop geëxporteerd, ook veel naar ons land. Veel reuen uit deze combinaties hebben een zwaar stempel gedrukt op de populatie want ze brachten meer onzichtbaars en karaktertrekjes mee dan die leuke koppies alleen. 

2. In diezelfde periode kwam door invloed van enkele reuen tevens een uitbundiger maar vooral donkerder tint vacht naar voren, veelal langer met golfjes en slagjes en krulletjes erin (as free as possible from wave or curl). Het resultaat van die optelsom is nu nog volop in de running in de vorm van 'een paar keer per jaar echt naar de trimmer moeten' (na 300 jaar never, naar nu bijna een must) maar ook de vachtkleur is mahonieachtig geworden in plaats van die pas uitgepelde kastanje in de zon. Doet zo'n overdadige vacht Adel recht? 

3. Steeds minder werden Ierse setters voor de jacht gebruikt en positieve selectie op al deze kundigheden stuitte op wat probleempjes. De vraag werd steeds groter om settters meer geschikt te laten zijn als huishond, minder passie en 'beter' in urbaan of plattelandsgebied te houden. En zo werden de meest flegmatische karakters bij voorkeur met elkaar gepaard. Ik durf te stellen dat 'no hunting brains and no fieldcapability' netjes (homozygoot?) is vastgelegd. Je wordt bedankt. 

4. Die iets aflopende croupe door schuin geplaatst heupbeen (22-25°) moest wat hogerop, vlakker geplaatst. De staartinplant komt daarmee ook hoger en steekt tegenwoordig precies in de ruglijn kaarsrecht naar achteren. Dat dit de doodsteek voor zijn Adel is, plus verlies van ultiem gangwerk en galopkracht (basculeren) was minder belangrijk. Ehhh…omdat dit mooooier is zegt men. 

5. Al een eeuw strijden Oorspronkelijke en zgn. dual-purpose Ierse setters in de NL veldwedstrijden naar eer en roem, met wisselend, veelal matig succes. In deze titanenstrijd moeten en moesten ze het opnemen tegen pointers en vooral Engelse setters. Die worden veel meer gefokt en is de keuze daarin automatisch rijker. Ondanks tegenstroom worden tegenwoordig wel voorzichtige successen behaald door de 'Oorspronkelijke Ierse setters' die door bemoeienis van de Stichting SOS worden geboren, begeleid en opgeleid. 

6. Een paar dagen geleden zag ik wat FB-filmpjes van wat Ierse setter showkeuringen in begin tachtiger jaren en wat zie je… volle bak setters en publiek, herkenbare good-old types, soms spannend gangwerk, allemaal mooie iets aflopende croupjes en alle oortjes netjes op de ooglijn aangehecht!! En allemaal reacties 'zulke wil ik terug'! Please come back roep ik ook achter mijn toetsenbord, mijn Apache en Ailleen aan mijn voeten reageren er niet op, logisch ze zijn het nog bestaande levende bewijs…

wil je meer lezen over 'showtime'....scroll even door omlaag naar 7 september 2017 Het laatste uur?

Als besluit wil ik de groot-setterman, legerkapitein G.J. Verwey nogmaals aanhalen, die in de gevangenis (vanwege WOII) aan zijn boek Setters en Pointers werkte, daarin zowel SOUND en ADEL allesomvattend weergeeft:

"Hun schoonheid is de schoonheid van de voor zijn werk geschikte hond. 
De eeuwenlange selectie op zeer speciale gebruikseigenschappen, waardoor zij weinig 
variabel werden maakte dat zij een hoog Adelijk voorkomen, 
zowel in bouw als karakter verkregen. 
Juist door hun Adel zijn ze bij uitstek geschikt als huishond. 
Zou vergeten worden, dat zij origine jachthonden zijn en alleen op hun 
eigenschappen als huishond worden beoordeeld dan zouden zij 
op den duur hun Adel verliezen; 
de Adel die zij juist aan die eeuwenlange gebruiksselectie danken!"

18 oktober 2017

--Uniek in zijn soort-- III

Sound

No breedstandard describes an unsound dog!

Sound is vooral bekend bij muziek, bijv. ons mannenkoor heeft een mooie sound. Dat komt omdat alle stemmen stuk voor stuk harmonisch meewerken om uiteindelijk in die mix van 80 stemmen een mooie klank neer te zetten. Weet je nog de discussie toen de vinyl LP's eruit moesten vanwege de beloofde juichende CD kwaliteit, wordt weer op teruggekomen vanwege… soundkwaliteit. Een blazersensemble wat prachtig samenspeelt heet met recht een Harmonie!

Sound is niet alleen te horen als een prachtige symfonie, als we praten over setters ook zichtbaarheid namelijk kwaliteit. Als interpretatie dan wel herkennen van dat broodnodige allesomvattende harmonieus zijn. Een goede hond kàn nooit lelijk zijn is een bekend jagersgezegde.

Wat is een sound dier? 
Bij mijn voorstudie om tot een definitie te komen kom je aardige dingen tegen zoals soliditeit, duurzaamheid, evenredigheid, typerend, karaktervol, gaafheid, goede kwaliteit, deugdelijk, gezond, soepel. Zelfs genetische sound (superieur boven alles). 
Vluchtig bekeken ben ik het met deze woordjes wel eens. Om een paar belangrijke eruit te pikken: Gezondheid, karakter, functionaliteit. 
De meest natuurlijke vorm is de sound van een wolf, als daar maar iets aan mankeert legt hij het loodje. Functioneel een alleskunner altijd en overal. Sinds ons ras bestaat wordt er geredetwist over sound. Hoeveel mag/kan/zal een ras veranderen in de loop van al die decades of eeuwen. Want geen enkele rasstandaard beschrijft een 'unsound dog' maar nogal wat honden voldoen en voldeden er niet aan. 
Wanneer je naar een Ierse setter kijkt kun je je in gedachten afvragen of hij zonder vacht (of kletsnat uit de sloot klautert) nog steeds eruit ziet als goede vertegenwoordiger van het ras. Even omdenken, het gaat juist niet alleen om zijn out-line. Als je met je setter Agility wilt doen wil je ook van die Bordercollie kunnen winnen, toch?

Wanneer een rasstandaard spreekt over Sound zie je meestal dit samenspel: 
1. Type. Een setter heeft type wanneer de raspunten zoals die in de rasstandaard worden vermeld in ruim voldoende mate en in de juiste verhoudingen aanwezig zijn (show of werktype is totaal niet relevant). 
Ook expressie, verhoudingen van het hoofd, lipvorm, kleur, plaatsing ogen, oren enz. behoren correct en des Ierse setters te zijn.

2. Sound / Soundness. Komt het dichtst bij optimale mentale en fysieke conditie. Zo'n setter zit qua anatomie goed in elkaar en is in staat zich moeiteloos te bewegen en heeft geen zichtbare constructiefouten. Immers alle 'werk' zo je wilt 'jacht'honden van welk ras ook behoren één ding gemeen te hebben… in kennis en kunde met de minste inspanning hun werk te doen. 
Wat er in zijn kop aan geestelijke gezondheid zit zoals intelligentie, karakter, passie en temperament behoort ook bij soundness te worden gerekend.

3. Totale harmonie. Een hond is pas 'well balanced' als al zijn lichaamsdelen zoals hoofd, lichaam, schouders, poten enz. in harmonie (lijkt te) zijn met elkaar en dat geen onderdeel de indruk wekt uit verhouding te zijn. Dat beoogt iedere rasstandaard trouwens.

Nou dan blijven er nog veel addertjes in het gras over, ik noem maar wat.: 
- Is een setter sound te noemen als hij perfect is belijnd, prima door alle DNA en gezondheidsonderzoeken is gekomen maar zijn gangwerk belabberd is?
- Is een setter sound te noemen als hij zijn leven lang gezond, ziekte- en schadevrij blijft? 
- Is een setter sound te noemen als een keurmeester dat vindt? 
- Is een setter sound te noemen als hij voldoet aan de rasstandaard? 
- Is een setter sound te noemen als hij voldoet aan de rasstandaard, maar geen juiste stijl in galopperen, jachtgedrag en voorstaan kan neerzetten? 
- Is soundness daarom meetbaar, of toch grotendeels subjectief en modegevoelig.

Ook ik durf te stellen dat een hond die sound is lang niet altijd rastypisch hoeft te zijn en omgekeerd. Bijv. een Ierse setter met dikke spaniellange en laag aangezette oren (moderate size, fine in texture, neat folded!) i.p.v. 'op of net onder de ooglijn' kan m.i. niet typisch genoemd worden. Maar deze hond kan wel heel sound zijn. Andersom kan de setter die in stand neergezet zeer typisch lijkt maar bij het lopen stept, zijn hakken opgooit of de ellebogen uitdraait zeker niet sound zijn.

Omschrijving van SOUND is eenvoudig 
Alle onderdelen van zijn lijf zijn zo geconstrueerd dat alles krachtig samenwerkt in volledige harmonie en daardoor een topprestatie kan worden neergezet. Zwakke schakels zijn er niet, niet in verstand, karakter, werklust, organen of bouw.
Ja zul je zeggen dat geldt voor alle honden, of het nu een labrador, pointer, een vizsla of een Duitse staander is. Een Ierse setter heeft toch wel iets speciaals. Hij is namelijk niet de all-round jachthond of apporteur maar DE specialist in het werk vóór het schot.

Wat maakt de Ierse setter dan zo uniek? 
a. Zijn hoogte en breedteverhouding. Een slanke hond met beperkte, zelfs smal te noemen breedte maar in verhouding rijzig… Van oorsprong de ultieme verhouding om al die Wet-lands en Moors te bedwingen. Het komt neer op bewezen botstructuur, juiste gewicht, lengte van de poten. Als een jachtluipaard bochten kunnen nemen, zich zo kan verlagen (schouders en hoekingen) dat hij niet meer boven het gewas uitsteekt. 
Een Duitse dog bijv. kan dit echt niet, die is te groot en heeft te lange spieren om met onze aardse zwaartekracht te werken als een setter. 
b. Rijzig maar nagenoeg vierkant (10:11) van opzij gezien. Niet uitsluitend voor de esthetica, veel meer om zijn krachtige rug van beperkte lengte de optimale kracht te leveren. Het evenwicht wordt compleet wanneer buiten dat vierkantmodel een functionele hals en functionele staart (ongecoupeerd!) geplaatst zijn. 
c. Niet zwaar gebouwd. Optimale geraamtesterkte (bone), juiste BMI (op basis van lichaamsgewicht en zijn hoogte en lengte). Niet voor niks is er een maximumhoogte van 58-67 en 55-62 cm. in de rasstandaard opgenomen met daarbij een indicatie van passend gewicht….om juist die sound en functionaliteit te bewaken.( En dat gewicht niet schrappen zoals de UK wel deed). 
d. Uitzonderlijk sterke en beweeglijkste schouders van alle rassen. Daarmee razendsnel te kunnen anticiperen op elk terrein. 
e. Zijn vacht. Vanuit zijn origine heeft de Ierse settervacht niet alleen een kenmerkende rode tint maar is met name “all-wheater and terrain” bestendig. Door ontbreken van een ondervacht is de setter spoedig weer droog / broeit nagenoeg niet. Het zomerkleed is beduidend luchtiger en ietsje meer silky aanvoelend.
f. De snelste jachthond ter wereld. Met het meeste uithoudingsvermogen, mits perfect getraind. Naast snel en instinctief (in grote zelfstandigheid) tevens het vèrst en wijdst gaand. "De hond met de meeste sound is diegene die zich het langst en daarbij met de minste inspanning voortbeweegt" (Kalstone 1979). 
g. Temperament. Door zijn uitzonderlijke loyaliteit (als teamspeler) in staat zijn lichaam en geest optimaal te beheersen, mits correct opgeleid. 
h. Vrije geest. Ze hebben lang het stempel van 'onhandelbaar' gedragen. Zijn emotievolle en impulsieve maar uiterst zachte karakter vergt een deskundige begeleiding.
i. Neuscapaciteit. Zijn specialisme! Talloze jagers ondervonden dat ze juist met setters meer veerwild konden bemachtigen vanwege zijn uitzonderlijke neuscapaciteit (Kalstone). Perfect op fazanten, grouse en patrijzen, de allerbeste op snippen. 
j. Zijn ongeëvenaarde werkstijl, met bravoure en toch voorzichtig, vrijwel nooit vals voorstaan, het zelf ook op verre afstand oplossen van ingewikkelde situaties, omgevings- en windbewuste veldaanpak.

Soundbeleving in de praktijk 
Omdat er vrijwel niet meer met de Ierse setter wordt gejaagd is deze ultieme test of de hond op alle onderdelen goed in elkaar steekt op de achtergrond geraakt. We hebben daarmee de situatie 'voor-elck-wat-wils' voor teruggekregen. Over onderlinge chemie gesproken… 
Toen destijds op een setterforum de vraag werd gesteld 'Is de Ierse setter de laatste 60 jaar veranderd?' brak bijna de hel los in beide kerken. Wat vast staat dat in de jaren negentig er een onomkeerbare omslag kwam, zodat unsoundness soms toch als sound wordt bestempeld. De keurmeesters even bijgepraat en fout 'omgeschoold'...en zie daar het destructieve! Vrij naar Tommy Dix: Je hebt mensen die bezig zijn met setters en je hebt settermensen. Er zou wat meer geluisterd, gestudeerd en gecapituleerd moeten worden.

Even over die soundbeleving van de FCI, die zich boven ons gesteld weten: "Stimulering en bevordering van het fokken en het gebruik van raszuivere honden waarvan functionele gezondheid en fysieke kenmerken voldoen aan de standaard ingesteld voor ieder ras..." Nou zeg, als ie maar voldoet (ahem) aan de rasstandaard is alles oké. Betekent dit werkelijk dat daarmee alle FCI-rassen moeten worden ondersteund, een individu van een ras niet kan worden gediskwalificeerd, wanneer het type te wijten aan een (genetisch) defect wat deze unsoundness veroorzaakt!? Van de FCI moet je het dus niet hebben, wijzelf moeten zo wijs zijn…fokkers, liefhebbers, de ISC. Ennehh de hoogste zeggenschap daarover, juist ja de IKC, als gedelegeerde de Ierse setter moederclub als bewaker van hun erfgoed.

Keurmeesterskorps en hun instructies 
De WUR Wageningen stelt in een rapport: Het is de taak van een exterieurkeurmeester om de karakteristieke eigenschappen van elk ras, binnen de erkende rasstandaard, in stand te houden. Echter mag dit nooit ten koste gaan van de soundness van de hond. De keurmeester dient daarom bij het keuren te waken over de gezondheid van de voorgebrachte hond en alert te zijn dat overdrijving van rastypische eigenschappen niet wordt beloond.

Aaarghh, als vrijwel iedereen en ook de keurmeesters de overdrevenheden/aggregaties, bij voortduur juist wel als SOUND aanmerken, stopt zoiets nooit. En gaat het niet lukken vanwege de alom bekende andere belangen. Blijf asjeblieft ver bij schoonheidswedstrijden vandaan, het maakt ons ras steeds verder stuk! 
Een prachtig alternatief voorstel is in Zweden in de maak; dat gaat richting het verleggen van verantwoordelijkheid voor de gezondheid en soliditeit van alle rassen bij veterinaire medische expertise; of een soortgelijke commissie in het leven te roepen en minder bij de FCI/keurmeesterskorps.

"Voor alle werk, voor alle weersomstandigheden en veranderingen van klimaat, 
voor onuitputtelijke kracht, voor tempo, neus en uithoudingsvermogen, 
voor hersens en nauwkeurigheid 
- Ja, zelfs voor kameraadschap en gezelschap, voor allround vermogen op alle wild - 
is er geen evenknie met de Ierse setter mits behoorlijk opgeleid 
en op correcte wijze voorgejaagd".

(Uitspraak van de vermaarde Ierse setter trainer C.W. Ryan)

'Blijf' is de handrem, 'Down' de noodrem

Je hebt een actieve Ierse setter en je houdt soms je hart vast wat er onderweg voorvalt. Of je denkt na wat er zou kunnen gebeuren in die ene seconde. Weet je hond wat afstandbediening is?
Op FaceBook kwam ik een geweldig artikel tegen (The Field magazine) waarvan ik hier de essentie van wil overnemen, in mijn eigen woorden.

Basale commando's zoals kom voor, zit, lig en blijf begint iedereen vol enthousiasme mee, hoe goed is je hond daarin geworden? Hoe goed en trouw jij daarin? Hondenhersenen hebben een korte impuls nodig om in een reflex te kunnen handelen. Een clicker, een fluit e.d. Je hebt natuurlijk eerst met je stem het 'zit!' commando aangeleerd met bijbehorend snoepje of speeltje, maar gaat het nog steeds lekker zonder wat lekkers? 
Bij mijn eigen Ailleen ging Down en Blijf direct prima maar Kom Voor was dralen en soms ontsnappen aan mijn handen. Toen ik haar als pup liet lopen met een lang stuk touw slierend achter haar kon ik in elk geval mijn voet erop zetten. Nu ben ik blij dat ik dat gedaan heb; ze komt altijd vol blijheid op me aan rennen. Me heus zorgen gemaakt om haar (gewilde en broodnodige) vrijheidsdrang.

Hondenopvoeding betekent altijd begeleiden, naar boven toveren wat er al inzit maar ook projectielgedrag moet gekanaliseerd. Een 'ongeremde' hond geeft niemand lol immers.
De schrijfster geeft vergelijkingen bij uiterst noodzakelijke gehoorzaamheden als:
Zitten = op de rem trappen
Blijf  = de handrem
Down = de noodrem
ABS = de fluit

Bij alle ontsporingen en ongeoorloofde slippertjes hanteert zij, en ook ik, de fluit omdat die boodschap de juiste reflexen bedient. Rustig, aan slappe riem of los, naast de baas zitten is een verademing voor allebei. Niks is fijner in de stadse omgang en jaagpraktijk dat de hond gemakkelijk gaat zitten; blijft zitten en pas vrij mag als jij het zegt. Veel en blijven oefenen, eerst maar met snoepjes... later met schouderklopjes en nog weer later een gebromd 'braaf hoor'. Goed gedrag moet altijd beloond worden, je setter leeft ervan. 
Down en Blijf zijn moeilijker. Je hand daarbij hoog opsteken ondersteunt je stem. Het moet zo worden dat bij alleen handopsteken zelfs 'de stemming niet staakt'. Ikzelf laat na zo'n commando nooit de honden bij me komen, ik haal ze op! Soms helpt het als je een tweede persoon/vriend inschakelt om dit wat te oefenen. 
Niks is confronterender dan wanneer een vreemde passant 'opduikt' en je hond 'uitkaffert' dat ie toch echt moet blijven liggen als jij ver uit zijn blikveld verdwijnt. Heeeej... dat is eigenlijk hetzelfde systeem wanneer je setter in de verte verkeerd om op de wind draait, even een ander handje die ter plekke bijstuurt. In de hondenhersenen komt dit steeds over als 'de baas houdt altijd en overal controle'.
Op onze laatste veldwedstrijd kwam mijn Apache ver van mij vandaan (een haas achtervolgend) voor de voeten langs van keurmeester Ad Baijens. Die riep 'Down!' en ziedaar plat als een duppie ging ze.

Jachtpassie is prachtig, de verplichte rust of grens ervan bepaal jij. Toegegeven het lukt mij ook niet voor honderd procent, het zijn gelukkig geen machines.

---Uniek in zijn soort--- II

Sterke schouders die de weelde dragen

Wat staat er veel (ook onzin) over schouderligging en fronten van honden op internet. Specifiek voor Ierse setters is daar eigenlijk heel weinig documentatie over te vinden. Over Duitse herders juist heel veel maar al hun maten en hoek(ing)en zullen nooit voor setters mogen gelden! 
Onder front verstaan we de voorhand, het voorste bewegingsapparaat van schouders en poten, hoe deze is geconstrueerd, geplaatst op en rond de borstkas. Dat dit sterk en harmonieus moet zijn is zo logisch als wat: 70-75% van zijn gewicht rust op de voorhand. Moet vooral sterk zijn omdat het schouderblad als bovenste stootblok en schokbreker werkt. 

Door al zijn drukdoenerij in bos en hei heeft de voorhand het meest te verduren. Schokken opvangen, korte bochten, schampen, struikelpassen corrigeren en je lijf mee vooruit duwen. De galopstuwkracht naar voren bedraagt bij een Ierse setter ongeveer 75% duwen vanuit de achterpoten en 25% met de voorpoten. Een voorhand die als trekmotor fungeert, waarachter ook nog een achterhand wordt meegesleept werkt echt niet.
(Bij een pointer ligt die verhouding lager (85/15), daar zien we dan ook een trend in steilere en naar voren geplaatste voorhand... omdat de voorstaande pointer toch al minder minder diep doorzakt en daar mogelijk de fokselectie in verslapt). Ook bij de Ieren (IRWS!) komt dit euvel meer en meer voor, namelijk langere ruggen plus genoemd probleem zodat de punt van het humerale botje op uiteinde schouderblad verder naar voren uitsteekt dan het borstbeen. (te voelen onder die twee kuiltjes einde v.d. hals)

Schouders
Een Ierse setter is lichamelijk laat af, ook al lijkt dat tegenwoordig niet zo. Schouderbladen groeien het traagst van alle botten, het is daarom niet verwonderlijk dat de jeugdklasse altijd van die smalle ondiepe typjes toont, met één of twee knikjes in de nek-ruglijn. Pas als de setter volgroeid is komen de schouderbladtoppen tot aan de bovenzijde van de rug en zie je opeens wel een mooie topline. Als het goed is kun je in het kuiltje tussen die twee topjes hooguit twee vingers steken (zgn. schoftdeukje). De plaats van dat deukje is erg belangrijk, te dicht bij de nekbasis betekent vaak een steile stand van het schouderblad en kun je dit als onderbreking in de topline gewoon zien. Zit er na jaren helemaal geen kuiltje of kun je niet twee topjes voelen....wellicht is het schouderblad nooit volgroeid geworden. Of....je hond is veel te vet, dan voel je tevens de twee heupuitsteeksels onder zijn kontkussen niet.

In zijn wezen is de Ier een smalle hond. Slank type met vloeiende contouren. Idealiter ligt het blad vlak en goed aangelegd en 'lossig' over de borstpartijzijde, daarentegen zal een te brede, ondiepe of tonvormige borst altijd een te wijd deukje tussen de schouderbladen tonen. En of de duvel ermee speelt hoort daar rollend gangwerk en/of losse ellebogen bij, omdat de ruimte tussen de ellebogen en de borst niet goed aansluit.
Let op: het schouderblad is niet een vastgehecht onderdeel van het geraamte maar ahw erop geplaatst en wordt door sterke spieren op zijn plaats gehouden. Schuin geplaatst (onder een hoek van ruim 90°) tov de opperarm. Hij kan naar alle kanten 15° bewegen, die schokbreker veert net zo intensief als die van je auto. 

Een steile schouder en ver naar voren geplaatste voorhand veroorzaakt tevens een laag gedragen hoofd, kortere pasjes (radiohumerale botje belet dat). Ze hangen dan bij het draven vaak meer in de riem om dan huppelend door straat of showring te gaan. Veroorzaakt vanwege het feit dat een hond in zijn gangwerk zijn nek tov de schouder onder een hoek van 90° wil houden (zie afb.). Wordt dat door een strak en hoog gehouden showlijn onmogelijk gemaakt volgt veelal dat steppen als een koetspaardje. Niet alleen in vlotte draf maar ook in zijn galop. Galopperen in het veld betekent voor een setter dat zijn hoofd boven het (schouderhoge) gewas op de wind gehouden moet worden, met een steile voorhand wordt die 90°echt onmogelijk.

Showtips: Als je bij opstellen de bruine showlijn altijd om de nek van de setter laat, maak dan die lus wijder en drapeer die lijn aan de keurmeesterskant in de goede schuinte op de ideale schouderlijn, het eerste oog wil ook wat...
Camouflage van te weinig voorborst en borstbeen is meestal de hals korter trimmen en de overgebleven jabot (spr. uit zjabóo) eronder naar voren borstelen. Bij opstellen niet bodemwijd (lateraal, van opzij gezien) neerzetten maar opper- en onderarm loodrecht.

Neklengte en sterkte
Om optimaal te kunnen functioneren is de nek, zoals de standaard aangeeft, sterk en matig lang. Waarom dan? Een lange ranke hals is toch veel mooier? Het gaat niet over mooi maar over functionaliteit. "Een ketting is zo sterk als zijn zwakste schakel". Alle nekspieren die nodig zijn om de schouders en voorhand te bedienen vormen een samenspel:
1. Vanuit de atlasdraaier (net onder de jachtknobbel) via de hals en boeg het bedienen van de strekker van de voorarm.
2. Bedienen van de ellebogen die de paslengte en voorwaartse kracht mede bepalen.
3. Lager in de nek aanhechting met brede spieren die het schouderblad bedienen en beperkte rotatie toestaan.
4. Een te lange nek betekent onbalans en verzwakking van al deze spierconstructies, een kwestie van de mechanicawet 'moment = kracht x arm', maw de rek (prestatie/stamina) is er eerder uit. 
(op de afb. heeft die willekeurige hond voor een setter een te lange nek)

Jachthond zijnde
De Engelse- en Ierse setters hebben de beweeglijkste schouders van alle hondenrassen. In hun rengalop blijft de rug zo horizontaal mogelijk zonder veel te buigen, alles komt dan aan op de flexibiliteit van de schouderbladen, sterkte van de rug eindigend in een sterk beweegbare pelvis (heupbeen/croupe).
Om in juiste stijl te kunnen voorstaan dient de setter ook nog eens diep door te zakken over zijn hele lijf (zie foto van IRS Bodo von Usenborn). Zoals ik al aangaf steile schouders en te ver naar voren geplaatste voorhand kunnen onvoldoende buigen en absorberen door gebrek aan flexibiliteit. (Net als onze eigen armen horizontaal te strekken, recht is recht verder laat het slot in je elleboog niet toe). Ook moet er aandacht blijven voor de opperarmlengte, de setter moet echt in staat zijn te crouchen en besluipen! Waarom ik dit noem: teveel hoeking in de achterpoten betekent langere botten en spieren, onvermijdelijk geldt dit dan ook voor alle opper- en onderarmen in diezelfde hond. Het gaat om balans in goedgeplaatste voorhand en achterhand met juiste hoeken en mechanische sterkte. 
Form meets function.

Optimale beweeglijkheid schouderbladen, ellebogen en croupe

klick on picture, om alle problemen ter harte te nemen

Opmerking over steile schouders, o.a. problem 2: Al decennialang kampen vrijwel alle Pointers met een (te) iel front, nogal steil gestoken opperarm en schouderbladen. Dat dit sterk vererft blijkt uit Outcrossing bij Dalmatiërs. Tja en als een Dalmaat al weinig front bezit, steile schouders 'niet zo fout' waren dan zie je dit versterkt terug in de Pointer X Dalmatian Outcrossnakomelingen. Het blijft afwegen, vooral met Outcrossing, maar dit had je vooruit kunnen weten! En met welk ras moet je nu verder crossen om een extra goede schouder te bekomen...die is er niet.

---Uniek in zijn soort--- 

De rasstandaard toegelicht

Al vrij lang speel ik met de gedachte eens wat te schrijven over al die mooie kenmerken van Ierse setters. Het is werkelijk een uniek ras, helaas is decennialang er nogal wat veranderd! In mijn 'Werkstijl Ierse setter in woord en beeld' heb ik al één en ander toegelicht, hier heb ik meer ruimte en kan ik andere zaken of zelfs menigen ventileren...
Om mijn gedachten wat in toom te houden heb ik alvast maar kapstokjes, enige aloude en gedocumenteerde raskenmerken op de foto van Summertime Lady geplakt. (Prijswinnaar Best Werkende Ierse setter NL 2017). 
Gewoon straks leesvoer, soms misschien oppervlakkig dan wel even dieper feiten uitspittend. Mijn tafel ligt vol met setterboeken, overal steken papiertjes uit

Hierboven te plaatsen, daarna een kopie op FaceBook: Ierse Setters NL.
Wordt vervolgd....

Het lijstje wordt steeds bijgewerkt
I    10 oktober 2017: Loyaal Karakter
II   14 oktober 2017: Schouders
III  18 oktober 2017: Sound
IV  19 oktober 2017: Adel
V   22 oktober 2017: Extatische Passie
VI  27 oktober 2017: Personality
VII 01 november 2017: Intelligentie
VIII 04 november 2017: Brains
IX  05 november 2017: Emotie
X   09 november 2017: Executeur testamentair

Als de verveling toeslaat

In deze jachtige mensentijd worden we de hele dag bezig gehouden door prikkels om ons heen. Agenda vol, mobieltje de hele dag in de hand, (ook nu weer piepte je FaceBook dankzij mij), er wordt geen boek meer gelezen lijkt het wel. Wat is tegenwoordig de visie op welzijn als mens? Reeds lang is aangetoond dat het hebben van een huisdier goed is voor onze fysieke en geestelijke gezondheid. Hoe staat het er dan mee als je daarbij ook een hond hebt? 
Vooral een setter hebt bedoel ik. Kun je alles aan de kant gooien en meerdere keren per dag met hem/hen/haar gaan spelen, basale oefeningen en fikse boswandelingen doen. Ga eens na hoe spannend ZIJN leven van iedere dag is, naast zijn vaste 'stamboom' of de 'de nieuwskrant lezend' in de berm.

Er is onlangs serieus onderzoek gedaan naar vereenzaming, toegespitst op verveling bij de hond. Zo'n onderzoek lijkt op een luxeprobleempje maar dat is het niet. Er is namelijk geconstateerd dat er schade optreedt in de hersenen, die gaan krimpen wegens te weinig uitdagingen. Cognitieve achteruitgang door gebrek aan dagelijkse reuring.
Tja denk je dan, hoe verhoudt zich dat met al die laboratoriumhonden, stalvee, aquariumvissen, dierentuiners maar ook die hond die de godganse dag in de bench op thuiskomst van zijn baas ligt te wachten?! Ach, een hond heeft geen besef van tijd, nou vergeet dat maar snel, setters kunnen beter klokkijken dan menig mens. 
Uiteraard kan hij niet nadenken over zijn verveling in de trant van 'gisteren was alles veel leuker' of 'hopelijk voel ik me komend weekend beter', maar wel ongelukkig en gespannen zijn door een gebrek aan afleiding.

Natuurlijk verschilt gelaten ondergaan/verveling per diersoort. Een paard in de wei is al blij met een geit erbij. Voor onze roedeldieren het sterkst, wat zich uit in stress (mogelijk agressie, plots uit zijn dak gaan, vernielzucht) door hoe gek dat ook klinkt slaapgebrek. In je uppie godzalig luieren is er nooit bij!
Als dit in de vrije natuur zou plaatsvinden waren die vereenzaamde dieren allang verkast, op zoek gegaan naar een maatje om maar samen te zijn, naar nieuwe gebieden en uitdagingen, desnoods daardoor overstappen op ander soort voedsel. Waar waren die ecoducten ook weer voor aangelegd?

"Mensdom versus Dierenrijk"
Het hoofdaspect bij dit alles is dierenwelzijn. Daar hebben we tegenwoordig de mond van vol, we praten naar eigen straatjes. Er wordt ruzie gemaakt of we in de Oostvaardersplassen nu moeten afschieten of juist bijvoederen terwijl dit helemaal geen natuur is. Wij zijn verantwoordelijk. Want wij hebben (soms zelfs op die ecoducten) overal hekken gezet, die bench in de kamer op slot gedaan, gekozen voor een hond terwijl je allebei werkt...steeds maar doordokteren, terwijl eerder laten inslapen juist wel dierenwélzijn is...

Of je nu een actieve Ierse setter, een Haags puienzeikertje of een miniatuur platsnoetje hebt maakt niet uit, zijn leven is veel te kort om niks met hem te doen. Laat jouw hond die dingen doen waar hij geknipt voor is. 
Gooi je haar los en maak je setter gek je krijgt er zoveel rijkdom voor terug.

---Uniek in zijn soort--- I

Daarom heeft een setter dat zachte karakter

Wij als setteraddicten vinden het heel gewoon dat onze setter zo'n zacht en coöperatief karakter heeft. Veel geiniger en aanhankelijker dan andere rassen, toch?  Een ras om veel te prijzen en niet bars te commanderen als je zijn affectie wilt behouden.
Laten we daarom eens een stukje van die eeuwenlange settergeschiedenis naar voren halen. 
Toen men in de 16e eeuw de jacht op vogels met settingdogs bedreef werd al gauw duidelijk dat de meest handzame en leergierige honden konden worden ingezet voor de vangst met het net. Close teamwork, en zo niet... werd de hond weggegeven of doodgemaakt. Het hondenbestaan in die tijd was hard, bijna meedogenloos. Juist die fijne metgezel zijn, er moet worden samengewerkt met trainers, de netwerkers en soms valkeniers. Stil en intelligent je natuurlijke werk doen, ze gingen wijd, stijlvol en snel, bij vogels vinden omslaand in rust en steadyness. Kortom een hoge IQ en EQ om in menselijke termen te spreken.

Een geheel andere insteek dan de drijfjachten en packs met luidkeelse hounds die hoofdzakelijk op vossen, grof- en haarwild jaagden. 
Zie het voor je: De setter, op zijn buik onder/achter het net liggend, wees de vogels aan. De hand van de baas graaide vlak voor zijn neus vogels weg, de setter gunde hem die buit, loyaal. Om loyaal te kunnen zijn is er een hoge mate van intelligentie noodzakelijk! 
Opm.: Het kunnen onderdrukken van zijn natuurlijke buitgedrag, eigenlijk heel, heel knap! In hondenhersenen immers een volkomen tegennatuurlijke reactie, bij jachthonden wordt dit overwonnen door juist conditioneren en vooral teamgeest.

De gespannen voorliggende hond werd ondertussen goedkeurend toegesproken, dan wel gecorrigeerd als hij toch foutjes maakte. Bij de wildoogst, het enige en èchte scharrelvlees, mocht er niets fout gaan. Die arbeidsvreugde en zelfstandigheid zijn er al vroeg ingebakken (lees streng geselecteerd) en was DE basis voor ons fijne ras. Zijn loyale geest verpakt in warmrode jas zijn we allemaal, toen en nu, voor gevallen. 

Weidelijkheid
Nog even terug naar die netvangsten. Bij dat verzamelen gingen alle gevangen vogels, levend en schadevrij mee naar de landheer, die ook vaak de eigenaar van de setters was. De oudste volwassen/gevuldste vogels werden opgegeten, de gezonde vliegvluggerds gesorteerd en op de landerijen weer losgelaten, de uitverkoren hanen en hennen in volières mee verder gekweekt. "Preserving game on the Estate", er werd niets zomaar gedood of weggegooid.
Britse en Ierse soldaten, maar ook scheepslui leerden de dodelijke effecten kennen van de handvuurwapens. Al gauw zag men ze op wilde vogels schieten, en meermaals ook op des konings herten las ik. Het vogels vangen met hond en netten, en breder gebruik van valkerij is in Ierland wat langer doorgegaan....omdat katholieken verboden was vuurwapens te hebben of te gebruiken.

Meer en meer kwam een omslag van 'noodzaak' naar jachtsport. Die liefhebbers en hun jachtvrienden waren op zoek naar weerbestendige vogelhonden om de moors af te struinen....naar die crouchers (hurkers), setters in de kleuren Red and White; dan konden ze ze beter in de heide met de ogen volgen. Hoe ze getekend waren maakte hen niet uit, al ze maar goed waren; tegenwoordig is dat precies andersom. Er was toen nog geen rasstandaard (1886) of hondenshow (1859).en Fieldtrial (1865). Partnerkeuze was doorgaans in de buurt, een reu 'uit dezelfde strain' die je had zien werken.
Ze waren geliefd, werden geroemd om hun snelheid en uithoudingsvermogen. Het liefst niet meer voorliggend maar voorstáánd (Dudley) zodat de jager achter de setter staande zelf kon schieten (shooting over dogs).

Opm. In die tijd werden deze setterachtigen als "crouchers", of "da-rete" (met het net) aangeduid. Door de uitwisseling van setterachtigen en spaniels met Frankrijk werden deze werktypen daar, jawel hoor, chiens de rets genoemd naar het franse woord voor net. Een afgeleide daarvan kennen we nu nog als Chiens d'arret! (de hond die arresteert/blokkeert).

Ierse setter werelderfgoed
Toen allerlei andere jacht- en vooral schietmethoden opkwamen veranderde ook boven aangehaalde jachtintimiteit met de hond, hun setter eigen-aardigheid, eigen-wijsheid en kundigheid was lang behouden gebleven. Door de eeuwen heen is de Ierse setter op de been gebleven, (soms) met zijn nieuwe taken mee mogen groeien (zoals bijv. wedstrijden, praktijkjacht, wildredding, wildtelling). Ode aan de founding fathers voor hun bloed, zweet en ongetwijfeld tranen. 
Nu ik het over toch tranen heb: Laat asjeblieft het allerbelangrijkste zoals type, intelligentie en loyaliteit niet verslodderen, voor behoud van dit bedreigde werelderfgoed. En daarmee bedoel ik de tanende verziekte volle Ierse setter diversiteit van zowel egaal Rood tot nagenoeg Wit. Omgekeerde loyaliteit heeft plaats gevonden. Wat er tegenwoordig met de fokkerij in ons ras gebeurt is als vuistslagen op het gezicht van fokkers van weleer!

Nog steeds bestaat het Ierse setterras uit de kleuren rood en wit in vele patronen.

Kijk eens een minuut lang naar deze Ierse setter

Des pudels kern
Na mijn web-column van gisteren over niet de klok terugzetten maar vóóruit met nieuw elan heb ik vannacht wat doorgemijmerd. Meermaals geef ik in mijn columns en ook Ailleen's blog wat hints over type en uitvoering van de mogelijk toekomstige Ierse setter. Hoe verder en naar welk doel, dat standpunt moet bepaald en overeenstemming bereikt. Daarna in elke generatie bouwen aan dat doel. Ik voel me verplicht hierover te schrijven, en wel nu! Met pensioen zijn is de gevaarlijkste levensfase....niemand heeft die fase overleefd.
Je kunt het met mijn standpunten eens zijn, of juist niet. Je ziet het wèl of je ziet het niet. Daarom plaats ik hierbij het fraaiste type Ierse setter waar IK zo heftig naar verlang. Immers soms zegt een plaat meer dan duizend woorden! Hij zit al minstens 40 jaar in mijn hoofd gegrift. Nog even los gezien dat hij mogelijk drager had kunnen zijn van nachtblindheid... maar dit nooit bewezen is in zijn nakomelingen.

Toen was geluk heel gewoon
Als je de huidige rasstandaard erbij pakt klopt deze (click !) karaktervolle reu nog steeds op alle fronten. Wat klopt er dan, sound, alles....mijn hart bonst er ook nu weer van. Een mooier belijnd en rastypischer hoofd bestaat er niet, een sterke nek en droge halspartij welke uitloopt in mooie boeg. Mooie topline die prachtig overgaat in bekken, achterhand en staartaanzet. Een borst en gewelfde ribben om U tegen te zeggen. Vierkant en geblokt type met puike motor achterin. Op de gewenste plekken heus normaal behaard en bevederd. Dan te bedenken dat deze reu zowel Internationaal Show en Full Champion was, ook in het veld stond hij zijn mannetje. Het gros van zijn nazaten speelden de sterren van de hemel.
En reken maar dat er tegenwoordig keurmeesters zijn die een zucht van verlichting slaken wanneer ze een dergelijke Ierse setter met een alles omvattende SOUND subiet een CAC/CACIB zouden toekennen. En ook nog eens in de praktijk vanuit een working standpoint/results bekeken is zelfs een CACIT mogelijk!

Bijzonder detail: op generatie 9 na hem prijkt de (spontaan Rood-Witte) Ierse setter Harry en daardoor op generatie 11 ook mijn jonge Ailleen Aoife O'Conloch. Weet je nu ook waarom ik zolang op mijn pupje gewacht heb.

look for a minute to this perfect setter type

Quote: "The ORIGINAL purpose for which the Irish Setter was bred must be the primary concern of anyone who judges or expects to judge this beautiful breed with any degree of competence. The breed standard was written by sportsmen who not only appreciated the Setter´s working capabilities, but also the aesthetic picture painted by this most handsome of breeds in motion and on point".
Rita Bryden

Draakje

Steeds weer lees ik op Face Book of in het clubblad over de 'draak' die de Ierse setter zou zijn. Ja hij heet niet voor niks de Pietje Bell onder de honden, een heerlijk extravert vrolijk ras. Als je de perfecte knuffelhond wilt zit je bij de Ier goed! 
Grenzenzoeker, maar een draak? Eigenlijk kan ik me niet zoveel bij al die dagelijkse verzuchtingen voorstellen en lees daarom soms de reacties door. Mijn conclusie luidt dan ook dat er nogal wat mis kan gaan tegenwoordig in zowel hond als leidinggevende. Drakerig gedrag is toegestaan gedrag.
Veel te vaak lees ik ook over ziektes, hotspots, operaties, wangedrag, stelen, slopen, weglopen, happen naar soortgenoten, ongehoorzaamheid, stuiterbal zijn, regenjasjes, pyjama's, verplicht aan de lijn houden en altijd trekken, noem maar op. Het gebruik van gentle leaders, halti's en ook borsttuigjes neemt toe maar deze tendens is volgens mij het resultaat van praktische onkunde en inconsequentie. Ach misschien ga ik niet met de moderne tijd mee omdat ik weet wat mij wel past.

Een onstuimige Ierse setter bezitten en in toom houden lijkt tegenwoordig een hele opgave. 
Hij wil lang, hij wil ver, hij wil snel, hij wil ruiken, besluipen. Wees blij daarvan maar daarmee is hij nog geen draak. Ga eropuit, ga kilometers met hem fietsen, ga naar bos en hei, of nog mooier ga daarnaast veldwerk trainen. Hoofdzakelijk aangelijnd op de hondenuitlaatstrook (3x woordwaarde) gaat ons inventieve hondenras niet mee akkoord en wordt dan zeker een draak.

Er is iets essentieels weg. Of sla ik de plank mis? Een Ierse setter was altijd goed te hanteren, dat hij alleen maar op aarde was om elke omgeving te pleasen!? Moet je tegenwoordig kijken wat er loopt en ook nog Ierse setter noemen. Als je een Ierse setter nu zou kunnen vragen wat setting is, wat vogels blokkeren, passie en voorstaan is zouden ze je vragend aankijken. 
Daarom moet er wat gebeuren. De genen voor intelligentie basale brains en juiste conformatie bestaan vrijwel niet meer. De fok essentieel bijstellen, verlaten dat grote zwaarharige type, terug naar.... nee niet zeggen 'de klok terug', maar juist vooruit, in sportiviteit met modern elan! 
Naar ADEL, functionaliteit, snelle, lichtvoetige en ranke gezonde roodkleurige tiepjes. Een Ierse setter moet een intelligente jachthond zijn en daarmee ook inventief, het heeft niks te maken met drakerig gedrag.

vloeiende belijningen in de jaren '70, elegantie ten top, please come back

Christl von Lindenbaum

Elke vom Bergstücken

Bodo von Usenborn

Ik weet donders goed
wat ik niet mooi vind

Dravertje

Wat geeft een vlot gangwerk plezier aan een setter. Dat moeten we er echt in houden! In luttele seconden tijd kan mijn Ailleen in wijde draf, als een machientje, uit mijn blikveld verdwijnen. Galop en rengalop is natuurlijk prachtig en functioneel, bij haar geniet ik ook van dit verderlichte draven. Natuurlijk regelen ze vaak zelf wanneer ze die vijf, eigenlijk zes gangen toepassen: normale stap, telgang (zie ik nooit van ze), verkorte draf, uitgestrekte draf, verzamelde galop/galop, rengalop. In het donker kan ik meestal zien wie wie is, er draaft er vaak eentje. Je zou zeggen, omdat Ailleen een paar centimeter kleiner is dan tante Apache, ze eerder in galop moet om haar bij te benen....niets is minder waar.
Natuurlijk kan ik hier een goed gedocumenteerd verhaal neerpennen over grootte, gewicht, botsterkte, paslengte, hellende croupe en body-mass index t.o.v. optimaal motorisch functioneren. Maar ja dat wordt dan tegen veel zere benen schoppen. Al die fokkers kunnen net zo goed zelf eens studie gaan doen, en toepassen. Laat ik volstaan dat Ailleen zich in paslengte kan meten met setters die meer dan 10 cm. groter zijn waarbij haar ritme daarbij vele malen hoger is. Net als met een Ferrari, stationair draaiend valt er niks bijzonders op, vol gas geven is waaaauw.

Met gestrekte draf
Wanneer ik met mijn Apache en Ailleen ga fietsen vallen me wat kleine verschillen op. Het moment dat er wordt overgeschakeld van normale draf naar verzamelde galop verschilt iets per hond. Wanneer Apache al wat gaat galopperen blijft Ailleen nog steeds gewoon draven, dan wel wat gestrekter in paslengte trouwens. Doe ik er een schepje bovenop gaat Apache (in haar dubio situatie) nu echt in galop.... Ailleen draaft dan nóg en plaatst haar achtervoeten ruim voorbij de voorvoeten! Daarom draaft ze ook ietsje scheef om zich niet steeds op de hakken te trappen. En eindelijk gaat mijn kleine settertje dan ook in (verzamelde) galop. 

Paslengte
Ik ben er achter dat Ailleen draven naast de fiets geweldig vindt, het juist bij haar motoriek past. Hun gelukkig(!) ietsje hellend kruis (beweeglijk en in ruststand pelvis 20°-22°) laat grotere passen toe, vergemakkelijkt volledig uitstrekken en geeft minder zijwaartse wringing dan bij Ierse setters die wel een vlak kruis (heiligbeen) en hoge staartinplant hebben. Daar zijn veel teveel Ierse setters mee behept trouwens! Vrijwel alle keurmeesters geven onterecht voorkeur aan een rechte rug tot de staartinplant. Het staat wellicht fout in hun studieboeken, er is erg veel officieel onderzoek naar heupen en gangwerk gedaan! De American Kick / wobbly hock syndrome, oftewel het steppend omhoog gooien van de hakken in draf is door een vlak geplaatst kruis daarvoor verantwoordelijk (sickel-hocked met een nog langer dij- en scheenbeen versterkt dat effect nog meer). zie afb.

Voorbeeld. Stel je hierbij eens voor: Dat je eigen bekken zo verkeerdom geplaatst is, zodat je je hele leven geen grote voorwaartse stappen kunt nemen. Altijd kleine pasjes en als je wilt hollen je lijf achterover moet gaan houden in plaats van voorover gebogen. Je zou je erg gehandicapt voelen.

Aanspringmoment
Als ze eindelijk vrij mogen rennen en dan vliegt Leentje er als een speer vandoor, benen en rug strekken. Haar rengalop is echt blazen geblazen, de baas lijkt met al zijn versnellingen gewoon stil te staan.
Net zoals volbloeddravers op topspeed bijna net zo snel gaan als een volbloed renpaard, ligt bij dit type hondje ook dicht bij elkaar: haar normale galop ligt verhipte dicht bij haar meest uitgestrekte draf. In de wetenschap dat ze dan nog een paar versnellingen onder de motorkap heeft...

Worden de honden er niet gezonder op..?

Nu ik dit schrijf is het dierendag. We maken er niet zo'n feestje van voor onszelf, alhoewel ze hebben heus wat extra's en lekkers gehad hoor. Ze hebben het gewoon elke dag puik voor elkaar.
Tijd om heel even stil te staan bij de ontwikkelingen in hondenland. 
Ik kwam wat recente cijfers tegen die wel erg opmerkelijk zijn:

- Eénderde van de Nederlandse huishoudens bezit in 2017 een hond of kat. Hoeveel ton drollen zou dat zijn...
- Het aantal Dierenartsen is vanaf 1990 (2765) met zo'n 70% toegenomen naar nu vandaag 4905. 
  Ook de alternatieve sector beleeft zo'n boost. Allemaal hebben ze een portemonnee in de
  achterzak die door jullie gevuld moet worden.
- De gemiddelde hondenbezitter was in 2016 een € 160,- per jaar kwijt aan de dierenarts. 
  Hmmm dan steek ik er erg gunstig bij af.
- Het aantal dieren/hondenverzekeringen rijst de pan uit; er zijn nu 182.000 huisdieren verzekerd tegen 
  ziektekosten. Dat is een toename in 10 jaar van schrik niet: 414%. Alweer een miljoenen business erbij!

Bij dat laatste percentage vraag ik me daarom af wat de reden daarvan is. Zijn de eigenaren nu voorzichtiger, meer zekerheid inbouwen? Al veel betaald aan de DA en nu toch maar verzekeren? Zijn de honden en katten nog ongezonder geworden? Of je ontfermt je over een goedkoop puppiefarmertje, dan komt daar vast een dure verzekering bij...
De dierenarts is niet goedkoop, voor iedere poep en scheet moet je tientjes schuiven, dekt zo'n verzekering wel alles?  In elk geval wordt er één beter van....
Nodig of niet nodig iedereen trapt erin, dat zal het vast zijn.

Was vroeger alles beter? neuh

Ik schrijf hier niet zomaar wat verhaaltjes
Alles is hier gestoeld op herinneringen
en weemoed naar kwaliteit.
Het moet maar weer eens verteld
vanwege ieders verantwoordelijkheid.
Doet behoud erfgoed je niks
ga maar gauw weg hier

Oktober

De harde wind geeft
voldoende gevallen blad
voor pootjebaden

*-*-*

Kleine Leen beziet een bult
springt er in uit pure lol
opwarrelend rood
oktoberblad is prachtig
ze knisperen als ik loop

Doe nou eens iets NIET...

Er is al zo vaak geschreven "een Ierse setter train je niet, die begeleid je". Inderdaad vereist dit ras een aparte manier van benaderen vanwege zijn gevoelige maar o zo intelligente hersentjes en geestige vrijheid. In een jonge setter zit alles van nature al ingebakken jijzelf moet hem de kans geven het naar boven te toveren. Het lijkt soms inderdaad op toveren, vooral als het om jacht- en veldwerk gaat, zie je acties die je nooit van hem had gedacht. 

Het maakt niet uit of je de hond voor je plezier en privégenot hebt, er wat actiefs mee wilt doen dan wel gaat trainen voor veldwerk. De manier en weg die je gaat is leidend. Als jij van nature een 'driller' bent en absolute gehoorzaamheid eist stap dan maar gauw over op een herdershond...
Wat zijn nu die apartigheden in begeleiden en opleiden van Ierse setters, nou o.a. in: 

Concentratie. Ken hun vrije karakter. Het is algemeen bekend dat een Engelse voorstaande hond gauw zijn focus en concentratie verliest, zoals de Engelsen zelf al zeggen 'easily distract'. Herhaald oefenen met dummies, balletjes maar de ook zit, lig en down oefeningetjes vervelen hem nogal gauw. Er bestaan daarom geen aaneengesloten train-uurtjes, ga liever twee of drie afwisselende oefeningetjes doen waarvan vooral de laatste een fijne afloop heeft. 

Enthousiasmeren. Er zijn al heel wat setters verprutst door begeleiders die hun handen niet thuis kunnen houden. Ook zgn. harde setters zullen zich daarmee niet goed ontplooien vanwege verworven angsten en gebrek aan band/vertrouwen. Veel lofprijzingen en schouderklopjes geven een veel beter resultaat. Juist te conditioneren, de focus van de hond trekken en vasthouden, zorgen dat er geen "dull-moment" zich voordoet.

Vertrouwen. Zonder vertrouwen in elkaar gaat het niet lukken, speel op zijn fijne karakter. Bij jou zijn en bij je komen moet een feestje zijn. Vooral een jonge hond moet de grenzen leren kennen, niet alleen in terreinkennis maar zeker in wat wel of niet daarop mag. Meermaals bij je roepen maar dan niet aanlijnen houdt hem vrij en blij. Geef hem vertrouwen, ook al is ie nog niet los vertrouwd. Bij kinderen gaat pubergedrag over, bij een hond ook mits je jouw grenzen aanhoudt. Je wilt immers niet 15 jaar balen van onhebbelijkheden, regeer en reageer! 

Zijn wij niet allemaal wat toegeeflijk van aard terwijl consequent zijn juist bovenaan moet staan? De hond moet beperkingen leren kennen door dat begeleiden en opvoeden. Voor de baas geldt dat net zo goed. Sommige bazen houden de hond voortdurend onder druk en wordt minder gelet op wat de hond terugcommuniceert of aankan. Bij een setter MOET niks, jawel... altijd PLEZIER hebben. Als dat tevens een leerschool in luisteren en gehoorzaamheid inhoudt komt het vast wel goed.
Het gaat er vaak om IN WAT JE NIET DOET*. Ruimte geven zich te ontwikkelen, los van de riem, gangwerk oefenen, zelfstandig worden, cruciale ervaringen opdoen (dat bijv. een opvliegende fazant narennen geen zin heeft). Zie het als een dure fles wijn, als je het bouquet niet eerst laat rijpen vliegen alle beloftes en kwaliteiten als op 'kinderschoenen' de lucht in.

Vooral voor de werkers, veel, heel veel wildcontact om daarin ervaringen op te doen is uiterst belangrijk. Daarmee ontwikkelt je setter brains, een goede neus om werkelijk vogels te vinden en aan te wijzen. Omdat vogelgeuren op de wind boven het gewas meedrijven ontwikkelt je hond tevens een mooie stijl en opgericht hoofd.

Ik kreeg al vaak waardevolle tips van ervaren voorjagers. Daar moet je wat mee doen hoe moeilijk je dat soms ook vindt in al je eigen-wijsheid. Meestal willen we alles tegelijk, beginnen we te jong met een heus lesprogramma. De beste manier is het (op)stellen van een doel, bijhouden van een to-do groeilijst van activiteiten om dat te bereiken. Een paar dingetjes eruit opschrijven waar je die dag aan wilt werken om er geen chaos in te krijgen. Indien onbevredigend afgerond dan blijft het item staan voor de volgende 'trainingsdag'. Na een klein poosje begin je gewoon weer bovenaan om alle oefeningetjes te onderhouden. Begeleiden en opvoeden geldt immers iedere minuut van de dag.

Kortom: Begin niet te heftig en te vroeg, eerst de (pup/puber) basisgehoorzaamheid aanleren, begeleid hem zogezegd met fluwelen handschoenen aan maar laat nooit merken dat daar een ijzeren vuist in schuilt.

* Wat doe je dan nog meer niet? Een hond is de mens ver de baas in aanleg en intuïties. Zijn intelligentie moet groeien door ervaringen. Veel te vaak grijpen we te vroeg of zelfs fout in, laat die setter toch setter zijn! Voorbeeldjes: Probeer eens een half uur met je handen in je zakken, volledig zwijgend, naar de grond kijkend te wandelen met je hond. Moet je eens kijken hoe vaak hij langs komt sjezen. Druk zetten door voortdurend hem te roepen en corrigeren houdt zijn geestelijke groei tegen, communiceer eens helemaal niet, wat er ook voorvalt; de hond leert! Altijd begeleiden bij zoeken en voorstaan leidt de hond af van zijn zintuigen. Laat de hond maar 'fouten' maken. Vaker halfwinds lopen ipv precies tegenwinds of voor de wind. Verlies hem niet uit het oog enz.

Veel plezier gewenst met je setter.

Nou vooruit...een M voor de moeite.

Voorjagers en veldwerkers van alle jachthondenrassen verdienen een pluim. 
Wat een voorwerk, wat een inspanning aan kennis, tijd, zweet en geldsmijterij voor je hobby. Voor velen is het niet eens meer een liefhebberij maar eerder een heilig vuur om je liefste ras up-to-date te houden. Dat kost nogal wat inzet en trouw. Kies je voor een goeie hond of voor een slechte... ze zijn even duur in de kost. (In sommige landen kun je voor krap 1000 euro in de maand je jachthond een jaartje bij een proftrainer onderbrengen, maar wordt nooit een machine...potverjoppie). 
Je begrijpt vast wat ik bedoel. We kregen het er vandaag over op de laatste veldwedstrijd van dit seizoen. Het oh zo grote verschil: op een hondenshow je hond voorbrengen tegenover een veldwedstrijd lopen, met voor de zoveelste maal geen oogst aan kwalificaties of plaatsing. Nee niet alleen mijzelf maar iedere deelnemer overkomt dit voortdurend-met-lege-handen-huiswaarts-gaan! Een paar dagen geleden lag ik na 4,5 uur autorijden er na 2 minuten al uit, dat is best frustrerend en veel te duur. Dit Snelle Staande Hondenspel op de wind is gewoon het moeilijkste spel in hondenland. 

Probeer je eens voor te stellen: Hiep hoi, jouw Ierse setter gaat naar een grote show. Dan bereid je je daar goed op voor immers. Je lieveling gaat misschien twee weken ervoor in bad, wordt geknipt, geplukt, uitgedund, misschien wat scheren, voeten soigneren enzovoort. Thuis in de tuin opnieuw oefenen in rondjes lopen, op blokjes zetten om hem 'standvastig' te maken, je kent het wel. 
Anti-klit, Zijdezachtspray en Voetenstroef alles gaat in de tas. 
In de krappe ring rent draaft alles eerst rondjes om de keurmeester een eerste indruk te laten opdoen. Een goede keurmeester let direct goed op bij binnenkomst in de ring, hoe ziet de hond eruit als er nog geen stress en spanning is. Dan in een lange rij netjes neerzetten, hopelijk staat ie stil. Deze eerste twee tot vier minuten zijn het allerbelangrijkst, een paar nummers, misschien een stuk of vijf (in het oog springend rastype) heeft de keurmeester nu al in zijn hoofd gezet. Wellicht ook het gezicht (of decollete) daarachter. Iedere setter wordt pas daarna door de keurmeester gedrukt, geaaid, geduwd en aan staart en gebit gezeten. Gewikt en gewogen met de rasstandaard in 't hoofd (onder het haar waarin hij steeds de handen in heeft). 
Als het goed is maakte hij/zij die eerste selectie op juiste rastype, het algehele beeld. Uit dat groepje geselecteerden daarna het juiste/beste gangwerk, daarna geven de bekeken en bevoelde lichaamsonderdelen uitsluitsel binnen die geselecteerden. De overige honden in de ring komen niet voor een hoge prijs in aanmerking, ook al treft hij/zij bij nadere inspectie heus leuke onderdelen aan.... want ze voldoen niet aan het belangrijkste > het type.
Hoofdschuddend zit de arme keurmeester te dicteren aan de dame die zich aan de tafel in de hoek wezenloos zit te schrijven (tegenwoordig te typen in een sheetje). Loopt hij eindelijk op de groep toe en zegt: "Dank u wel voor de presentatie en al het werk wat u eraan gedaan hebt. Helaas moet ik u allen meedelen dat geen enkele hond een prijs mag krijgen, zelfs een G kan er niet af. Nou vooruit eentje krijgt een kwalificatie M van Moeite".

Elk nadeel heb se voordeel. Als zoiets je meermaals zou overkomen ga je er nooit meer heen, toch? Je hebt meegedaan om meer over het uiterlijk van je hond te weten te komen, nou dan moet je het verslag van de keurmeester maar goed lezen en ter harte nemen. In principe is de keurmeester een deskundige onpartijdige vakman. Waarom moet ik nu aan een briesend en steigerend paard denken? 
Door in te schrijven onderwerp je je aan elk systeem. (dus ook aan reglementen van de Orweja jachthonden veldwerkorganisatie)

Is een vechtersbaas altijd dominant?

Een Ierse setter is een actieve karaktervolle hond. Intelligent, weet zich zeer handig te handhaven in groepen honden maar ook in een volgepropte kamer met mensen. Daar heeft ons ras echt gevoel voor! Altijd uit op een vriendelijk woord, aai, spel of bedelend je aankijken. Bij dat woord 'altijd' kun je wel een vinger bij leggen. In de wandelgangen hoor en zie ik (raswandelingen) wel eens wat anders, er lopen setters (eigenlijk altijd reuen) rond die erg vinnig naar soort- en rasgenoten zijn, naar men zegt dominant tot zelfs bij agressief af. Daar kun je behoorlijk ongerust van worden, ook al gaat het om enkelingen. 
Wat is er in zijn leven voorgevallen dat hij zo geworden is... Kun je dit koppelen aan vastgelegde weeffoutjes, inteeltdegeneratie, of resultaat van te soft leiderschap hmmm. Van Border collies is onderzocht dat wangedrag vermindert, de controleerbaarheid juist verhoogt wanneer je hem zijn raseigen echte werk laat doen... waarom zou dat voor de setter niet gelden? Zodat alle neurologische systemen optimaal samengaan.

Er zitten veel kanten aan, vooral uit wetenschappelijk oogpunt. Hoe een hond impulsen in zijn hersengebieden zal hanteren wordt als erfelijke factor erkend. De mate van afgifte van diverse hormonen maakt dat hij flegmatisch blijft, òf gaat vluchten of gaat vechten. Omgevingsinvloeden spelen ook een sterke rol. Vooral doorlopende stress maakt teveel Cortisol aan, die negatief op het hersengebied van 'tevredenheid/beloning' inwerkt. Een hond leeft gewoon van associaties in positieve en negatieve ervaringen, vaak in samenhang met zijn baas. Soms doet een hond heel vervelend...om maar aandacht te krijgen, positief of negatief maakt dan niet uit. Ben je misschien zelf messcherp en lichtgeraakt? 
De hondenpsyche is al vaak onderzocht, daarbij worden vijf belangrijke profielen onderkend: neurologische stabiliteit, extravertheid, openheid, aanpassings bereidheid en nauwgezet bij de les kunnen blijven (volgens mij vertaald naar intelligentie). Nou vul daar maar eens je setter in...alles scoort hoog. ;-)
Eigenlijk wil ik het neurologische deel beperken, nu even de zichtbare praktijk van afwijkend gedrag. 

Leiderschap. Mijn moeder zei ooit eens: "Wie zelf niet is opgevoed kan niet een ander of een kind opvoeden, laat staan een hond". Dominantie betekent overheersing, inderdaad als zijn baas dat maar is. Zo niet dan regelt de hond liever zijn eigen zaakjes. 
Opvoedkunde in dit kader betekent verstand hebben van hondengedrag en deze kennis in banen te leiden. Hoe sta je er zelf trouwens in qua leiderschap? Om wat voor reden heeft de hond zgn. dominant gedrag.... wat triggert dit, daar moet je achter zien te komen. 
Allereerst is het zo dat een hond nooit een streber is naar macht, eer en roem, het is juist andersom. Hondentaal onderling is wereldwijd exact gelijk, van Japan tot Zweden. Altijd zijn honden conflict vermijders. Op zoek naar een bevredigende oplossing bij kennismaken, vooral in grote groepen, berusting in hiërarchie in wat we roedel noemen. Een setter die binnen luttele seconden een (vreemde) groep honden zou willen domineren is m.i. geen goede vertegenwoordiger van zijn ras.
Voortdurend klaar staan voor een gevecht (borstelen, grommen, staart hoog en wat daarna gebeurt) hoort gewoon niet bij een Ierse setter. En altijd, voordat er iets ergs voorvalt in bijtgedrag of vechtlust heeft je hond dit vooraf(!) al laten zien aan je. Die befaamde "drie tellen vooraf" die een baas moet herkennen en reageren. Ben je als eigenaar in staat je setter in al zijn onzekerheden en angsten echt te lezen, hij kent namelijk jouw frustratietolerantie maar al te goed. Een open boek over en weer. Wil en kun je trouwens een boekje open doen richting fokker over escalaties in gedrag?

Selectie op karakter
De Ierse setter is het aardigste en oogstrelendste ras ter wereld, of niet dan. Wat doet een fokker met afwijkend gedrag, sociale zwakte van zijn honden of nazaten er van? Alleen fokselectie van de toppers, is dat wel zo? Bloedlijnen met karakterweeffoutjes beter daarom afsluiten? Hoe komt het toch dat keer op keer nakomelingen de wereld zien van die bewezen 'hapklare' honden. We zitten al zo klem met genenpakketten in zowel Rood als Rood-Witte settervariant. Geestelijke gezondheid moet netzogoed bovenaan staan. Ken de persoonlijkheids profielen van individuen in je ras, praat daarover.

Sociaal en stabiel
In de tegenwoordige jachtige tijd is hondse socialisatie van je pup meestal beperkt tot de wekelijkse hondenschool. Het is jouw opdracht de hond stabiel en evenwichtig te maken in alle ontmoetingen, velden, drukte en verkeer. Daar staan die 365 dagen per jaar voor. Wees zelf zijn beste vriend, begripvol en zorgzaam maar wel een aantal treedjes hoger. Het gezegde is immers "toon mij uw hond, dan zal ik zeggen wie gij zijt".

Een hond maakt vanuit zijn oorspronkelijke natuur geen fouten, tekortkomingen van hem moet je bij je zelf zoeken. Wanneer je hem bijv. bevelend roept, komt ie dan? Als hij dan juist wegrent probeert hij waarschijnlijk een conflict te vermijden. Je kiene setter (keen zegt de rasstandaard) heeft allang de associaties en intonaties begrepen. Dus geen dominant gedrag, maar stress en zich ongemakkelijk voelen; hij laat het duidelijk zien.
Hij mag niet op je bed springen.... en als hij dat nu eens wel doet moet je dat geen dominantie noemen maar het uitproberen of de grens mogelijk verlegd kan worden. Gaat hij daar toch op liggen grommen dan was jij al heel lang de verliezende partij in zijn hiërarchiepraktijk.
Of tijdens de wandeling, bananen in de oren en zelf op strooptocht gaan. Ook dat is geen dominantie en evenmin ongehoorzaamheid, het is zelfbeloning (serotonine). "Ik volg mijn natuur, wat is daar fout aan?" Het ligt aan de eigenaar die verzuimd heeft zelfstandigheid in goede banen te leiden.

Het laatste uur?

Proloog
De allereerste hondenshow
Op 28 juni 1859 werd de eerste hondenshow gehouden. De oorzaak daarvan was de nieuwe obsessie van de Engelse middenklasse, nl. fokken van honden. Onzeker over hun eigen afstamming en sociale status (tot op vandaag houden Engelsen zich bezig met hun sociaal-economische achtergrond) wilden deze mensen niet meer met een bastaardhond over straat lopen. 
Iedereen moest in één oogopslag kunnen zien dat hun hond eersteklas was, veel geld had gekost en een onberispelijke stamboom had. Het uiterlijk van de hond werd het belangrijkst gevonden. Die Engelsen toch.. met hun ingesleten competitiveness en entitlement....
Grote ontsteltenis bij de hogere klasse en jagers, want zoiets als een hondenshow is desastreus voor gebruikshonden. Alleen ervaren jagers konden een hond africhten en leiden, maar iedereen kon een gezelschapshond bezitten. Een puike werk- en jachthond was het juist waard om gezien te worden. Daarom werd, om die 'hype' wat tegengas te geven, door de jagende leden van de hogere klasse die eerste Historische hondenshow gehouden. Met maar twee categorieën: Staande honden en Setters!
Vier jaar later barstte de show uit zijn voegen, meer dan duizend deelnemers. Grote sommen geld waren ermee gemoeid en dat trok ook malafide handelaars aan. Mede daarom is de Kennelclub in 1873 opgericht om de hondse identiteit en de stamboom te waarborgen. De eerste Cruft's Dogshow was in 1891 met 2437 inschrijvingen.

--- driehonderd jaar opbouw van een ras...gevolgd door honderdvijftig jaar weer afbreken---
Wees eens eerlijk naar jezelf:
Wàt is er nu nog voor echt Irish aan? 
Wàt is er van die puikste jachtSetter over?
Een schat van een gezelschapsdier met zorgen en gebreken

Naar nu
Inderdaad nog maar hondervijftig jaar zijn we verder... en de jagers van destijds hebben gelijk gekregen. Is inderdaad beetje uit de klauw gelopen... Het verzamelen van Green Stars, Warrants, Winnertitels en Cruft's kwalificaties is de hype van nu. Iedereen wil winnaar worden, voor wat?, waarmee?! 
De wijzers van die showklok staan inderdaad bijna op elkaar. Het wordt tijd, hoog tijd voor verandering. Het is vast waar dat exposanten maar een jaar of vijf met enige regelmaat een hond showen. Daarna wordt het 'soms', 'bijna nooit meer' of 'helemaal niet meer'. Ben je fokker dan ga je wel regelmatig want je wilt jouw type hond wat je voor ogen had/hebt aan iedereen laten zien. Daar als doel is niks mis mee, je moet wel bestand zijn tegen commentaren van keurmeesters maar vooral omstanders en zgn. vrienden die achter je staan.

Een aantal feiten
De NL regionale shows worden steeds meer ineen geschoven naar een stuk of twintig grote shows met een moordende concurrentie. Daarbij is het aantal ingeschreven setters (of juist daardoor?) in de afgelopen 20 jaar steeds dalende tot soms een handjevol of nog minder per klasse. In elk geval mede te danken teleurstellingen in het systeem en tijdgeest. Aan het fenomeen keuren en je overgeven aan de nukken of soms gebrekkige raskennis van de keurmeester. En als deze uit het 'verkeerde land' of stal komt schrijven we gewoon niet in. 
"Schandalig...die andere hond had moeten winnen!", zoiets wordt tegenwoordig in de ring/zijkant zelfs luidkeels geroepen. Meestal geroepen door, hoe zeg ik het netjes, 'niet het scherpste mes in het messenblok'. De tijd is voorbij dat juist die hond wint welke op alle onderdelen uitblinkt. Het is nu eenmaal zo dat de belangrijkste ijkpunten pas zichtbaar zijn als de (jacht!)hond aan het werk is.
Het commentaar op uitwassen en aggregaties neemt hand over hand toe. De FCI, maar ook de de onderliggende groep (rasclubs en fokkers) krijgt daarmee een koekje van eigen deeg.

Vaak is het een kostenslurpende organisatie, dure huur van de hallen, veel keurmeesters, lunches, bokalen en veel rozetten enz. Moet allemaal worden opgehoest door zo veel mogelijk exposanten. Tegenwoordig ook daarom bijna geen benching meer en lekker in de zomer buiten in het gras rondjes lopen. Tenten, parasols en thermosflessen meenemen, prima.

De aangehaalde tijdgeest zit ook niet mee. We willen niets meer van elkaar aannemen. Digitaal is al veel informatie te scoren zonder persoonlijk contact; juist een fokker houdt van een praatje daar en noteert een naam op zijn wachtlijstje. Kijkerspubliek is minimaal en daardoor ook minder hunkering naar een pup van die-of-die hond die je zag en aaide. Waar haalt een gezin tijd, zin en geld vandaan om de hele dag langs de kant van de ring te gaan recreëren? Als je er nu veel wijzer van werd...

Bezit je een tikkeltje andere / dan wel jachttype dan zal je hond nooit winnen omdat het type, ook binnen de rasstandaard, uiteen gegaan is. Modegevoeligheid en ooggewenning. De grootste groep liefhebbers bezit een gezellige en lieve huishond (misschien wel het belangrijkste!) maar hebben op onderdelen zichtbare fouten en foutjes, een paar keer een ZG halen en je houdt het voor gezien. Het is immers al moeilijk genoeg als iemand anders wat van je lieveling vindt en dat zelfs openlijk ventileert. Haal je met hem een paar keer U, èn je hebt een doelstelling, dan gaat bovengenoemde vijf jaar misschien in.

Het draait ook om geld, veel geld. Ook in investeringen die de fokkers noodgedwongen maken. Maar wel zo'n hoog inschrijfgeld heffen dat de gewone man afhaakt. Wil je 1 dag meedoen met de Winner in de RAI dan ben je in elk geval al 100,- kwijt met wat bijkomende kosten. Ook al is meedoen met trainingen en veldwedstrijden vele malen duurder, het gaat om prioriteiten stellen.

....nog koffie Dik?
Hondententoonstellingen zullen er altijd wel blijven want er is een markt voor, al dan niet door de rasclub verplichte U-tjes halen. Denk ook eens aan al die rassen die geknipt, geschoren en gewassen met elkaar concurreren, een trimmer en handler (met stropdas, driedelig pak en kekke schoenen) moet ook brood verdienen. Over trimmen gesproken...wie heeft bedacht dat Ierse setters zoveel haar moeten meetorsen dat ze daarom vele malen in hun leven getrimd moéten worden. Wat denk je van die massa kraampjes. De FCI moet net als de EU zichzelf in stand houden.
Voor de meeste showhonden geldt wel dat ze zo'n keurdag best spannend vinden, een leuk uitje, veel aandacht en lofprijzingen. (Mijn honden krijgen die aandacht en lof wanneer ze zich voor me uitsloven in het veld. Daar kan ik vooral zien wat er mankeert).

Het zou mooi zijn als de objectiviteit en oude waarheden gaan terugkeren. Het type zo weer wordt dat er breed ingeschreven kan worden. Sportieve setters, sportief keuren en aan het andere eind van de showlijn sportieve mensen. Om ervan te leren met elkaar, open en eerlijk. En per hond goedkoper inschrijving want het heden is inderdaad een scenario wat 'het heel erg moeilijk gaat krijgen'. 

Misschien een tip voor de clubmatch ofzo: In Denemarken krijgt elke geshowde hond een klein stukje 'haarlint' in de kleur van behaalde kwalificatie. Die wordt dan in de ring al aan de lijn of halsband geknoopt als info voor publiek, recreanten en fokkers...de hele dag zichtbaar en daarna aan de autobench bijv. Voor de hoog geplaatste honden een beste zak voer daarbij. Voor de lager geplaatsten ook een zak voer voor mijn part. Zijn we gelijk af van het frustrerende niet ophalen/in ontvangst nemen van rozetten op de Alg. vergadering.

Met vriendelijke groet,
Ben Benieuwd

Klein opdrachtje
Als je ons ras, als decennialang trouw addict, echt kent benoem voor jezelf dan eens
drie belangrijke dingen die precies origineel SETTER maar vooral typical IRISH zijn, 
die er toe doen! (op de Ierse setter Anno 2017 als Jachthond in FCI-groep 7) 
Realistisch en op feiten gebaseerd te kwalificeren zijn… 

Alles nog onder controle

Wellicht vinden jullie mijn columns op deze pagina negatief getint en het gaat altijd over hetzelfde. Natuurlijk denk ik daar zelf ook over na, want ik moet bij misstanden niet al te cru overkomen. Ik wil vechten voor het goede en niets kapotmaken. Maar ja, bloed spuit nou eenmaal uit zere plekken. Waarom zou je niet mogen weten wat er over het wel en wee van Setters rondspookt...? 
Ik ben zelf geen onderzoeker, maar wel die tic om veel te checken overgehouden van mijn werk als inspecteur/controleur bij de NVWA. Gelukkig nu geen inspecties, vleesaffaires, plantenziekten of fipronileieren meer want ik ben met pensioen. Dat bevalt zo goed dat ik het 43 jaar eerder had moeten doen haha. 'k Werp me nu op mijn oude liefde: Ierse Setters! Vooral hun oorsprong in praktisch werk en type, ik ben in eigen DNA een ràs fokker/kweker, wil bouwen en boetseren.

Wat ik als extra verduidelijking wil meegeven is dat mijn ogen nog steeds als scanners fungeren. Op die manier bekijk nu eenmaal alles, aardappels, gewassen, natuur, plaatjes, foto's, hondengedrag, hun belijningen; beoordeel dan goed, grijs of fout en leg dat bovenin mijn harde schijf vast. En dan bijt ik op mijn pen, staar naar het plafond, in mijn ziel roerend of het een 'vreemde insteek' is. 
Lief en schattig reageren of rode FB-hartjes uitdelen wordt wat moeilijk dan he; weet je nu eindelijk waarom ik niet overal op reageer. Wat ik zag of meemaak moet dan gewoon hier worden opgetekend. Ouwe mannetjes worden soms wat wereldvreemd, voor mij duurt dat hopelijk nog even.

"primum non nocere" -- "above all, do no harm!"

Doorschieten of doodschieten?

Nog even wil ik terugkomen op het fenomeen "fit for function" bij rasdieren. Hoe verblind een groep liefhebbers kan worden; vooral in de Nieuwe Wereld hebben ze daar een handje van. Of het nu gaat over Duitse herders, Tennesee Walking (mishandelde!) horses, tea-cup dogs, stierengevechten, Arabiertjes of Ierse setters. Als een setterhond heel vroeger zijn werk niet goed deed was ie soms het doodschieten zelfs niet waard (Palmerston <> meneer Hilliard). Een hond moet je trouwe rechterhand zijn, wat zeg ik, twee rechterhanden. Dat geldt zeker voor een jager als hij weidelijk wil zijn.

Extremen worden tegenwoordig mooi gevonden, ze winnen vele prijzen en dekken er op los. Het gros staat er niet bij stil hoe daarmee werelderfgoed de vernieling in wordt is geholpen. Terugkeer naar 'vroeger' kan niet meer omdat al het bloed is vergiftigd, een stamboek is immers een gesloten systeem. Als je er uiteindelijk achter bent is de hond inmiddels overgrootvader. 
Ja ook bij Ierse setters heeft die absurde blinde run op populaire reuen en teven plaatsgevonden! Night Fever is een Night Mare geworden. Krab maar eens achter je oren: Kerryfair Night Fever (COI 17%) heeft minstens 106 keer nakomelingen gegeven, zijn zoon(!) Danaway Debonair (COI 24%) 21 keer, weer zijn zoon Caspians Intrepid (COI 43%) 82 keer, en neef Harvey of the Hunters Home (COI 25%) 64 keer enz.
Het ging daarbij vast niet om beter fazanten of grouse te kunnen vinden en te bemachtigen. Want een puike werkgeschikte setter fokken is vele vele malen ingewikkelder.
Grofweg geschat van deze vier genoemde reuen: meer dan 2000 pups van hetzelfde bloed en toch noemt met dit behoud en verrijking. En maar importeren, er is geen stamboom meer zonder hen! Het heeft zo desastreus gewerkt dat een NL reu tegenwoordig "maar" 15 maal vader mag worden, he he eindelijk inzicht maar lang niet genoeg. Op 200 pups per jaar hier geboren lijkt me zelfs dat nog veel te riskant. Waarom wordt er druk met Stud-dog advertenties (IS Red en IRWS) gesmeten; als zo'n reu twee a drie maal (gevarieerde tevenlijnen) in zijn leven dekt is het allang voldoende!

Pupkopers nemen hoofdzakelijk een pup om hun hele leven van te genieten, het liefst zo gezond mogelijk en dierenartsvrij. Ik hoop op een revival in type en belangstelling van publiek. Het is de taak van de fokkers en de rasclubs bij de goede les te blijven. Juiste rastype en optimale constitutie en vooral diversiteit is ver te zoeken anno nu, ook hier. 

Dit was de aanleiding om bovenstaande op te schrijven. Een arabisch jaarling waar de hele wereld voor plat ligt. Een wereld aan commentaren op dit werkelijk gedrocht wordt niks mee gedaan. Bezorgde en boze reacties op deze verschrikkelijke ontwikkeling worden als azijnpissers, ruziemakers voor hun feestje neergezet. Komt me enigszins bekend voor...
Zijn naam zal op vele pedigrees gaan prijken. Keizer wat hebt u mooie kleren!
Maar we zijn er nog niet, de soort met de meeste miskleunen ter wereld is de Homo sapiens zelf.

ik heb een heel zwaar leven

no words needed

Donderstralen

Beeldvorming kun je bij Ierse setters alleen maar krijgen door te lezen over hun geschiedenis. Goed te kijken hoe het er nu voor staat en vergelijken, met wat er ooit gefotografeerd en geschreven was. Typische kenmerken die ons ras uniek maakt. Over grootte, gewicht, en vooral optimale brains en goed gangwerk. De oorspronkelijke Rood Witte Ierse setter was misschien niet de snelste maar hij bracht wel je biologische stukje vlees op tafel. De hele lange jachtdag in touw, praktisch en noodzakelijk. Ze waren ontploffende bommen en geen flegmatische mietjes neem dat van mij aan. Doe je je werk niet goed word je weggegeven of zelfs doodgeschoten. We moeten afgaan op oude wedstrijdverslagen en individuele beschrijvingen van deze vroegere ierse setters om ons een voorstelling van hun power en karakter te vormen.
Neem als voorbeelden eens 'de Knockalla en New Era periode', Lord Decider, of nog eerder Wrestler, Ierse setter rond het jaar 1887 geboren. Die zat zo vol energie en power dat hij onderweg naar de veldwedstrijden, 18 kilometer verderop, meerennend met de voertuigen alsnog gekalmeerd moest worden. Maar wel op de wedstrijden zo'n dag alle tegenstanders versloeg. 

1891 “I shall never forget that strong dog Wrestler that ran in the trials in 1891. Each morning he followed or rather preceded the cars during the long ten miles to the moors, on his way racing over the fields and enclosures, and when he did run his first heat, even then he was a bit too wild”

Constitutie
Zo'n verhaal staat in schrille tegenstelling wat ik tegenwoordig zie. Op wat voor manier kom je je jachtveld van 100 hectare vlot over... Met Rood-Witten (maar ook Roden) die na een kalme en beperkte wedstrijdbeurt van ongeveer 20 minuten uitgeteld bij de auto gebracht worden? De voorjager(s) druk met aanvuren/activeren om hem vlotter, zo wijd mogelijk te laten gaan (in plaats van tomeloze passie te moeten stroomlijnen). Eigenaren en fokkers die tegenwoordig vinden dat er wat moois is neergezet in mooie loop en mooi voorstaan. In mijn optiek nog geen vleugje van vroeger. 
Gebrek aan juiste rasbeeld, raskennis en zelfreflectie hebben we tegen op te boksen. En het hoeven niet allemaal racemonsters te zijn maar hun aller Wrestlerbloed moet wel spetteren! 

Dual purpose?
Er wordt mij wel eens gevraagd wat voor setter we dan 'naar toe moeten'. Dat is een heel probleem voor de komende 50 jaar, ik weet het niet goed! De riemen om te roeien zijn wat kort. Dual-purpose is niet zaligmakend, perfect karakter en gezondheid wel! Als hij zijn werk ook goed kan doen ziet hij er ook fraai uit, zo mooi in samenstelling dat er ook op shows punten verdiend worden. Ja maar wat is goed werken...
Ken hun geschiedenis. Lees eens het boek 'Mission accomplished' over Florence Nagle (Sulhamstead kennel) in Ierland. In chapter 12, 13 en 14 staan duidelijke feiten: het mixen van showsetters (zelfs met jachtbloed in hun aderen) met echte veldwerkbloedlijnen biedt géén uitkomst vwb jachtcapaciteiten. Er mist dan al te veel aan brains en huntingcapabilities. Immers weg is weg. 

Nieuwe generaties setters dienen m.i. wat gaan in richting betere bodymass-index, juist gangwerk en minder aggregaties. Beperkter in grootte, lichtvoetiger, minder lange poten en spieren om krachtiger en sportiever te zijn, minder broeierige vachten. 
Een setter behoort gewoon urenlang stijlvol (met grote zelfstandigheid) te kunnen rennen, dat is juist het bijzondere aan de Ier. Gezondheid en minder verwantschap, alhoewel onverwant zijn bestaat er eigenlijk niet meer. De echte jacht- en veldwerksetters blijven wellicht een aparte genengroep die wel degelijk gebruikt dienen te worden voor de Ierse setter als ras, rasbehoud. Niet voor niks is (was) het de best werkende jachthond ooit.

Hoe dan ook, het gaat om inzicht en daadwerkelijk fokken in gezonde richting en aanleg. In ieder zorgvuldig gefokt nest zitten verschillende karakters en aanleg, maak de juiste keuzes daaruit. Alleen het beste van het beste is goed genoeg om ons mooie ras te behouden. Oogies open doen. Zo, 'k moest dit even kwijt.

Lord Decider

Settervirus infectie

Onze Outcross jachtwerkgroep werd vorig jaar in Hjerkinn Noorwegen gekscherend de "Dutch Maffia" genoemd. De reden daarvan is me wel bekend, we hadden praktische moeite met de plaatselijke strenge verordeningen. Loslopen in de grote ruimte enzo. Inderdaad gingen wij een beetje anders om met onze honden, iets meer vrije school opvoeding zeg maar. We vormen tevens een hechte groep als het gaat om uitwisseling en trainingen en methodes. Eenmaal verslingerd aan dit soort setter kom je er niet meer vanaf en overstappen naar een andere wereld kàn gewoon niet meer. Het settervirus nestelt zich, inderdaad gedegen!

Dit was het onderkomen van ons als Dutch Maffia in Noorwegen

Orweja Jachtraad

Vandaag de Orweja vergadering in Nijmegen bezocht. Wat fijn om met gelijkgestemden eens flink de plannen en toekomstvisie van onze jachthonden aan te horen. Hondenliefhebberij ten top, warm badje zeg maar. Wat praktisch verschillend met onze rasvereniging die voor 99% de neus heeft staan naar showactiviteiten en uiterlijk schoon. En hoe meewarig 'de zaal' naar ons keek toen dit ter sprake kwam bij het onderwerp Britse staande honden en hun vereiste rascapaciteiten om überhaupt maar iets te kunnen betekenen. 
Ieder woord vanuit deze groep veldmensen geeft herkenning en noopt tot gezamenlijk oplossen van problemen. Heldere toekomstvisies ontwikkelen. We hebben het al zo moeilijk met het vinden van trainings- en wedstrijdvelden, het schaarse wild, de regelgevingen die bijna alle plannen de grond inboren. Met z'n allen goed nadenken hoe het verder moet deze mooie veldwerksport te behouden. De handen ineen slaan, desnoods over de landsgrenzen heen. 
In de wandelgangen kreeg ik belangstellende vragen over ons IRWS Outcrossprogramma, blijkt dat onze mooie resultaten toch gevolgd worden! Binnen de 'working people' dan he, die zien de noodzaak in elk geval.

..door naar het plafond te staren kun je soms even beter nadenken ;-) 

Ooooh dat ze dat kunnen!

Het bezoeken als toeschouwer, maar ook deelnemen aan, veldwedstrijden voor Engelse staande honden (Setters en Pointers) levert altijd mooie dingen op. Als voorjager door de ervaring die het wedstrijdlopen oplevert en het commentaar van de beste stuurlui aan de kant te filteren waar je echt wat aan hebt. Proberend onderscheid te maken in scherts en verborgen ondertoon. (Joop, hoe gaat het met je teckel?)
Regelmatig heb ik bij zo'n field-evenement leuke en leerzame gesprekken gehad met heel overtuigde en gedreven mensen dan wel fokkers. Geleund tegen de auto kregen we het deze keer over de aahh's en oooh's van toeschouwers en wat al die mensen daardoor aan beeld of kennis ontbeerd hebben. Het praatgroepje werd steeds groter en we waren het heel erg eens over de oordelen en veroordelingen die wij als 'andere settermensen'  steeds weer ontmoeten. Ook de paar nieuwelingen vandaag leken volledig bekeerd bij alle pro's die ze die dag zagen en hoorden. Alleen daarom al was het een geslaagde dag.

Wat komt er dan zoal langs in een half uurtje discussie?
De heersende mening dat werksetters onhandelbaar en moeilijk zijn leeft juist niet onder ons, het omgekeerde is waar.
Juist in hun communicatie en wijdopen karakter veroveren ze je hart als eigenaar.
Dat in-en-in tevreden ronkend slapen na hun zware dag van veld-arbeid maakt je zo blij.
Zovele settereigenaren en fokkers weten helemaal niet hoe hun honden eigenlijk zouden/hadden moeten functioneren. Als het unieke (DNA+Fenotype) in de setterrassen gaat ontbreken dan hou je setters als grijze muizen over > en die worden dan weer aan elkaar gepaard > en dan weer > en weer. 
Het resultaat daarvan loopt tegenwoordig overal op straat.
Facebook staat pagina's vol over huishond zijn, sweeties, bankhangerijen, ongehoorzaamheid, dommig steelgedrag, eigengereidheid, verminderd hiërarchisch besef, weglopers, stuiterbalgedrag e.d. en waarom hoor je ons daar nooit over? Wat dacht je!
Er is heel veel intelligentie en natuurlijke aanleg bij de setters verloren gegaan, zelfs zo erg dat de doodsteek voor echte functionaliteit op de loer ligt. Welke keuzes en selecties maak je bij fokken... 
Wat denk je wat de mensen voor soort pup willen hebben, nou een goeie natuurlijk. Goed is wèl te meten, schoonheid niet en is daarbij discutabel
Welke doelen houden je bezig met het behoud van, de ieder voor zich, unieke setterrassen?!

Kortom: kan ik je overhalen om eerst maar eens een keertje of wat alleen maar te komen kijken en luisteren bij Veldwedstrijden. We moeten elkaar leren begrijpen

ook even bijkletsen in de middagpauze

Heidenimfen bestaan heus

Ahem...'k ben HET nog niet kwijt. Op ons heidedagje nadert vanuit de verte een bazin met hond. Hoe dichterbij ze komen hoe meer ik gebiologeerd naar haar figuur staar. Haar hondje oogt beduidend minder trouwens. Als je zowel gelooft in de Schepping en dat alles steeds verder evolueert past deze ogentroost er prachtig in. 
Zachte belijningen en deiningen verraden dat alles bij haar puur natuur is. Waarom kom ik nu op het idee om 99 + 1 luftballons op te laten. Je zou bijna een hond gaan kopen om elkaar legitiem vaker tegen te komen. Gelukkig heb ik al twee rooie engelen als lokvogelteam bij me. 
"Meneer ik zie dat u water mee hebt, mag mijn hond een slok water?". Is dat nou een versiertruc of is dit reality. Het hondje smakt zowat onze watervoorraad op. En inderdaad, hoe kan nou zo'n fraai iemand zo'n ugly hondje kiezen. Settereigenaren zijn door de dagelijks oogstrelende schoonheid om hen heen maar een verwend volkje.
Wordt vervolgd... ehhh beter van niet

Comfort zone

Honden verschillen niet zoveel met mensen als het gaat om persoonlijke ruimte. De lichamelijke afstand tussen mensen verschilt al naar gelang affectie, liefde, afkeer, lichaamsgeur, knoflookwalm en noem maar op. Maar ja in die nauwe vliegtuigstoel kun je geen kant op, dat geeft stress en ongemak. Ierse setters zijn allemansvrienden zoals dat heet maar toch zijn ze allemaal verschillend daarin. De ene hond is een knuffelkont / wil close naar mensen zijn en anderen houden zich op gepaste afstand. Passend gedrag bij ieder individu. 
Mijn jonge Ailleen heeft al vanaf haar geboortedag de streep gezet om een paar meter comfort voor zichzelf te nemen. Voor een jachthond heel positief! Knuffelen vindt ze heerlijk en ze geeft zich daar helemaal aan over...een minuutje of tien. Dan staat ze op en gaat volkomen happy lekker liggen op twee meter afstand. Op mijn voeten lekker tot rust komen maar slapen doet ze daarna elders. Wanneer we in het veld even uitrusten gaat Apache stijf naast me zitten en Ailleen beziet alles om haar heen, liggend op de grens van haar comfort zone. Prima hoor, volg vooral je natuur.

Inteelt en Verwantschap

Eén dezer dagen wordt het verslag van het grote Universitaire onderzoek bij de Ierse setter gepubliceerd danwel vrijgegeven. "Beheersen van inteelt en verwantschap in de Ierse setter" . Auteurs: Iris van den Broek en Jack Windig, Animal Breeding and Genomics, Wageningen UR, augustus 2017. Naar ik hoop gaat de ISC dit breed neerzetten in haar communicatie en planning. Het kan maar zo gebeuren dat enkele VFR's aanpassing (versoepeling) moeten krijgen.

'k Ben heel blij dat dit onderzoek naar ons Nederlandse bestand (ahem) is gedaan. Eigenlijk staat er voor mij weinig nieuws in, alleen maar bevestiging van bekende feiten. Lees dat verslag en huiver, het staat er niet best voor met ons ras. Elke paring brengt ons verder in het nauw en daar kunnen rare sprongen uit voortkomen. Tot staan brengen van inteelt, te nauwe relaties en terugdringen gezondheidsproblemen is bijna onbegonnen werk, stilstand is ook achteruitgang. Het is te kortzichtig om nog steeds te vinden dat het nog goed gaat...'we hebben allemaal een mooie setter, een echte lieverd'. Ik kom heus niet aan individuen / jouw werkelijk lieve hond maar het beleid daarachter nl. hoe zet je voortaan een gezond (en tevens mooi) nest pups op de wereld. Toekomstgerichtheid want de voorzichtig ingezette daling van verwantschap is maar heel tijdelijk.

Voor de Rood-Witten (de bedreigde diersoort IRWS) prijkt in dat rapport in koeienletters maar één optie: 'Ga OUTCROSSEN met nagenoeg onverwante RODEN'. Geen strobreed daarin in de weg leggen, promoot het breed gebruik van wellicht onbekende, nooit geshowde reuen en teven. Importeer zo mogelijk onverwante teven. Gezonde (jacht)honden en veel nesten fokken om deze bedreigde diersoort alle kansen te geven.

Ik behoor tot die groep die heel gedreven daadwerkelijk daaraan wil bouwen en ik hunker naar hulp en verantwoorde bijval.

In de laatste 100 jaar is er alleen maar toename verwantschap geweest. Anno 2017 (en vanaf 1975 al) stijgen we steeds hoger, zelfs boven het schandalige RC-niveau van neef x nicht, opa x kleindochter, tot zelfs vader x dochter. Hoe FAIR kun je beide mooiste rassen een warm hart toedragen?! Welke kwaliteiten waren daar nou zo belangrijk voor om zo sterk in de min te geraken. 
(Let op: een COI is wat anders dan RC, kinship)

Voorbeeldje van absolute IRWS top.... 'Meg'. Zo'n setter kan in de nabije toekomst, bij alles wat je doet of waar ook maar woont, ook aan jouw hand lopen.

Een zwart-boek

Hoe beoordeel je een hond, in dit geval een Ierse setter, op kwaliteiten? Wat moet een jachthond in zijn mars hebben. Wat is nou werkelijk mooi en wat doelmatig? Nou dan maak je wat los, zelfs dat kan leiden tot stammenstrijd. Letterlijk dus, (af)STAMMEN en daardoor STRIJD. Werkelijk iedereen voelt zich in zijn wiek geschoten want je komt aan je ras, je bloedlijn, je visie en dat zijn heel heilige kerkjes. Een nieuw te bouwen  'gefuseerde kerk met ontmoetingsplein' is geen grond voor toegewezen. En zo loopt steeds de boel scheef ondanks dat iedereen hunkert naar vrede en blije perspectieven.
De bodem onder dit alles is ieders eigen beleving van schoonheid, objectiviteit tegenover subjectiviteit, heersen en beheersen.

Om even de gedachten te bepalen een definitie.
"Schoonheid is een idee of gevoel van aangenaam uiterlijk of innerlijk, uitstraling van een persoon, dier, (kunst)object, landschap of aangenaam geluid, in het bijzonder muziek. Schoonheid is niet volledig subjectief". Filosoof Kant betoogt dat ook de eigenschappen van het te beschouwen object (setter in ons geval) in vier categorieën bepaalt of iets schoon is.

- Een esthetisch oordeel is belangeloos.(wat je ziet en niet de functie ervan)
- Een esthetisch oordeel is universeel. (vrijwel iedereen vindt een setter mooi) 
- Schoonheid onttrekt zich aan mijn verstand. (een gevoelsmatige aangelegenheid)
- Schoonheid geeft het idee dat het dier doelmatig en juist is. (Alles aan het object is correct en juist en precies zoals het moet zijn)

FCI Group 7
Mijn grote dilemma over die doelmatigheid wil ik hier wel even kwijt. Door de eeuwen heen is er al veel veranderd in de wereld en haar maatschappijen, culturen, mentaliteit en vooral tegenwoordig in anti-jacht geluiden. De wildstand is schrikbarend achteruit gehold. Ook zijn de setters sterk veranderd in lichaam en geest, mede veroorzaakt omdat nieuwere generaties (fokkers, keurmeesters, recreanten, liefhebbers) andere en urbane eisen stellen/wensen. Mensen veranderen evengoed mee. Designrassen zijn niet voor niks zo in trek. Ons West-Europese setterbestand jaagt niet meer in de praktijk en mist daardoor de broodnodige selectie daarop. Eigenlijk heel begrijpelijk. Jij kiest een Ierse setter ook omdat je hem mooi vindt, toch? Laat ze dan ook werkelijk mooi blijven! (in type, gezondheid en hun uitzonderlijke karakter). Het is zo simpel.

Het over-overgrote deel van de Ierse setters wordt niet meer gefokt met de bedoeling jachthond, maar wel hoofdzakelijk naar subjectieve onderhevige 'looks' en doelgericht gefokt voor prestige van fokker en eigenaren. Het gros bestaat letterlijk en figuurlijk gewoon voor de show! Het najagen van wind, een setter is geboren om juist tegenwinds te gaan, daar ligt zijn kracht. 
Ons ooit mooiste ras kent nu helaas twee (lees vier!) varianten, waardoor het stof nooit gaat liggen:
- Rode Ierse  setters met als oogmerk gefokt op schoonheid, danwel gefokt als gebruikshond.
- Rood-witte setters met als oogmerk gefokt op schoonheid, danwel gefokt als gebruikshond.

Gevarieerde genen?
Ja je leest het goed, bij de Rood-Witten gaan die beide polen ook uiteen; de run op Cruft's kwalificaties neemt de laatste tien jaar echt toe. Binnen de te smalle genenpool krijgen hoog geklasseerde reuen veel aandacht en worden ze juist gekozen voor dekkingen. Heus, ook ik houd van mooie blaarkoptekening, mooie egaalrode eilanden op een parelwitte ondergrond. Maar dat is helemaal niet zaligmakend, er zijn belangrijker opdrachten die de hoogste aandacht vragen!
Als de Rood-witte Ier een wederopstanding gaat beleven, wat ik hoop en verwacht, laten we allen dan wijs te werk gaan. Doelen helder hebben. Iets geweldigs neerzetten voor de komende 100 jaar, als wijze mensen de geschiedenisboeken ingaan.

Die andere wereld
De 'jachtmensen' gaan helaas niet meer naar hondenshows, ze zijn afgehaakt wegens teleurstellingen. Werkelijk ge- en verslagen als een hond, keer op keer. En als ik dan toch een keer naar een show afreis bekruipt me het gevoel dat ik bij een ander ras, bij de verkeerde ring zit. Hoe dat op MIJ over komt dergelijke schoonheid te bezien?: klik hier
Voor de toekomst, jongehondenklasse bijv. zie ik geen enkele verbetering, eerder nog erger in ruglengte, hertenhalzen en achterhandkwaliteit. Zie ik veel te lange oren die Nota Bene veelal aangehecht zijn achter de laatste kies in de onderkaak, ja zo laag! DE oorzaak voor die hausse aan oorproblemen!!

Voor mijzelf erg verdrietig, zonder die warme gevoelens bij je 'ras' zijn. Nee het is niet alleen om hun uiterlijk, het is all-in. In mijn hersens zijn gewoon alle draadjes zo gerangschikt geworden, dat wordt nooit meer anders. 
Als puntje bij paaltje komt: Er is niks Iers meer aan, geen settingdog of jachthond meer, willens en wetens passieloos geworden gefokt.
Gelukkig genieten de mensen die een setter bezitten buitensporig van ze, ja omdat het een karaktervolle hond is en vooral jouw eigen blije kameraad of lieveling. Prima! 
Waarschijnlijk ben ik erg dom door maar niet te begrijpen als een hond al twee/drie maal beschreven is door een keurmeester hij daar nog vijftien keer wéér heen moet. Als fokker weet je dan toch genoeg? Nee joh, het gaat om het spel, dat is nou Ons Spel. Nou als je moordende competitie, (inhoudelijk in wat?) als een spelletje ziet... ga dan met vijf hengels aan de waterkant zitten. 
Andersom gaan 'showmensen' vrijwel nooit als toeschouwer eens kijken bij jacht- of veldwedstrijden, laat staan hun setter opleiden of inschrijven. Wellicht uit zelfbescherming, confrontaties uit de weg gaan? Het blijft bij soms een jachttestje doen. Eufemistisch gezegd: dat kan beter.

Line-up gedeelte IRS World Championship op snippen, Ierland

Wat staat in de Rasstandaard die immers voor iedere setter moet gelden:
UTILIZATION: Gun dog and family dog. FCI-CLASSIFICATION: Group 7 Pointing Dogs. Section 2 British and Irish Pointers and Setters. With working trial.

Good old Albert Einstein:

Face Book en setters

Voor mij een bron van ergernis dat Face Book. 'k Ben lid van een aantal setter- en jachthondengroepen om wat te leren en te weten te komen. Aan de ene kant wil ik al die (voor mij dan he) non-info allemaal niet, toch heb ik unieke berichtjes nodig voor mijn algemene kennis, mijn stamboomkennis en weten wat er speelt. Soms zegt een goede foto meer dan duizend woorden. Maar om nou letterlijk uren voor o.a onnutte showuitslagen van allerlei rassen, rugliggertjes of knuffelfoto's aan mijn muiswiel te draaien? Enne hebben jullie dat ook... dat als je net aan het lezen bent je tekst buiten beeld verdwijnt omdat er plinggg! alweer een nieuw bericht binnenkomt? 

Scrollwielvingerverlamming
Natuurlijk weet ik dat je door stevig op je scrollwiel te drukken de optie automatisch scrollen aan kunt zetten, maar steeds naar je scherm turen moet je wel....
Werkelijk de hele avond scrollen voor maar twee weetjes, dat schiet niet op! Het wordt hoog tijd een heleboel Face Book niet-meer-volgen te gaan instellen. En dan nog...
Een setterverjaardag levert gemiddeld 25 felicitaties op. Zeven honden- en baasprofielfoto's wijzigen er per dag en daar komen tientallen juichjes op... Leg ik zelf een vinger op een zere plek komen daar domme en kortzichtige 'Johnny come lately' reacties op. Vaak vol met tiepfauten, dt en d missers en vooral 'me' gebruik. 
In hondensportland kun je blijkbaar geen fijne of leerzame discussies voeren! Ik wil weten wat er speelt binnen het FENOMEEN IERSE SETTER en niet wat iedereen als eerste reactie in het FB-dagboek plempt. (Heel vroeger werd je zelfs boos als iemand in je dagboek aan het snuffelen was...)
Bestaat er een filter dat ik alleen serieuze (dierenartsen, fokkersdiscussies, uitslagen, onderzoekresultaten, erfelijkheids) documenten te zien krijg? Ons mooiste ras bevindt zich in zulk zwaar weer dat werkelijk iedereen zich in de wind moet gaan optornen anders redden we het niet.

DNA profielen Ierse Rood-Witte setter

Het Amerikaanse laboratorium CU Davis biedt verwantschapsonderzoek aan via DNA afname. Voor een pakweg $50,- per hond wordt het gevonden profiel, verkregen via wangslijm, toegevoegd aan hun database. Er gaan stemmen op om dit voor de bedreigde diersoort de Ierse Rood-Witte setter (en uiteraard ook rode Ier) te gaan organiseren. 
Amerikaanse en Canadese IRWS fokkers zijn al aan het werven....en een paar Nederlandse fokkers tonen wat belangstelling. De scope ervan begrijp ik niet helemaal. De ISC NL heeft contacten met Finland waar ongeveer hetzelfde gebeurt, en ook gaat een belangrijk onderzoek van start bij de Wageningse Universiteit. Daardoor mis ik nu  even de link tussen allerlei doelen en plaatsen van onderzoek. Uitzoeken, enthousiasmeren en aanhaken bij dat laboratorium wat aan onze Ierse setter doelen beantwoordt!? 
Met een kanttekening toch wel: Broers en zussen kunnen inderdaad wat verschillen maar grosso modo voegen ze niets wezenlijks toe als je praat over verwantschap en te smalle genenpool. Want dat is geheel duidelijk, internationaal gezien is nergens 'lucht te vinden' om de IRWS fokkerij zo door te laten gaan als het nu gaat. Zelfs DNA afname brengt niet vooruit. Outcrossing is een MUST, evenals een smak pups méér op de wereld zetten. Eigenlijk zou iedereen die een IRWS teef heeft moeten gaan fokken... en bij voorkeur een Outcrossreu F2 of F3 erop zetten. Die zijn immers al allemaal Ierse setter Rood-Wit!

Aan de ene kant juich ik DNA-verwantschapsonderzoek toe, maar de resultaten zullen vast lijken op wat we nu al weten: te weinig diversiteit door te hoge verwantschap. Toch is het handig te weten te komen welke honden zich juist wel (of juist niet) op welke onderdelen zich onderscheiden met de grote IRWS-populatie wereldwijd. De uitkomst kan positief uitvallen indien werkelijk allerlei allelen gevonden worden die te maken hebben met algehele gezondheid, erfelijke ziekten, jachtverstand, voorstaan e.d. Maar je maakt mij niet wijs dat die daar dan traceerbaar tussen staan... 

Misschien is het handig om met onze Outcrosshonden mee te gaan doen, immers zij zijn voor de helft 'uit de roden' en komen daardoor vast veel gunstiger uit. Niet alleen in COI, maar tevens in RC (Relatie Coëfficiënt) en MK (Mean Kinship). Het zou maar zo kunnen dat er van deze 'onze eerste' 8 pups 'verschillende' profielen uitrollen. Dan kan er ook beter gepland worden welke paringen voor de komende jaren voor gezonde en breder genetisch materiaal gaan zorgen. Ook in Ierland wordt er regelmatig geoutcrossed waarbij totaal onverwante ouders worden toegevoegd, dan wel de G1, G2 en G3 generatie ingezet. De diversiteit moet vlot uitwaaieren zodat later de overgrote meerderheid (als grootste familiedichtheid) dan 'lucht' kunnen krijgen. Als dat niet gebeurt is over pakweg honderd jaar het Rood-Witte (en grote kans de Roden eveneens) Ierse setterras naar de filistijnen gefokt. Uitgestorven.

Een beetje dom

Dit naar aanleiding van een T-shirtje… die voor mij wel waarheid bevat als je het woordje stom maar niet interpreteert als spraakloos.

In de stomme film stommelde, na kaakstompen stompzinnig afgestompt, de stomdronken doofstomme op zijn beenstomp stomweg doorstomend over stomende kerstomaten die bij de stomerij custommade werden klaargestoomd, zoveel stommigheid overkomt enkel stommeriken en stommelingen vond de met stomheid geslagen stomer, die in zijn vrije tijd naast stomatologie ook chrestomathie studeerde.

Je mag het alleen maar denken...:

Man man, wat heb jij een leuke vrouw
mag ik haar even lekker knuffelen?

...zoiets durf ik echt niet te vragen

Waarom overkomt dit ongevraagd mijn hond wel?!

Schoften de maat nemen

Laatst zei een hondenliefhebber tegen me waarom ik geen keurmeester ben geworden, danwel zo'n opleidingstraject nu in te gaan. Nou ja na 13 jaar NBvV keurmeesterschap vind ik zoiets welletjes. Al houd ik inderdaad van beoordelen en rubriceren/plaatsingen op volgorde van kwaliteit. Wat kwaliteit werkelijk inhoudt door kijken, voelen en je praktische hoofd gebruiken. Maar ook die mooie nuanceringen in je omschrijvingen zoals: moet/kan/mag/te/beter/fout/dient/fraai enz., heerlijk om te doen.
'k Heb helemaal geen zin om arbiter te zijn in een sport waarbij direct contact met spelers, voorjagers of voorbrengers bijbehorend zijn. Want tegenwoordig word je ter plekke afgebrand als je een ietwat andere mening hebt dan eigenaren of voorbrengers. Vergelijkbaar met het belagen van hulpverleners en politie; de wil van groep of publiek wordt hoger geacht dan de mening of gedegenheid van de judge.

En een menig heb ik, deze pagina staat er vol mee. Vooral een keurmeester weet (soms wel) hoe een hond er uit moet zien (of in stijl moet werken) maar moet roeien met de riemen van dat moment. Wat is een zeer goede hond? Welke prestatie wordt neergezet? Je schrijft immers je hond in voor een tentoonstelling om er wat van op te steken, je fokrichting juist is, je hond te laten toetsen aan de standaard. Door je setter in te schrijven onderwerp je je aan de mores die FCI-show heet! 
Als er daar geen enkele hond een CAC verdient durft hij/zij dan alle kwalificaties te beperken tot een G, ZG of enkel U'tje? Nee want dan wordt ie niet meer gevraagd of raakt zijn 'beste vriendjes' kwijt. Eén klik en je bent ontvriend. Tegenwoordig moet een inzender op FaceBook de keurmeester uitbundig bedanken voor het mooie resultaat; terwijl die gewoon zijn/haar werk heeft gedaan! Elke dag staat het internet vol professionele foto's met podiumtrapjes, prijswinnaars en zoveel mogelijk lachende keurmeesters erachter, natuurlijk...jouw hond mag van niemands netvlies verdwijnen. Showtime!
Zonder aanziens des persoons...was het maar waar.

Neem nou dit voorbeeld waar ik op de neus bijstond: Rond de jaren zeventig werden eens van alle Ierse setters voordat ze in de showring kwamen de schofthoogte opgemeten. Toen al(!) was de tendens dat ze te groot werden; maar hoe stuur je dat nu bij. Hmm.. door zoiets vaker of altijd te doen. Het gros werd en is nu te groot, soms veel te groot en allemaal te zwaar. Ons oog raakt gewend aan een setter rond de 70 cm. en met een gewicht van ruim boven de 30 kilo; en als ze juist wel aan de rasstandaard (max. 67 resp. 62 cm.) voldoen wordt er geroepen 'veel te klein die hond'. 
In Engeland en Australië hebben ze het (voorgeschreven/gemiddelde) gewicht voor het gemak uit de standaard geschrapt. 
Bij die genoemde meetactie werd de keurmeester volledig afgebrand door inzenders en fokkers, terwijl de keuring nog niet eens echt begonnen was. Het ging meer om het statement van de keurmeester....soms moet je inderdaad een onvergetelijke actie neerzetten. Enne hoe zou ikzelf die grootbekken met hond beoordelen daarna, reken maar uit. Soms soepel soms streng maar er mankeert aan iedere hond wel wat. Dat was dan vast de laatste keuring van me, daar ga je niet al die jaren voor studeren.

Fabriceer zelf eens een maatstok zou ik zeggen. Of als je clubfokker wordt zou je van de ISC zo eentje cadeau moeten krijgen ;-)

Keuring open klasse reuen...

Mijn pedicurehond

Voor hondenhaters wordt dit een smerig verhaal. Voor de hondenliefhebber wellicht bekend terrein. Om maar met de deur in huis te vallen: honden zijn perfecte pedicures...mits ze een perfect schaargebit hebben. Wat wil het geval. Vanavond heb ik in het donker ernstig mijn grote teen bezeerd. Na thuiskomst ben ik druk doende het bloeden van de gescheurde nagel en nagelriemen te deppen. Mijn Apache ziet, wellicht met lede ogen, het allemaal van dichtbij aan... 
Op een gegeven moment drukt ze mijn handen opzij en begint heel gedreven mijn grote teen warboel eens goed op te ruimen. Als ik op een gegeven moment 'aaauuwww' zeg bindt ze wat in, kwispelt wat, maar gaat stug door met pedicuren. Na een stief kwartiertje is ze klaar en ik sta versteld hoe mooi het geworden is. Het bloeden is gestopt, de randjes gaaf en schoon en ben nagenoeg pijnvrij. Wat een lieve hond ben je!

Het moet hier toch wel even worden gezegd wat onze settergoeroes het echtpaar Wim en Hannie van Gemert,  mij als jochie toen nog, meegaven: Heb je een akelige wond, laat de hond het verzorgen en in een mum van tijd is alles genezen. 
Kom daar nu eens om, het hele Face Book staat vol met pleisters, ingenieuze verbandjes, kousjes en lampekappen omdat voorkomen moet worden dat de hond aan zijn wonden gaat likken. Ik weet zeker als ik Apache verbied hechtingen uit een wond te verwijderen dat ze dat vast niet doet! 
Gooi die rommel maar aan de kant en laat de hond het onderhoud en versnelde genezing zelf doen! Tevens wordt daardoor endorfine in zijn hersens aangemaakt zodat hij zich snel tevreden en beter voelt.

Een keurmerk

Wellicht kent u het nog, dat aloude logo: Goedgekeurd door de Vereniging van Nederlandse Huisvrouwen…?
Dan wist je tenminste dat wat je aanschafte prima kwaliteit en handigheid had. Getoetst, onderzocht, gedemonteerd en weer in elkaar gezet. Na alle op- en bemerkingen van die slijtageslag werd er een scorelijstje gemaakt.
Iets vergelijkbaars gebeurt er in de keuringsring van honden. De keurmeester heeft het ideaalbeeld in zijn hoofd (welk?) en bevoelt, wikt en weegt en zet de beste in kwaliteiten vooraan. (In de hondensport is dat een CAC of liever nog een CACIB, de internationale erkenning van kwaliteit.)

Veel keurmeesters hebben tegenwoordig mixed-feelings bij hun plaatsingkeuze’s omdat tegengeluiden steeds luider worden (gesloten stamboeken, halt aan platsnoeten, te kleine schedels; Duitse herder toestanden zeg maar). Worden er Excellents toegekend aan honden die een ZG of G hadden moeten krijgen...ja maar al te vaak. Doet de keurmeester dat niet dan wordt ie niet meer gevraagd of wordt belaagd via wat voor medium ook. En daarom wil ik geen keurmeester worden, misschien nog wel voor de NVVHuisvrouwen vanwege hun kwaliteits regime.
Definitie van kwaliteit is immers de mate waarin iets goed is; gesteldheid, hoedanigheid, aard en functie: deze setter heeft de juiste kwaliteiten. Helaas is de momentopname van de keurmeester maar een klein onderdeel hiervan; want hoe staat het met de hond zijn karakter, zijn brains, gezonde levensverwachting, zijn urenlang kunnen functioneren in de natuur?

Het huidige type Ier en wat we de komende decennia (grosso modo) mogen verwachten stemt mij erg verdrietig. Als er een klungel van een Duitse herder een CACIB wint is de wereld te klein, bij foto's van met name buitenlandse winnende rode Ieren zie ik exact dezelfde tendenzen! Massaal ligt men in aanbidding en het wemelt van opgestoken duimpjes en rode hartjes.

De laatste tijd horen we veel over zieke setters, vroeg overlijden, primaire epilepsie, bloat, MO, incontinentie, hoge dierenartskosten, éénderde van het bestand krijgt voor hun achtste levensjaar oorproblemen enz. Ik hoor en maak soms verontrustende zaken mee zoals onverdraagzaamheid tot vechtlustigheid, dat màg en moet niet bij een Ierse setter! Evenmin passend bij hun eigenaren. En vergeet vooral ook niet die talloze foto's die ik zie langskomen van (jonge!) setters met foute oren, foute bindvliezen, oogvorm, oogstand en oogleden. Ectropion en entropion is nog lang de setterwereld niet uit!
Waarom worden er dan nog zoveel (om in dit jargon te blijven) huis-tuin-en-keuken-kwaliteit setters op de wereld gezet?? Het enige punt in het fokken van zulke setters is geld te verdienen, kennel eer, roem en borstklopperij. Je draagt daarmee zeker niets bij aan het ras, laat staan het verbeteren. Een stamboom, ook zonder dubbeltellers, gevuld met huishoudkwaliteit honden betekent in feite niets.
De enig verantwoorde en goede reden(en) om te fokken is het produceren van, op alle onderdelen, betere setters dan waarmee u begon. (lees: Wat de ene partner mist voegt hopelijk de ander weer toe). Het mooiste ras wat er bestaat naar een hoger plan brengen. En nee, ze hoeven niet allemaal jacht- of racesetters te zijn, het gros moet sportiever en atletischer. Elegant en lichtvoetig zijn.

Een hoger peil als standaardhond die naast allerlei verplichte onderzoeken o.a. mede bereikt kan worden via een meervoudig kampioenschap. Daar bedoel ik (maar ook de hondensport in het algemeen) dus een ‘volle kampioen’ mee. Zowel op een exterieurkeuring als in het veldwerk uitblinken! De hond zit zo goed in elkaar dat hij bewijs levert dat ie alles kan.
Deze discipline is niet voor niks ontworpen om het vermogen van de honden in het echte werk te testen, hun eeuwenoude erfgoedkwaliteit te bewaren. Zoals het aloude credo “vorm volgt functie”, maar helaas is een werktest bij Ierse setters niet verplicht. Zo’n praktijktest zou eigenlijk allang verplicht moeten zijn. En de keurmeesters van onze jachthondengroep 7 zouden daarin moeten participeren, of liever nog zelf voorjagen en trainen.
Kortom verbetering is hard nodig. Dit kan bereikt worden door zorgvuldige en open samenwerking van onze club met de fokkers, EVALUATIE van genetische gezondheidsgeschiedenis en exterieur, GENETISCHE GEZONDHEIDSTESTS en PRAKTIJKTESTS, dan komt je verder. Vergeet dan niet de Stokmaat en Weegschaal daarbij te gebruiken.
.
Het is een vaststaand feit dat de meeste mensen goed kleuren kunnen onderscheiden. Helaas is die mooie eigenschap voor velen niet weggelegd bij het beoordelen van een Ierse setter. Zoals herkennen van afwijkingen tegenwoordig zoals (te vlakke) slechte croupe en achterhand, lippenbelijning, matig evenwijdig/parallelle schedellijnen, veel te diepe stop, alien gezichtsuitdrukking, beperkt temperament, ontbrekende kiezen of verkeerde stand van de oren, tanden, losse oogleden - en een groot aantal andere, veelal nog ernstiger en al helemaal de verborgen problemen.
Onze eigen club zou hierin, ten gerieve van aspirant pupkopers, een beter voortouw kunnen nemen door ze te wijzen op de goede (met recht lieve schattige) puppies. In een aantal landen om ons heen hebben ze daar goede quota voor bedacht.

Waarom worden er dan soms via de ISC webpagina aanwijsbaar foute combinaties in de dek- of geboorteberichten getoond? Het inteeltpercentage is bij vrijwel alle nesten veel te hoog en die wordt nog veel hoger als je dat i.p.v. (wereldwijd standaard 8) over 10 generaties of meer berekent. Met deze 8-generatie berekeningen kom je al gauw op een inteelt (het punt van lijnteelt is dan al gepasseerd) van Ouder versus Kleindochter (12,5%), of Halfbroer versus Halfzus (ook 12,5%) percentages. Het ‘ons menselijk huiverige gevoel’ van Neef x Nicht is al bij 6,25%, en daar zitten vrijwel alle nesten boven! Door ongewenste nauwe combinaties toe te staan, zo daadwerkelijk de rode loper uit te rollen en als ‘vertrouwde keurmerk’ pups aan te prijzen gaat mij boven de pet.

Nog een feit: het Ierse setter geboorten jaargemiddelde 2016 is vastgesteld op 14,1% COI. In feite betekent dit dat, naast paringen die daadwerkelijk lekker laag in relatie tot elkaar staan, er dan een heleboel zijn met hoge tot veel hoger Inteelt Coëfficiënt. Ik weet het, een COI is niet erfelijk of zaligmakend maar geeft wel de relatie aan tussen alle voorouders.

Het aantal dragers en lijders aan ongewenst erfelijk materiaal wordt daarmee onverantwoordelijk hoog, vooral als je al wist dat een DNA uitslag niet goed zat.
Inderdaad, hoe hoger in de top hoe minder armslag je in je keuzes hebt… Het is altijd eenzaam aan de top. Ik snap heus wel dat je soms iets in je hoofd hebt als fokker dat een paring echt moet doorgaan (het doel heiligt soms de middelen), de toekomstige waarde van ieder nest is altijd discutabel. We moeten allen roeien met de riemen die we hebben qua hoge verwantschap aan voorouders. Een heel aantal fokkers is zich dat terdege bewust, met als loodzware tegenhanger: de bloedlijn van je kennel die steeds leuke resultaten geeft wil je ook behouden. Resultaat...waarin dan, nee echt bedoel ik waarin blinkt hij uit, in alles kunnen en in levensverwachting of dierenartsvrij leven?! En als die bloedlijn dan toch al voorbij Halfbroer x Halfzus fase is ga je er dan wat aan doen? Waar haal je een geheel nieuwe fokteef? Om het maar met die filmnaam te zeggen: Alles is Familie. Er loopt nog goud rond maar niemand legt de hand daarop. Het Verenigings Fok Reglement (VFR) komt soms even niet goed uit, of staat het er lekker niet in…en kan je gewoon je gang blijven gaan?

De wereld is te klein wanneer er met de vinger in dit religieus fundamentalistische potje wordt geroerd. Over sektarisch gesproken, ik geef je op een briefje dat je binnenkort kunt kiezen uit 4 of 5 verschillende clubjes rasfanaten! 
Onze eerste club, iedere aangesloten fokker, de uitgetredenen in mogelijk nieuwe verbanden (en zeker die particulieren met een liefdesnestje) doen toch immers hun uiterste best voor ons mooiste ras!!?
Ja en toch zijn we zo dom dit te geloven.
Wees alstublieft verantwoordelijk voor het behoud van ons ras! Stop dit fokken, stop met het (ver)kopen van pups uit combinaties waar je vraagtekens bij kunt zetten. De bal ligt niet bij het publiek maar bij alle fokkers en hun rasclubs. Hou je ogen open als aspirant pupkoper. Als het roer niet om wil bij de fokkerij dan moet het publiek het maar veroorzaken. Als er een andere en faire vraag is komt het aanbod vanzelf. Hopelijk wordt de neerwaartse spiraal weer naar boven omgebogen …ooit.

¯\_(ツ)_/¯

Hand over hand neemt het gebruik van deze buggies toe, het lijkt erop dat de hedendaagse Ierse setter van pup af aan niet meer wil en kan lopen. Kom op zeg, een paar keer rusten en een slok water en gaan met die banaan, lopend! Een twaalfweekse pup kan heus wel zo'n setterwandeling aan! Gewoon even samen in het gras zitten zo nu en dan, opknippen in partjes!
En als de pup het niet kan spreek je fokker eropaan! Selectie van te snel groeiende slappelingen door gebrek aan controlegroep /verval gebruikswaarde. Alweer die huis-tuin-en-keuken-kwaliteit. Je koopt je pup toch ook niet bij de Action?

RULES FOR DOG SHOWS...

1. Never win too much. Make sure you loose regularly. People "like" losers. It'...s much easier too be supportive of the "loser" than it is the "winner".
2. For goodness sake don't have a good breeding program. If you produce good dogs on a regular basis people will pick apart your breeding and then tell you later "how far you've come from when you started". Of course they will forget all the dogs you've finished because you couldn't possibly have a breeding program as good as theirs.
3. Do not have an opinion. Not on anything. Not even the weather. People do not like people who have opinions. Especially if your opinion might be right. If someone asks your opinion ask them what they had for lunch.
4. Always remember that Judges are God. Kiss their butts regularly. Tell them how good they look. Ask them if they've lost weight or if they have been on vacation because that tan they are sporting just makes them look so healthy.
5. Do not ever discuss another dog with another single individual. Not even your mother. People do not like people who can critique a dog and do it in a way that references their breed standard. So do not on penalty of death ever say a word about any other dog. If anyone asks you just smile and tell them that it was the most impressive dog you have ever seen even as it's limping out of the show ring.
6. Do not make friends. This is the primary rule of survival in the this sport. So keep this one close to you at all times because even the people you believe to be your friends will grab a wet towel and twist it up and snap you on the butt just too keep you in line.
7. Do not even think that you know how to groom your dogs. Do not even dare to advise anyone how to groom a dog. If someone asks lie to them and tell them you just throw them in the bathtub and let them dry off on their own and then just shake your head a lot. Then shrug your shoulders and act like you are a complete imbecile when it comes to grooming. If they comment on how good the dog looks thank them and say you don't know how it happened and you wished it happened more often.
8. And the primary rule is never tell the truth. Lie as often as you can to anyone who will listen. Tell them exactly what they want to hear so that when they walk away from you they are smiling and telling everyone else how smart you are to realize how smart they are.
9. Never ever let anyone think that you have come all the way in this sport on your own. Give everyone else the credit for your success and stand there like you have your thumb up your butt while you blow the hot air up their shirts/skirts. No one likes anyone who succeeds on their own so pretend like you owe everybody for your achievements.
Heck act like they were in the maternity ward when you were born. Keep all those rules and then just smile a lot and nod at everyone and you'll end up being treated like the smartest person in your breed and the village idiot at the same time."

Eigenlijk mis ik nummer 10. Indien je hond ternauwernood voldoet aan de rasstandaard vergeet dan niet jezelf op die catwalk opvallend aan te kleden. Draag een driedelig pak met stropdas of kekke vlinderstrik, of voor de dames spannende inkijkjes via kort koket rokje en diep uitgesneden decolleté. Tenzij de keurmeester een vrouw is, dan moet je decent en hooggesloten te werk gaan...
J.B. Uhle Wapper

¯\_(ツ)_/¯

Jong leren

Vanmiddag bij het uitlaten van mijn twee Ierse setters tref ik een viertal jongedames (van zo rond de tien jaren oud). Ze zijn in de vijver kikkervisjes aan het vangen en maken kransen van jonge rietstengels. De honden horen de blij klinkende stemmetjes al van een afstand en hollen er al blaffend naar toe. Gaat dat goed? Ja hoor altijd, en deze keer al helemaal. De honden kroelen met zwiepende staarten tussen hen door in afwachting van een aai. Nou al die liefkozende kinderhandjes maken ze niet vaak mee. Zelfs Ailleen vindt het geweldig terwijl die meestal wat afstandelijk is.
Op mijn vraag: Zijn jullie niet bang voor honden? Nee hoor, wij hebben allemaal een hond thuis. We praatten nog wat door over omgang met honden en ook weten ze me het één en ander over kikkers en kikkervisjes te vertellen.

Moraal van dit verhaal: Wat fijn dat ouders een hond in huis hebben waardoor hun kinderen stabieler worden en wellicht liefde voor de natuur een mooi verlengstuk brengt.
Eigenlijk zou ieder kind een hond als maatje moeten hebben.

Gentle leader
Hoe komen ze erbij die riemen 'gentle' te noemen, er is niks vriendelijks aan en qua ontbrekend leiderschap laat je je wel heel erg kennen!

Deze keer wil ik het eens hebben over de 'straatopvoeding' van je setter. Een Ierse setter is een zeer intelligente hond die je werkelijk alles kunt leren; ook het netjes naast de baas lopen zonder te trekken aan de riem. Twee honden uitlaten met de riemlussen hangend aan je pink, zo moet het en zo moet het zijn. Ook ik ben rugpatiënt, maar 'k hou toch deze ouderwetse methode aan. En eigenlijk ben ik zelf de gentle leader ha ha.

Ja die riemen, de dierenspeciaalzaken hebben hun rekken vol hangen. Van heerlijk eenvoudige (jacht)lijntjes met stopper tot complete harnassen en met name waar ik zo'n ontzettende hekel aan heb die Gentle's, die Safe Calm collars, de Halti's, wurgkettingen enz.
Mijn eerste riem heb 50 jaar geleden al zelf gefabriceerd en dat doe ik heden ten dage nog, zij het nu met synthetisch materiaal. Gewoon de ouderwetse methode: Een sliplus met stopper en aan het andere einde een handvat. Als dat klaar is komt nu de rest.... het netjes naast je lopen. 
Iedere hond kan dit leren, als je zelf maar trouw je best doet in kleine correcties geven en vooral prijzen als het goed gaat. Heel simpel en het werkt bij iedere hond en het onderhouden kost elke dag maar een paar seconden. Mijn honden komen overal onder en bovenop en hebben zodoende vrij lopend ook geen halsband om, da's even veiliger...
Een oprolbare riem heb ik wel maar gebruik die nooit, want er wórdt nooit aan een riem getrokken en ook is het contact weg als ie tien meter voor je loopt. Laat staan eerst een spurtje van een metertje of veertig wil maken om je een herniaatje te bezorgen. En snel even naar je toe halen moet je via de stem doen en niet al inpalmend en talmend.

Ook al zijn we in dierenliefde in Nederland wat ver doorgeschoten komt bij mij toch de vraag boven waarom men die martelwerktuigen Halti's enzo toepast!! Geen enkele hond vindt die rotdingen fijn, de meeste worden er juist gestresst van en proberen hem weg te krabben. Bij een Ierse setter lijkt met me het helemaal not-done, hem onwaardig, en onmenselijke toepassing! Als ik er toch eentje met een neusbandje of via borstbevestiging (of erger nog die toesnoerende kettingsamenstellingen) zie vraag ik de eigenaar altijd het waarom, want ik word er zelf niet goed van. Want door pijn moet ie gehoorzamen....door die pijn blijft de hond zich verzetten... en dat is juist precies het omgekeerde van een waardevolle hond-baas verhouding.

Er zijn er gelukkig veel meer mensen die deze ondingen per sé niet willen gebruiken. Een leerzame Engelstalige verhandeling hierover staat hier: link
(prong collar = prikkelband)

Voerbaknijd....een koekje van eigen deeg?

Onlangs kletste ik onderweg wat met een meneer en we kregen het over eten geven. Zijn twee labradors moesten volledig gescheiden in een aparte ruimte eten want anders ging het mis. Gezellig beide aan een bot knagen draaide altijd uit op grommen en zelfs aanvallen. Het is altijd opletten.
Ik zag twee jolige honden om ons heen rennen en kon me daar niet zoveel bij voorstellen. 

Honger stillen is altijd buitgedrag. 
Er zijn meerdere invalshoeken in karaktervorming en hoe 'sportief' een hond zich gaat gedragen. Indien er meerdere honden in huis zijn heb je wel eerder kans dat de bazigste niemand in de buurt duldt bij zijn eten. Enerzijds betekent dat volgens mij 'ik maak hier de dienst uit' dominantie, dus hond versus hond en ze (meestal een zij, door de ingewikkelde rangorde onder teven) vergeet dan de supervisie van de hogere in rang, de baas. 
Anderzijds kan het angst zijn voor de meest jaloerse dus aanvallende hond. Associërend aan negatieve ervaringen bijv. stelen of afnemen botjes. Voortdurend argwanig worden dat je niet wordt bestolen; dat er binnen eigen comfortzone wordt gekomen. Wat hebben ze mogelijk voor akeligs meegemaakt om dit gedrag (soms later) te gaan vertonen? Etensbaknijd gaat vast niet over van moeder op pup?! Een teef zal altijd alles géven wat ze heeft, melk, aandacht, spel, levenslessen, maar zal geen stress of pesterijen toepassen. Week 5 - 15 (zelfs week 18 als angstperiode meegerekend) zijn de allerbelangrijkste om een stressloze stabiele hond te worden.

Ik stelde hem een "hondenfluisteraarsvraag": of hij in hun puppietijd ook geprobeerd heeft de voerbak soms even onder zijn neus weg te nemen. Tja... weer iemand die zo'n actie toepaste. Dus baas (of de fokker al eerder?), beetje eigen schuld dikke bult. Hoeveel kan een klein puppie hebben aan belagen/tegenslagen in de vorming van zijn prille karaktertje... Leer zijn comfortzone kennen, dan wel, zet lieve vrede voorzichtig naar je eigen hand.
Eten moet een feestje zijn en ga hem dan niet 'pesten' ondertussen. Tenzij je er, zichtbaar voor hem, wat lekkers bij in doet (jij bukt dan voorover en reikt zichtbaar aan) dan leert het pupje dat dit wat leuks oplevert. Zowel het spelletje in geven als ontvangen is immers leuk.
Noot: Bij mijn eigen Ailleentje blies ik als etenstijdsein op mijn fluitje....komen/opletten levert wat lekkers en leuks op! En als mijn beide setters schouder aan schouder hebben gegeten volgt er nog steeds een toegiftje in de vorm van een penskluifje, stukje buffelhuid oid.

De schroktrog
Op FaceBook en Youtube circuleren filmpjes van fokkers die hun heel jonge pups bijvoeren. Dat op tijd bijvoederen moet ook, zo vanaf plm. week vier maar doe dat niet in zo'n trog, of zelfs zo'n ronde goot van bijna een meter waar ze allemaal door achter elkaar hollend gaan eten!! Schattig lijkt het inderdaad, maar het worden al gauw schrokkers en vechters voor ieder brokje of vleesstukje. 
Te vroege rangorde die vooral gestuurd gaat worden door jalousie en eten. Na de maaltijd gaan ze elkaar likken en schoonmaken...maar er is dan altijd eentje die teveel en ook eentje die te weinig voer heeft gehad en je ziet dat piepkleine leed niet. Voorkom dat.
(Daarom moet je daar nooit de vetste of magerste pup uitkiezen maar de gemiddelde ;-) Veel beter is iedere pup een eigen bakje voor te zetten (afgewogen portie) en voor mijn part als dit helemaal is schoongelikt zijn aandacht te trekken en er alsnog even een klein vleesbolletje in te doen. Toegift om je band (en hand) met elkaar op te bouwen.

Motoriek

Gelukkig wordt laatste tijd bij de jagers/veldwerkers/raskenners van diverse jachthondenrassen meer aandacht besteed aan het gangwerk. Lezingen gehouden, studies geplaatst op internet e.d.
Bijgaand FB-filmpje kwam ik tegen, geeft een leuke uitleg over de draf en galop van honden.

Een mooie gelegenheid om even wat kanttekeningen te plaatsen. Omdat wij setters hebben en in hun gangwerk een aparte stijl (moeten) tonen. Stijlvol, zoals onze setters immers zijn in hun ‘vijf gangenmenu’ zoals stap, draf, wijd uitgrijpende draf, galop en als ultieme speed… de ren-galop.

In mijn optiek komt in het filmpje de echte rengalop (quadrupled, / 4-takt) wat te weinig naar voren. Gewone galop zoals bij spel en wandelingen is in feite een 3-takt gang. Rengalop van bijv. een setter kenmerkt zich in hoge kophouding, wat dieper doorzakken, nagenoeg horizontaal blijvende rug (heel weinig kromming ervan) en vooral worden de achtervoeten neergezet ruim voor de afzetplaats van de voorvoeten. De golfbeweging die in het filmpje wordt getoond geeft voor een echte rengalop veel teveel hoogteverschillen. De rug levert de kracht, de poten de voorwaartse snelheid. De horizontale voorwaartse kracht komt voor ongeveer 75% uit achterhand en 25% uit de voorhand. Bij een pointer is dat ongeveer 90/10% en dat is te zien aan de sterk voorin geplaatste wat steilere schouder en grote hoeking van dijbeen en de sprong.

De setterrug blijft in de rengalop daarbij zo vlak dat je er, zoals men zegt 'een dubbeltje op kan leggen'. Nog heel veel setters (te zware en hoge ES en IS showtypen en vrijwel alle Gordons en veel Rood-Witten) tonen in hun galop na de uitstrekfase een te krom gebogen rug in combinatie met hoge sprongen (wordt basculeren genoemd). Die opwaartse beweging lijkt niet alleen moeizaam in vooruitgaan maar voortdurend ‘klappen opvangen’ kost inderdaad veel kracht. Doet optimale voorwaartse snelheid en power teniet. Een arbeidende setter op topsnelheid "rolt/schuift" a.h.w. door het gewas. De rug blijft op nagenoeg dezelfde hoogte en de poten doen al verend hun werk. Als het lijkt op 'sierlijk over alle heidepollen heen springen' mankeert er zeker wat aan het gangwerk. Let eens op het verschil in motoriek als je Ierse setter in jachtmodus (bijv. hazen achtervolgend) gaat rennen...

Onze Koning heeft uitsluitend dochters...

Dit wordt geen wetenschappelijke verhandeling over ‘het slaat een geslacht over’ maar ik wil een vraagvingertje omhoog steken. Er bestaan immers, na enig mijmeren, geen domme vragen…
Ruim een jaar ben ik in mijn Ierse setterdatabase, voor onze Stichting SOS, nieuwe generaties setters aan het inboeken. Zoveel mogelijk vastleggen wat we dienen te weten over ons mooie ras. Een klus voor jaren.
De laatste maanden valt me op dat:

1. Vreugdevol geannonceerde paringen met enige regelmaat eindigen in leeg blijven van de teef.
Dat grote fokkersleed moet oorzaken hebben. Uiteraard in eerste instantie de bacteriële status, bouw en gezondheid van het inwendige geslachtsapparaat. Alles moet tegenwoordig snel, dekking misschien op één dag of mogen ze een ‘driedaagse liefdesveldtocht’ beleven? Beginnen we de COI-glijbaan nu aan den lijve te ondervinden?
(Binnen de setter-werk-wereld wordt wel eens geopperd dat de (te) hoge conditie, hormoon- en spierontwikkeling van de teef ook debet kan zijn aan het leegblijven. Vergelijkbaar met de conceptieproblemen die de Olympische sportsters vast kunnen beamen).
Gelukkig gaat er heel veel goed en wordt dagelijks FaceBook gevuld met honderden geboorte- en puppiefoto’s van trotse fokkers.

2. Dat de verhouding reutjes en teefjes per nest meer uitschieters gaat vertonen.
(Ik houd het landelijk gemiddelde niet bij hoor, maar ‘k begin selectief gezien een trend te zien binnen die grote getallen van McGeady et al.2006 namelijk 54% mannelijk en 46% vrouwelijk).
To the point: Veel te vaak kom ik nu setternestjes tegen in de verhouding van bijv. 6 reutjes – 1 teefje, of 11–1 of zoals (binnen dit kader) mijn laatst ingeboekte: 7-0, 6-0, 6-2, 2-0, 4-1, 5-2

Je kunt je daarbij in elk geval een aantal dingen afvragen:
- Stel dat de vrouwelijke embryo’s in aanleg er wel waren maar niet groot worden, waar en waarom gaat het dan mis?
- Ook bij de menselijke voortplanting sterven er naar de nieuwste inzichten meer vrouwelijke embryo's.
- Treedt er misschien een storing op bij de (XX) splitsing van chromosomen?
- Te hoge gradatie aan testosteron (bijv. SRY gensplitsing) of in-nesteling? (een weetje: onderzoek heeft aangetoond dat indien in de baarmoederhoorn aan weerskanten van een teefje zich een reutje bevindt op die plaats teveel testosteron heerst, daardoor het teefje bij aanleg teveel mannelijke invloeden te verduren krijgt. Verklaart mogelijk waarom sommige teefjes in een nest wat baziger zijn ;-)
- Dit mogelijk afsterven bevestigt in feite waarom deze reutjes-nesten in aantal pups kleiner zijn dan het gemiddelde setternest.
- Was het dektijdstip later, (het kon nog net..!) ivm meer kansen door hogere zwemsnelheid 'mannelijke' zaadcellen? (lees: voor de 'teefjes' bij aankomst dan alles al bezet en follikelvorming stadium inmiddels voorbij)
- Setters zijn laat rijp, ook al lijken ze fenotipisch wel rijper (groter) te zijn tegenwoordig; inwendig en hormonaal kunnen ze nog erg prematuur zijn.
- Of speelt er meer, in Voeding? Tekorten? Speling van de natuur? Zuurgraad / pH in de baarmoeder? Inteelt depressie? Zeg het maar.
- De zaadcel van de vader bepaalt of de pup een reutje of teefje wordt, want de moeder heeft XX en een vaderhond heeft XY chromosomen. Moeten we misschien (meer) aan sperma kwaliteitscontrole of centrifugering (op juist niet de lichtste en snelste spermatozoiden) gaan doen, ik hoop van niet.
- Erfelijke ziektes worden iets vaker langs de mannelijke lijn doorgegeven en komen er nu verhoudingsgewijs een groter aantal van deze individuen op de wereld.

Reuenoverschot?
Het mooiste is natuurlijk 4-4 pups of ietsje meer zoals een setter betaamt. Niet alleen om keus te hebben maar vooral ook om een evenwichtig fokprogramma / instandhouding van de soort te waarborgen. Er is een wetmatigheid dat minimaal de helft van een nest weer voor nageslacht zal moeten zorgen, evenredig verdeeld over verschillende reuen en teven. Volgens mij komen we daar lang niet aan tegenwoordig.
Zo weinig mogelijk herhaalnesten, of dezelfde dekreu op een zusje, maar gaan voor brede uitwaaiering omdat de genenpool al zo smal is. (Ik snap best dat je voor één keertje een herhaalnest doet om eindelijk wat fokteven te bekomen uit een bewezen combinatie maar dit voegt niets unieks toe). Er blijft altijd een grote behoefte, vooral via de belangrijke! recht-vrouwelijke-lijn in genenverrijking; je bloedlijn en ook wat je al in je kennel hebt niet te verliezen, vast te leggen (o.a.via mitochondriën / mtDNA).
Niet voor niks bestaat de demografische 50/500 regel; gaan we hiermee (gechargeerd) de richting op van 500/50 op nl. overdaad ‘reutjes van het zelfde’ op een veel te kleine vrouwelijke genenpool (in aantal en diversiteit). Met andere woorden: stort je bij partnerkeuze niet massaal op allerlei broertjes, halfbroertjes en neefjes van een winnende hond. Gebruik dan liever haar moeder weer i.c.m. een reu uit volkomen onverwante DNA of bloedlijn. De speld in de hooiberg vinden vergt tijd en studie…. en soms (ook vreugde) tranen.
Kortom iets om in de gaten te houden lijkt me of zie ik het te somber in?

'Buitenbeentje'

Setters zijn rugliggers!

Een week of wat geleden was er een oproepje op de Ierse setter FB pagina 'slapen jullie setters ook altijd met vier poten in de lucht?'. Niet altijd... maar wel heel vaak en bij iedereen bleek al gauw.

Ingebakken in zijn karakter
Het schijnt normaal te zijn voor een setter, schijnt.. nou niet dus, het IS normaal! Andere hondenrassen doen het ook wel maar wij gaan er gewoon vanuit dat Ierse setters dit stuk voor stuk doen. Zelfs als pasgeboren pup liggen ze al veel met de voetjes in de lucht. 
Een setter is een evenwichtige, zelfverzekerde hoogintelligente hond en als ie de juiste begrijpende baas heeft zal hij de gelukkigste hond van de wereld zijn. Settermensen zijn eigenlijk een beetje bijzondere mensen...flierefluiters, houden van oogstrelende dingen en zijn wars van harde aanpak. Om over onze soms hoogoplopende emotie maar even niet te spreken. Immers daarom kiezen we dit ras voor onszelf en dáárom ligt hij op de rug te slapen. Hij kènt ons en is tevreden met deze wisselwerking en plaats in de roedel. Eigenlijk begin ik nu wat te twijfelen....dat rugliggen komt gewoon dankzij ons ;-)

Harmonie in veilige omgeving
Naargelang zijn stemmingen zal de hond om in slaap te komen eerst meerdere houdingen aannemen. Een stappenplan om via ontspanning in REM-slaap (dat luchtfietsen) te komen en daarna de diepe slaap. Bijvoorbeeld in het begin eerst opgerold, lekker je poten en staart warm houdend, daarna uitstrekken op de zij en als alle onrust in zijn hoofd is verdwenen komt de rugligging. In de vrije natuur komt die rugligging bij hondachtigen bijna niet voor, een veel te kwetsbare positie.

Prijs je gelukkig als je setter heerlijk ontspannen urenlang ongegeneerd op zijn rug met de poten omhoog slaapt! Slapen, stressloos, zonder remmingen bevordert de groei, de spijsvertering, geeft balans in de zuurgraad van het verteringssysteem. Deze ultieme rust zal ook invloed hebben op de maagwerking en zal vrijwel nooit de oorzaak zijn van bijv. een maagkanteling.

Vanuit de setter gezien kan het ook een uitvlucht zijn om niets te hoeven doen, gewoon chillen en je zintuigen op rust zetten, (op eentje na...het gehoor). Als hij de poten omhoog gooit terwijl hij wakker is kan dat meerdere betekenissen hebben. 'Nee ik wil nu even niet wandelen, ik lig juist zo lekker' of kan het een uiting van onderdanigheid zijn, maar meestal zal dit aandacht vragen betekenen. Wij als gevoelvolle bazen trappen daar steeds weer in door lieve dingen te zeggen of even de buik te kroelen. Geluk voor beiden, daar is een setter opuit!

Canis Madra rua ludens....

IK WOU DAT IK TWEE HONDJES WAS, DAN KON IK SAMEN SPELEN. Schreef Michel van der Plas ooit als slotregels van een gedichtje, die hij ondertekende met de naam Godfried Bomans, die zich dat goedsmoeds liet aanleunen trouwens.

Daar wil ik het eens over hebben, dat spelen van een Ierse setter. Dat is iets speciaals en eigenlijk weten wij als settereigenaren dat allang. In de rasstandaard staat niet voor niks vermeld ‘rollicking person’. Ze zijn speels tot op hoge leeftijd, uitbundig en uitermate vriendelijk van karakter. Samengevat in karakter: Ongekend intelligent en Onbedaarlijk blijmoedig! Het moet maar weer eens worden gezegd. 

Het is een feit dat Ierse setters zo intelligent zijn dat ze hun rasgenoten van verre herkennen; niets trekt meer dan een rasgenoot. Meestal klikt het direct en wordt er al gauw gespeeld en geravot. Op de setterclubwandelingen is dat overduidelijk te zien. Natuurlijk komt er ook regelmatig machogedrag voor tussen de reuen maar daar wil ik het nu niet over hebben.

Dat ravotten gaat volgens Ierse setterregels! 
Een herdershond of terrier snapt daar eigenlijk niets van en loopt het daarbij regelmatig uit op wegjagen, elkaar pijn doen of gegrom. In de Ierse setter genen is het jachtinstinct vastgelegd, weliswaar is het bespringen en doden van wild selectief weggefokt en voorstaan juist belangrijk geworden. Ze zijn nog steeds ontzettend handig in het grijpen en vasthouden van prooien met hun voorpoten. (Gek genoeg krabben honden zich uitsluitend met de achterpoten.) 
Al spelend wordt de basis gelegd om te overleven. De moederteef leert de pups zich te richten op hals en borst omdat je prooi zo effectief mogelijk dood moet. Nooit wordt de pups geleerd je bekje te begraven in de buik van je ‘tegenstander’ of achterpoten te verbrijzelen. Buik, poten en voeten zijn heilig bij Ierse setters!

In hun latere leven zul je het volgende speelgedrag (setters onderling!) kunnen waarnemen: 
- Elkaar speels happen in hals en voorborst, zeg maar de voorhand inclusief lippen en oren en dan proberen de ander te vloeren. 
- Altijd zijn ze in het spel zacht in de mond. 
- Tegen elkaar opspringen en elkaar met de voorpoten om de oren slaan, zoals kangoeroes doen. 
- Onder gegil en gejodel elkaar ‘bekken’. 
- Elkaar, quasi niet aankijken, maar ondertussen...is het tikkertje-spel al afgesproken en boem daar gaan ze. 
- In volle galop elkaar achtervolgend is heel vaak de schouderpartij en hals het doelwit en als ie er net niet bij kan de staart dan maar grijpend.
- Er wordt meestal niet gebaft of hooguit wat gegromd van plezier. In het wijde veld is door een jachthond lawaai maken not-done. 
- Voortdurend elkaar uitdagen want spelen is in hun hoofd nooit zomaar over.

Wat ik jullie niet wil onthouden is het volgende: in de jaren zestig van de vorige eeuw werd er gewag gemaakt over (Ieren en Gordon) setters die elkaar bij het spel wel in flanken, buik en billen pakten. En wat bleek, vrijwel al deze honden kwamen uit bloedlijnen waarvan vermoed werd dat er gesjoemeld was met houndblood. Opmerkelijk was tevens dat deze dieren wat geblokter waren, ook dieper koptype en duidelijk meer lippartij bezaten. Ben eigenlijk wel benieuwd of van dat ‘in de buik grijpen’ nog wat van over is, er lopen nog vrijwel zeker veel nazaten rond. 

Vanmiddag kon ik mijn twee setters even filmen in hun, volkomen stressloze dagelijkse spel. Dat past mooi bij dit stukje wat ik nog op de plank had liggen.

de setter staat voor...en dan...

De combinatie van Staande hond, in dit geval een Ierse setter, met voorjager is het mooiste wat je samen kunt beleven in hondensportland. Uitsluitend met de beste honden, zeg 90% jachtaanleg, kun je tot de fraaiste stijl en topprestaties komen.  Zelf ben ik in de africhting min of meer van de vrije school en alles wat op verplicht en par-force lijkt heb ik sterke argwaan. Een Ierse setter is een onafhankelijke en intelligente werker en die moet initiatieven durven tonen. Ons ras train je niet, die begeleid je! Aanmoedigen die hap, en zo weinig mogelijk (en zeker niet heftig) corrigeren.

Hoe goed is je hond en hoeveel effect heeft goede training...ahem begeleiding
Ik kwam het volgende staatje tegen die ik helemaal onderschrijf:
- Lokaliseren van veerwild door de hond zelf: 70% (finding ability), beïnvloeding door de begeleider 30%. 
- Hanteren voorstaan, vastzetten en vogels doen opgaan: 25% via voortdurende begeleiding, 50% natuurlijke aanleg van de setter en 25% geluk.

Het aantal goede hondentrainers is beperkt, en eigenlijk willen ze alleen maar goede honden opnemen, alles wat riekt naar 'bagger' nemen ze niet aan. Toch denken veel eigenaren een goede hond te bezitten, maar er is juist veel kaf onder het koren. Je wilt alles zelf doen? Oké bereid je dan erop voor dat pas je derde hond resultaten gaat geven nadat je de eerste twee 'zelf hebt verprutst'.

In de praktijk betekent dit dat een middelmatige hond (qua intelligentie, jachtaanleg en gangwerk) zelfs in prima handen steeds een middelmaat blijft. Als deze hond mogelijk opgeleid wordt door een voorjager die niet goed weet wat hij/zij doet, dit altijd uitloopt op teleurstelling.
Met voortdurende begeleiding bedoel ik wekelijks, zo mogelijk bijna dagelijks, wildcontact met in het wild opgegroeide vogels. En een onderlegde voorjager die weet welk doel en langs welke weg hij dit wil bereiken. De kracht ligt vaak in de dingen die je juist NIET doet.

Steady
Deze keer wil ik het hebben over 'steady zijn op punt' en wat er daaromheen gebeurt.
Zoals ik al schreef is wildcontact HET codewoord. En da's een probleem hier in Nederland, fazanten schaars, patrijzen al helemaal niet.
Het hangt van de leeftijd van je jonge setter en het niveau welke methodes succesvol kunnen zijn. Het verstoppen van tamme vogels (o.a. kwartels) zal een intelligente setter heel gauw vervelen en dus niet komen in de juiste spanning en sensatie. Geeft volkomen verkeerde impulsen zoals ik bij mijn eigen honden heb ervaren. Ze kennen de specifieke geur allang, de baas heeft ze in de tuin in de voliere, danwel het uitvangen ervan aan de baas zijn handen geroken.
Veel beter werkt door een ervaren hond als voorbeeld mee te laten zoeken die daar wel op gaat voorstaan, de jonge hond (lange lijn) daarna erachter te plaatsen. Dit werkt tevens het leren respecteren in de hand.

Uitsluitend op de geurzintuigen wordt er vast voorgestaan, al doen natuurlijk de oren en ogen ook mee. Een setter die een vogel ziet en besluipt staat daarna niet voor! Ook al heeft ie even zijn voorpoot hoog.
Er zijn om de hond het trucje van voorstaan 'in te slijten' van die vogelwerp-apparaten in de handel. Dat kan erg succesvol zijn want het springmoment bepaal jijzelf, op het juiste moment op het knopje drukken. In de landen om ons heen heb ik daar heel leuke resultaten van gezien. De hond staat vast voor, en de adrenaline doet zijn werk met als gevolg dat de hond gewoon bevroren blijft staan. Hoe lang? Ja, soms kun je gewoon even een kopje koffie drinken ondertussen ;-) 

Maar toch leert de hond daarvan niet de praktijk van wegrennende fazanten, het opnieuw revieren en lokaliseren. Wellicht ruikt hij tevens de combigeuren van ijzer, het vonkje, het doek, genoemde mensenhanden en voetafdrukken erbij. En wie weet ruikt een zich drukkende fazant anders dan een half slapend opgeslotene....
Bevindt zich in de werper een niet vliegvlugge fazant of duif dan vormt het gebrekkige wegvliegen juist een achtervolgingsimpuls...de vleugelslag klinkt anders en hij landt vast weer na 40 meter immers. Met een intelligente jachthond valt niet te spotten. Bij ontmoetingen met natuurlijk veerwild zal eerder het kwartje vallen dat het zinloos is die vogel te achtervolgen.

Het spel van de adrenaline
In de vrije natuur geboren fazanten en patrijzen vertrouwen op hun schutkleur en houden zich in eerste instantie, met lage staart en kop, schuil totdat het gevaar wijkt. De mate van stress bij de vogel bepaalt op dat moment vluchten of zich drukken/kleiner te maken. Nog één stap en de fazant kan zich zo bedreigd voelen dat hij opvliegt. In feite speelt het hormoon adrenaline bij zowel de setter als genoemde fazant een grote rol. De hond als aanvaller met (cortisol en adrenaline) en de vogel vluchtgedrag en overlevingsdrang in het omgekeerde hormoon (nor-adrenaline). De toename van adrenaline is bij de hond al begonnen vanaf zijn start op het perceel. De vogel heeft dan al een 'achterstand in zijn stimulus-response', ook al zijn ze de hele dag alert op alle soorten belagers.

Hoelang kan die patstelling duren? 
In feite net zolang bij beide partijen genoemde hormonen op de juiste waarde blijven. Omdat de hond onbeweeglijk (maar wel rillend van passie) blijft staan in die continue geurstroom zal bij de vogel meestal als eerste een peil bereikt worden 'nou de bedreiging valt zichtbaar mee, ik knijp ertussenuit' ... En dan komt waar ik mee begon: de mate van instinct, intelligentie en ervaring in het spel op de wind. Vanuit zijn hondennatuur het aanvalsplan moeten herzien.
Heeft de setter daarentegen teveel buitgedrag, of is jaloers omdat/zodat hij de voorjager de buit niet gunt zal veelal de hond bij het naderen van de voorjager zelf het initiatief (flushen) gaan nemen. In zo'n geval kost dat weer veel training en vertrouwen kweken richting echte samenwerking. Op zijn zachtst gezegd...een uitdaging.

Uit de dekking jagen
Hier in Nederland mag de setter zelf het wild niet opstoten dat doet de voorjager, zogezegd doen opvliegen in samenwerking. In Ierland en Engeland mag je een tikje geven op zijn kop als sein van 'ga maar opjagen', we mogen hier niks aanraken laat staan voorbij het honden-oor begeven. In Frankrijk en Scandinavië moet de hond dat (op commando) zelf flushen en spurt hij dan een paar meter naar voren. Eigenlijk is dat een tegenstrijdige handeling want de buit bemachtigen is door dat blokkeren en voorstaan 'op slot gezet in de hersenen'. 
Eeuwenlang zijn setters en pointers daarop geselecteerd. En juist in genoemde landen wordt er ook door de setters geapporteerd en verklaart daarmee ook het verschil in benadering en gewenstheid. Het is daar niet het spelletje van de wedstrijd enerzijds maar er moet echt gewerkt (en geschoten) kunnen worden. Jachthond in de praktijk versus jachthond op een veldwedstrijd met (vooral hier, te!) strenge regels.

de mestverspreider...

Heb jij dat als internetter nou ook wel eens? Namelijk je leest iets geweldigs op FaceBook en wilt dat veilig stellen en plots is alles even op tilt en kun je er niks van weervinden. De foto ervan kon ik gelukkig nog met 'plakken en opslaan' veilig stellen. Over plakken gesproken....
Het betrof een prachtige column over de komst van een setterpuppie in een gezin en in de nacht wordt de benedenverdieping door de ingeprogrammeerde robotstofzuiger schoon gehouden. Helaas had de pup stiekem een paar hoopjes gedaan.... nou je kunt je de hilarische beschrijving wel voorstellen hoe het hele huis eronder is gesmeerd! 
Inclusief een stapsgewijze oplossing om dit 'WO III' probleem weer op te lossen. Geweldig.

Als ik de link weer kan vinden voeg ik die later wel toe ha ha  

Bankpas gejat...

Er hoeft niet altijd getraind of heel lang gelopen te worden, een beetje kuieren door de stad met Apache en Ailleen Aoife vinden ze ook geweldig. Vaak neem ik mijn mobieltje en portemonnee niet mee, als je onderweg loopt te bellen let je niet op de honden. 'De baas praat wel maar niet met ons' is funest voor het contact. Deze keer hebben we een doel, we gaan boodschappen doen en geld pinnen voor onze trainingsreis naar Denemarken. Ik heb een lijstje bij me voor de hoogstnoodzakelijke spullen.

Op het plein hebben twee handhavings BOA's waar ik nog graag eens een appeltje mee wil schillen (over het verbod loslopen van honden in onze gemeente) een woordenwisseling met een restauranthouder. Het gaat blijkbaar over de afbakening van het terras en er wordt aan tafels en stoelen geduwd /getrokken. Er drommen al wat mensen omheen, het gaat al wat op een opstootje lijken. Eigenlijk wil ik nu weg en wurm me wat buiten de kring.
Bij controle of ik alles nog wel heb slaat de schrik me om het hart, telefoon en portemonnee zijn weg! Hoe moet dat nou verder, kan ik nog wel die reis maken, wat voor nummer was ook weer om het pasje te blokkeren.... van alles schiet dan door je hoofd.

Wat een impact heeft dat opeens in een hyper gevoel, boosheid en vooral in mijn ademhaling. Alsof iemand een nekklem bij me heeft aangelegd. Ik wil mijn hals vrijmaken en inderdaad voel ik werkelijk een sterke arm daar. In bijna blinde overlevingsangst werk ik me omhoog, maar dat lukt niet omdat er een groot gewicht op mij rust! Wat overkomt me... is dit doodgaan?
De opluchting is groot: ik lig in bed en bovenop mijn borst en buik liggen twee lodderige setters en die nekklem was de sterke voorpoot van Apache.
Toch ga ik slaapdronken even naar de woonkamer....of mijn mobiel en portemonnee heus op de tafel liggen.....zie je wel het was een echte nachtmerrie.

Wat ik maar niet kan begrijpen

Een fokker kiest in uiterste zorg zijn eigen toekomstige fokteven, fokt die zelf of schaft er eentje aan. Kiest later met zorg en kennis een karaktervolle partner voor haar. Immers iedere nieuwe generatie moet beter zijn dan wat er rondloopt. Behaalt ereprijzen om ook aan opgelegde voorwaarden te voldoen. Steekt ontzettend veel energie en tijd in een nestje. De huishouding 9-15 weken compleet ontregeld. 
Met groot verantwoordelijkheidsgevoel worden toekomstige pupkopers gescreend en thuis ontvangen. Soms vele honden-levenslange contacten onderhouden, ga er maar aanstaan. Naar het plafond starend welke 'exotische' namen er nu weer bedacht moeten worden, al of niet beginnend met een X of Q. Voorwaar een groots spektakel zo'n setternest, je zou er a.h.w. een Heel Holland Bakt programma van kunnen maken. 
Terwijl het allerbelangrijkste niet meer gebakken wordt: Wat de Ierse setter als allerbeste jachthond eeuwenlang uniek gemaakt heeft is op de laatste plaats gekomen. Jammer van al die energie, het is de wereld op zijn kop. Gevoed door honderd jaar show- en fokpraktijk.
Ik ruk steeds aan dat roer van de oceaanstomer. Te beuken als een Don Quichotte op ijzeren handen die de onzalige koers bepalen....richting Nova Zembla als 'de reis om de Noord'.

Waarom ik dit zo opschrijf? Vannacht kwam die nachtmerrie weer eens langs: die ene Outcross Aankeurings G voor Leentje (5 x G plus 2x M). Het mes is er bij mij diep ingezet (hou ze klein!). Daarna ernstig liggen woelen over het fenomeen rasvereniging. Waarom ben ik eigenlijk weer lid geworden.... Omdat veldwerkers daar op handen gedragen worden vanwege werkelijk behoud van het ras? 

Alpha teef...

Zomaar wat mijmeringen hoe je iets moet begrijpen en daarna aanpakken. Een hond is nogal pragmatisch ingesteld, een setter heel sterk zelfs. Mocht de baas overlijden dan wennen ze snel aan een nieuwe baas als ie ook werkelijk als hogere leider optreedt. Ze worden dan net zo gelukkig als eerst. 
Hondse onderlinge pikorde en verstandhouding is veel ingewikkelder. Het allerbelangrijkste is harmonie als totaal, geen stress hebben. Wij moeten net als honden communiceren in plaats van commanderen.
Ik heb twee Ierse setter teven. Het accordeert hier echt geweldig omdat er hier hiërarchie heerst: Eerst kom ik (omdat ik daar mijn best voor doe) dan Apache (bijna 4 jaar) en daarna jonge Ailleen van nu 21 maanden. Het is bij hen een soort van onafscheidelijke zusterliefde, nou ja ze zijn geestelijk en daadwerkelijk verwant als tante en nicht. 
Maar is zo'n zusterliefde blijvend? 
Bij het samen houden van reuen als huisroedel is het gemakkelijker, veel is duidelijk in de pikorde en ze zijn betrouwbaarder in hun luimen. Hun ja is ja en hun nee is nee. Met teven weet je nooit iets zeker, (en tja bij mensen is dat helaas ook wel zo vanuit de optiek van een mannelijk persoon gezien) en sta je mogelijk voor verrassingen. Een starende setterblik kan al zoveel gezag uitstralen zonder dat wij als mensen het opmerken. Of ze blijven altijd gemoedelijk door dik en dun, of er komt na wat jaren nijd of zelfs zo erg dat de vrouwtjes elkaar naar het leven gaan staan. Daar zal ik dan een heel sterke stok voor steken, desnoods een liefdevolle 'kromme stok' om vrede te verplichten. 

Kostschooleffect
Dat loopsheid in een tevenroedel synchroon kan gaan optreden is een welbekend feit; dat wordt het kostschooleffect genoemd. Wel zo gemakkelijk dan om een 'min' te hebben die ook melk kan bijvoederen dan wel meehelpen opvoeden. Aan de andere kant kan een Alpha-teef ook de hele hormoontoestand van een compleet roedel onder druk zetten. Zij is de enige die jongen kan > moet krijgen. De andere teven worden regelmatig niet loops, stellen dit uit (te lage hormoonspiegel), of breken die na een paar dagen af dan wel monden uit in een gespleten loopsheid. Wordt er dan toch een beta-teefje loops dan reageert soms de alpha teef daar soms heftig op, wanneer en hoe fel ze dat doet is niet te voorspellen. Het gebeurt zelfs dat wanneer een dominante teef een poosje uit huis weg is dat de hele sliert achtergebleven teven opeens tegelijk loops wordt. De natuur is behoorlijk ingewikkeld!

Groeiverloop en uiteindelijke grootte
En dan is er nog rekening te houden met de groei naar volwassenheid. Van alle nestgenoten is tot nu toe mijn Ailleen nu de kleinste (en misschien ook het meest speels gebleven...).
Voor teven van miniatuurrassen treedt de eerste loopsheid op tussen 6 en 10 maanden ouderdom. Bij reuzenrassen kan dit worden uitgesteld tot een leeftijd van 2 jaar. De eerste loopsheid zou immers pas starten na het bereiken van een bepaald groeiniveau (cf. supra) en grote rassen groeien relatief trager dan kleine (Debraekeleer et al., 2000). Dit maakt dat het optreden van de eerste loopsheid afhankelijk is van de lichaamsgrootte en dat een 85% van de normale en uiteindelijke grootte is bereikt. Zelfs binnen bepaalde rassen kan een zekere graad van variatie worden opgemerkt (Debraekeleer et al., 2000; Linde-Forsberg, 2001; Concannon, 2011).

The worst case
Als een teefje gedekt wordt en jongen krijgt stijgt ze op de hiërarchische ladder, dat vormt weer een bron aan veranderingen in de pikorde. Iets om over na te denken: Om problemen te voorkomen kun je de hoogdrachtige teef separeren en pas na de verkoop van de pups ze weer samen te brengen. Maar gaat dat lukken? Lang niet altijd, want dat jonge moedertje is geestelijk veranderd en zal zich niet zo gauw meer gaan onderwerpen! En stel nu dat die Alpha-teef een wat jaloerse inslag heeft dan kweek je weer een probleem. Er komt een hoger in rang hond opeens weer bij in huis...

Andersom kan ook, wanneer de Alpha-teef na een paar maanden logeren weer thuis komt levert dat meestal stress op. Wordt het een fijn weerzien of staat alles binnen een paar seconden op scherp. Misschien na drie weken pas? Je weet als mens nooit hoe hun lichaamstaal onderling wordt geïnterpreteerd! Maar vooral moet je begrijpen dat honden een vaste positie kennen, maar daarbij conflict vermijdend en vergevingsgezind zijn.

The best case
Het mooiste is natuurlijk alle honden alles thuis mee te laten maken, zelfs als dat mogelijk is eventuele pups in de roedel te laten opgroeien. Misschien ben ik daar wat naïef in, maar het is toch eigenlijk het beste om de natuur zoveel mogelijk vast te houden. Gewoon eerst het positieve proberen, later ingrijpen of begeleiden kan dan altijd nog. 
Even concreet: ik wil kennis vergaren over mogelijk gedrag en de boel proberen te stroomlijnen vooraf; 'k ben namelijk aan het plannen maken om met mijn jonge teefje te gaan fokken om aan het Outcrossprogramma mee te doen. Ik hoop dat Apache met mij 'meedenkt' en meedoet. Punt uit...of wordt het oeffff waar begin je aan. Gezien hun beide gouden karakters moet ik me maar niet teveel zorgen maken vooraf. 
En waarom ook.... als de verstandhouding zo goed is als bij thuis dan zie ik zomaar onze lieve 'verzorgtante' en nichtje samen-op pups verzorgen en opvoeden. Het elkaar naar het leven staan kan ik me niets bij voorstellen!

Een mens denkt vooruit, een hond niet.
Ik kom er vast nog wel eens op terug...

Om niet...

Murphy was geen pessimist maar een optimist. Als... je je wezenloos hebt gezocht naar een document ga je na het vinden heus niet voor de lol nog twee stapels controleren enz. Negatieve voorvallen monden niet altijd uit in ellende. 'k Had een lunchboterham lekker met paté besmeerd, kiepert die van mijn bord. In hoeveel gevallen ligt ie dan goed of verkeerd op het tapijt? Deze keer verkeerd dus. Apache en Ailleen zien het gebeuren maar ik mopper zachtjes 'nee, niet aankomen, die is van mij'. Tijd voor een testje. Ik ga even naar de winkel en bij thuiskomst ligt de boterham er nog. De kans was fiftyfifty, ze doen het wel of ze doen het niet... Waar komt toch die grenzeloze trouw en begrip vandaan. Eigenlijk heel logisch dat daarom een hond de beste vriend is van de mens. Onze band is als een scheepstros; ik zal de beide meiden nooit meer kunnen missen.
Als beloning heb ik de boterham verdeeld over twee voerbakken. Da's goed voor de lichamelijke en geestelijke conditie want we hebben samen veel werk te doen.

Groene stroom 

Bij het hot-item 'Groene stroom' heb ik altijd andere associaties. In mijn tiende levensjaar ben ik getest door een psych.beroepskeuze bureau. Klaar als een klontje was de uitslag: Joop is volop natuurmens, hij moet werk zoeken in de dieren/dierentuin/hondenbranche, planten dan wel bosbouw. Als gepensioneerd Plantendokter zijn mijn hersens nu eenmaal (na 42 jaar Plantenziektenkundige Dienst Wageningen) geprojecteerd op plantenleven, hun plagen/overleven en rol in deze wereld. Het assimilatieproces via bladgroen en de sterke sapstromen omhoog en weer omlaag door de vaatbundels DAT noem ik de groene stroom. Gezondmakende stromen door Kracht van Huidmondjes, Chlorofyl en Zonlicht.

Waarom ik hier nou over begin? 
Met mijn Apache en Ailleen loop ik heel regelmatig door het bos annex hondenlosloopgebied Hellendoornse Berg / "Goud-delversgat". Een beetje rommelig oud bos, weinig tot geen oerprikkels voor de honden zeg maar. Staatsbosbeheer heeft geld nodig en heeft in al haar wijsheid vele bomen aangestipt die nu gaan gelden als 'wijkers'. Het zal vast niet gaan omdat naaldbomen zoveel vocht uit de bodem halen, toch? Want er staan helemaal geen loofbomen tussen die gespaard moeten worden. 
De eerste ronde 'blessen en bomen merken' betroffen de tweekroners, dubbelvoeters en de elkaar schurende; een goede zaak. Maar nu is het stiekem mannetje aan mannetje met rode stip gemerkt ten dode. In een oogwenk weten grote zaagmachines er wel raad mee. Hele stukken bos worden nu compleet kaal geslagen en worden, om het wat aan het oog te onttrekken, grote kavels boomstammen ervóór gestapeld. Er zijn daarachter geen 'blijvers'. Het wrakhout wat er nog staat gaat bij het minste zuchtje wind geheid omlaag. 



Huilhars
Dat deze gevelde bomen juist al weer 'zin' in het nieuwe voorjaar hadden is te zien aan de vurige 'doorbloede' zaagsnede. Nee dus, ze gaan massaal op transport om enerzijds te dienen als (hopelijk nuttige) houtverwerking maar ook richting een concentratiekamp van verbranding (Purmerend?). Hout is grondstof, geen brandstof!!! Wees zuinig op bomen, levende bomen.
Ik heb twee brandende vragen nu: Wie o wie kan mij uitleggen dat het verbranden nieuwe (deze levende) bomen beter is dan het verbranden van oude (dode/wijkers) bomen. 
Ten tweede opbranden van bomen (en ook biomassa) levert een uitstoot op van CO2, er zijn milieugelovigen die daar onze opwarming van de aarde aan wijten. En kom me niet aan met die smoezen van 'we geven het terug aan moeder Aarde'.  Die klimaatveranderingen worden vooral door die grote bron veroorzaakt >> de ZON, plus vaste cycli, oceanen)

Hollandse Groene Stroom... ja ja, uit mijn verkouden neus zul je bedoelen. Dit mooie hout brengt tonnen op voor de SBB. Dealtje gemaakt vanwege geldgebrek. Het lijkt bijna op 'ruiming ten behoeve van een natuurbegraafplaats'! Wanneer ik daar een boswachter (paarse labels aan zijn kraag, met blesmes in de hand) daarop aanspreek word ik gesommeerd 'door te lopen, bemoeit u zich er niet mee'. Jahaa, maar ik wil weten wat hier voor kaalslag plaatsvindt! Hautaine houding, van deze lullo's.
Natuurlijk hoort dit allemaal bij "goed bosbeheer" en krijgt nieuwe aanplant zonlicht en nieuwe kansen. Immers, gezond Grunnings verstand heb ik ook. Waarom zou ik het mis hebben dat, over een jaar of wat, wij met onze honden geweerd worden uit dat losloopgebied omdat daar zoveel nieuw leven is ontstaan. Zo ingewikkeld wordt het tegenwoordig! Goed beheer en beschermbeleid daar is Nederland niet meer zo sterk in. 'Natuur'prutserij dat is het eerder. Onrecht kan ik niet harden.

De nieuwe Wet natuurbescherming vervangt vanaf 1 januari 2017 drie wetten: de Natuurbeschermingswet 1998, de Boswet en de Flora- en Faunawet. Doel van de Wet natuurbescherming is drieledig: 1. bescherming van de biodiversiteit in Nederland, 2. decentralisatie van verantwoordelijkheden en 3. vereenvoudiging van regels.
Het was altijd zo dat de Flora- en Faunawet ging boven hondenlosloop regels; ik heb nog nooit een waarschuwing van het gezag gehad of hoeven krijgen, want ik heb mijn Ierse setters onder controle. Wordt het daar eenvoudiger vanaf nu? Vast niet.

Blijf bij de les: Staatsbosbeheer gaat nog harder tekeer dan Natuurmonumenten. Het verdubbelt de houtoogst de laatste jaren naar 80 procent van de bijgroei. Bos gaat in snippers naar Purmerend/klimaatdoel-stokers (lees vervuilende biomassa-centrales) voor het Energie-akkoord. 
Onze overheid en NGO’s verliezen door hun corruptie en leugenachtigheid iedere (morele)autoriteit bij natuurbeleid. De Oostvaardersplassen en SBB betekent Satanisch Beesten Beheer...., ach laat ik me maar stil houden.
En wij onze gekunstelde natuur ook hier maar weer inleveren. Stop je lidmaatschap van Natuurmonumenten! Het SBB verdient tegelijkertijd een bijlslag in de nek.




Onze uitrustheuvel halverwege...geen bos&lommer meer...

De grote heide run 

Omdat de georganiseerde setterwandeling niet doorging vanwege mistigheid (huh, waar dan?) ben ik na verwittiging omgedraaid en uitgeweken naar het hondenuitlaatgebied Zwolse Bos. Windstil weer, een graad of 7 celsius; een prachtige kans eens met de honden samen door de heide te gaan. Met wat oefeningetjes uiteraard want hun oorsprong mag bij zoiets nooit verloochend worden maar toetsen, toetsen en nog eens toetsen. 
Doelen: 
1. Kunnen ze onder zware omstandigheden hun 'Ferrari snelheid' halen
2. Hoe lang houden ze dat intensieve revieren vol zonder merkbare tekenen van vermoeidheid
3. Mochten we een ree tegenkomen...respecteren ze die dan opnieuw

Om kort te gaan: Voorbeeldig werk van beide honden. Stuurbaar links-rechts-vooruit, bij me komen als ik fluit. Als klap op de vuurpijl heeft Apache oog in oog staan staren met een ree. Toen Ailleen in de buurt kwam, bovenwinds dus niet op geur, werd het ree het te machtig en hopste weg. "Apache Blijf STA!' wierp vruchten af, als een betonblok bleef ze wachten zodat ik heel rustig de riem om haar hoofd kon leggen. Ailleen heeft in een razend tempo complete hellingen en heuvels afgezocht, ze genoot zichtbaar en dat mondde uit in gehoorzaamheid en samenwerking. Wat ging er mis? Niks. Nou ja al mijn filmpjes ervan zijn te donker opgenomen en door alle schutkleuren is er bijna geen hond op te zien.

Bij de foto: Genomen op een rustmoment na ongeveer een half uur, amper gehijg, geen gedoe maar tevreden even rusten. Topconditie en daar ben ik blij mee. Ze hebben het goed bij me en dat kan ik in mijn portemonnee merken ;-) 

ben trots op dit goud-van-oud...met hun juist gemodelleerde gezichtjes, expressie en vooral karakter

Stil gebed 

Ben ik nou zo'n rare hondenman...?
Gisteravond was er een bijzondere kerkdienst in onze woonplaats en ben daar maar eens naar toe gegaan. Naast prachtige muziek en kooruitvoeringen ook momenten van nadenken en gebeden. Deze keer was het 'stille gebed' wat te kort van duur; er was zoveel om in gedachten te halen. Dingen en zaken te bepleiten voor een andermans welzijn. Je kinderen, je kleinkinderen, je doodzieke vriend die aan leverkanker gaat sterven. Dan is zo'n emotiemoment ook goed voor vrede in jezelf.
En waarom flitst er als laatste door mijn hoofd -'Heer, bewaar mijn twee lieve setters voor ongelukken, we kunnen elkaar echt niet missen'-.

Bij mijn thuiskomst word ik door twee rabauwen begroet alsof ik een week was weggeweest en dat voelde voor mij ook wel zo. Ik kan maar amper een uurtje zonder hen. Maar even met ze op de vloer liggen dollen; binnen een paar minuten beide meiden in diepe rust, half op mij en gelukzalig smakkend. En mijn kopje koffie - buiten bereik -....koud geworden.
Diamonds are forever...Deo Volente.

Wat kan een hond ONS leren 

Doe nooit alsof maar wees jezelf
Er zijn heel veel dingen die we van een hond kunnen leren; ik bedoel dat zijn natuurlijk gedrag ons als voorbeeld kan dienen. Hij leeft namelijk in een compleet andere wereld dan wij, zijn leven wordt bepaald door geur. Wij worden voortgejaagd door techniek, mobieltjes, geld verdienen en druk druk druk. Een hond is gehoorzaam en afwachtend wat wij voor hem in petto hebben. Pragmatisch gaat ie om met teleurstellingen, moet je ons eens horen mopperen als iets niet gaat zoals wij het willen... Een gehoorzame welopgevoede hond is de gelukkigste van allemaal.
Deze 'hondse gevoelens' herken je vast wel:

º Een hond is altijd in voor een uitje
º Samen uit en samen weer thuis komen
º Heerlijk die frisse lucht steeds
º Heerlijk die wind die je haren laat wapperen
º Op hete dagen lekker veel drinken
º In de schaduw gewoon wat chillen
º Gun jezelf regelmatig een dutje
º Gewoon godzalig een poos niks doen
º Begroet bekenden of visite hartelijk
º Honden zijn puur, die doen nooit alsof
º Zonder baas is de wereld veel minder leuk
º Laat maar zien dat je gelukkig bent
º Waarom ruzie maken als je het met een grom af kunt doen
º Geniet van je maaltijden
º Maak overal maar vrienden (mijn honden kunnen dat beter volhouden dan ik)

Dit naar aanleiding van het gezegde: Toon mij uw hond dan zal ik zeggen wie gij zijt! 
Of andersom... zoals een fokker laatst zei: Aan de kinderen van toekomstige pupkopers kan ik bij de eerste ontmoeting al zien hoe de hond het bij dat gezin 'gaat krijgen'. 

En reken maar dat een fokker scherp oplet en uitkiest, want ook hij/zij heeft een gruwelijke hekel aan eigenaren die straks 'al bellend met zijn gave fokproduct aan een touwtje' het dagelijkse straatje om gaat! En als het helemaal goed is selecteert hijzelf de pups voor de beste match mens<>doel<>hond. Past dat niet dan word je naam doorgestreept.
Dat is juist mijn grote zorg, als ik ooit ga fokken moet ik de pups verkopen aan de generatie Nix, Verloren Generatie en Pretparkgeneratie van nu (lees: Eén krijs en je krijgt je ijs). Zorgwekkend voor de hondenfokkerij en maatschappij als je de officiële CBS verslagen leest met zulke zinnen: "85% van de 72.000 thuiszittende jongeren is depressief / aan de anti-depressiva. De jonge generatie sluit zich op in de fantasiewereld van de sociale media en doen eigenlijk niet zoveel meer. Ze zijn als renpaardjes die een hindernis weigeren.”

Wat een ouderwetse man ben ik eigenlijk he, maar er is niet zoveel mis me me hoor, ik wil alleen dat alles zo goed mogelijk is en gaat. Misschien moeten alle jongelui toch maar een hond gaan kopen mits goed begeleid! Kunnen ze inderdaad nog wat van leren.

Tachtig jaar oorlog is wel heel lang…
(A little story about the 80 years-war near Dunkerque, Dunkirk, Duynkerke)

Gewonnen veldslagen
Soms moeten we wat meer kennis nemen van geschiedenis en antropologische beweegredenen om daaruit onze lessen voor de toekomst te leren. Geschiedenis herhaalt zich altijd...als je er maar oog voor hebt.
Uiteraard waren er in de 80-jarige oorlog niet dagelijks allerlei oorlogshandelingen maar echt vredig was het binnen die club niet. Een gewapende vrede.
De 80-jarige oorlog kende gelukkig een twaalfjarig bestand, helaas leefde die kort daarna weer heviger op. Belangrijke veldslagen zijn door de Hollanders gewonnen en vooral op de zgn. Duynkerker kapers. Dit roversnest was optimaal gesitueerd, namelijk waar de afstand tussen Engeland en Het Koninkrijk der Nederlanden / Vlaanderen op z'n smalst is. De kapers terroriseerden voortdurend een vrije handel en wandel omdat ze aan, voor ons verkeerde zijde stonden. Vooral in de schemering werden nietsvermoedende mensen in de rug overvallen. Helaas heeft ook onze admiraal zijn leven moeten laten bij Duynkerker oorlogshandelingen.
De staande order Duynkerkers in zee te werpen, riep (we zijn immers geen beesten) steeds meer 'huyveringen ende wederstand' op. Eindelijk besloot de Staten-Generaal dat het nu genoeg geweest was: men beval luitenant-admiraal Maarten Tromp om de havens en alle toevoerwegen op Duynkerken te blokkeren. Of hij al dat kapervolk voorgoed het zwijgen heeft opgelegd vermeldt de geschiedenis niet... er gaan rumours dat er tegenwoordig nog nabestaanden leven. 
Gelukkig hebben we tegenwoordig onder koning Willy vrede in heel het land!

goed leiderschap

Grunnen’s besluut 
(oftewel: het draait altijd op stront uit…)

Anaalklieren
Op aanvraag van een lezeres deze keer, een niet wetenschappelijk getint, vieze woorden verhaal over de achterste spier: het afvoerputje met daarin de anaalklieren. Natuurlijk, het is niet het meest aangename onderwerp, maar de anaalklieren zijn echt een belangrijk onderdeel van de gezondheid van je setter. Als de anale klieren niet correct werken, kunnen ze ongemak en zelfs anaalklierinfectie veroorzaken. Ook komt het wel eens voor bij plotselinge schrik of heftige opwinding dat de hond zomaar wat anaalvocht verliest……lees even mee:

Met mijn eerste Ierse setter (Brian Boru O’Cuchulain geb. april-1974) ging ik regelmatig naar Ameland. Vanaf de boot ging het nog wel maar als we dichter bij het zomerhuisje kwamen werd de auto hem te klein. Brullend als een leeuw bijna de achterbank vernielend; hij wilde rennen!! Oké, ren alvast maar vooruit door de duinen. Ik stap weer in de auto om hem na te racen maar ik zit achter het stuur genageld: Van achteren komt een geur van verrotte vis, bedorven eieren en een open overjarig blikje sardientjes over me heen. Ook al was het skai-leer, het heeft me weken gekost die stinkbom kwijt te raken.

Nut en functie 
1. Het zijn gewoon onderhuidse klieren zoals wij mensen die ook hebben. Een hond heeft geen zweetklieren in zijn huid maar wel bij de voetzolen, beter gezegd tussen de tenen. Hij legt zijn keutel en krabt daarna met de ‘zweetvoeten’ over de grond. Dit in combinatie met zijn anaalgeur vormt de unieke handtekening van iedere hond. Dagelijks wordt immers dit nieuwsblad aan biochemische informatie in de wegberm gelezen. Ik ken Ierse setters die hun geurende drol steeds zo hoog mogelijk ergens deponeren om maar ‘gezien’ te worden.

Steeds wanneer twee honden elkaar ontmoeten worden de staarten geheven. Dat is een stukje dominantie / je flink voordoen, maar tevens oefent deze actie alvast druk uit op de anaalklieren. Het daarna aan elkaars achterste ruiken is te vergelijken met onze ‘elkaar de hand geven gevolgd door paspoortcontrole’. 
Opm.: Even toespitsend op anaalgeur van gecastreerde reuen. Na bijv. ruiken aan zijn anaalstreek bestijgt opeens een andere reu hem. Steeds de pineut.... verschillende onderzoekers hebben aangetoond dat in een bepaalde tijd van het jaar (februari t/m mei) de anaalklieren ruiken als waren ze een teef. Een klein overblijfsel van de wolven voortplantings rustperiode.
Als je in die periode de reu castreert, is er een verhoogde kans dat je reu blijvend seksueel lastig gevallen wordt door intacte reuen. De boodschap was helder: als je castreert, doe dat dan vooral niet in deze maanden.

2. De tweede functie, net zo belangrijk, is het meehelpen van het ontgiften en afvoeren van stoffen die niet nodig zijn. Ontgiften van een hoge toxische belasting heet dat officieel. Goed functionerende anaalklieren moet je zien als een opvangbak die automatisch wordt geleegd.

Anaalklier anatomie 
Het zijn twee kleine ovale blaasjes, anaalzakjes, (Eng.: Anal sacs, Anal glands) die zich binnenin aan weerszijden van de sluitspier bevinden (met de openingen op ‘4 en 8 uur’). De klieren produceren een stinkende, olieachtige substantie dat zich in kleine leidingen verzamelt. Indien de ontlasting van normale stevigheid is, zullen de met vloeistof gevulde kanalen in de anale klieren worden geleegd door de druk van de feces als deze het rectum en de anus passeert.

Minder poep scatologie 
Dit is hoe de natuur werkt, maar hedendaagse honden hebben vaak dunne ontlasting of onregelmatige stoelgang die te weinig druk levert op de anale klieren tijdens het produceren van de keutel. Hondenvoeder fabrikanten maken juist reclame voor ‘minder poep’ en kun je je afvragen of dat juist is. Je wilt niet weten hoeveel stoffen daarvoor worden toegevoegd. Hierboven noemde ik die plaatsing van 4 uur en 8 uur als op een klok; was dat ‘kwart voor en kwart over’ geweest dan zou alleen bij de dikste doorsnede (bijv. ochtend, wanneer in de lange nacht het meeste vocht eruit is) druk erop worden gezet. Mooi he.

Vieze scheten 
Dat je zo nu en dan een vieze wind ruikt hoort bij het normale reinigingsproces. Sleetje rijden, roodheid, bijten onder de staart en voortdurend visgeur ruiken geven wel het signaal dat er iets mis is. Net zoals bij oog- en oorproblemen, opgezette anale klieren zijn de 'rode vlag' dat in hun lichaam wat aan de hand is.

Regelmatig of niet uitdrukken? 
Het is heel gebruikelijk dat we te horen krijgen dat de anale klieren van onze hond (routinematig) geleegd moeten worden. Dat is echt niet nodig! Gelukkig heb ik dat nog niet echt meegemaakt en die twee keer is 20 jaar geleden. Veel honden lijken nooit een probleem met hun anale klieren hebben. Echter, bacteriën kunnen zich onzichtbaar ophopen in de anale klieren en dit kan leiden tot een infectie. De anale zakjes zijn gevoelige kleine organen die gemakkelijk kunnen worden verwond met onnodig knijpen en steeds weer knijpen. Trauma aan de klieren veroorzaakt ontsteking, waardoor weer zwelling. Ergo: Hoe meer en vaker je knijpt, hoe meer ze vullen. Het is veel beter om ze op een natuurlijke manier te laten legen, door o.a. maatregelen in de voeding of activiteiten te treffen. Het doel moet immers zijn om de onderliggende oorzaak op te lossen en om te bouwen naar een zelfvoorzienende oplossing.

Vezels 
De reden dat voeding zo'n grote rol in anaalklierproblemen speelt is dat commercieel bewerkte voedingsmiddelen en zelfs wat rauwe (vlees)voedingsmiddelen vaak te zacht het hondenlichaam verlaten. Wanneer de voeding de juiste vezels bevat bevordert dit een goede spanning in de anus tijdens het ontlasten, wat op zijn beurt helpt om de anale klieren te drukken en te masseren. (zie ook mijn laatste artikel over gras eten en spijsvertering)

Omdat er best veel Ierse setters bestaan die problemen hebben met hun (darm/gastro/gluten) spijsvertering voorzie ik een toename in anale ellende. Bij te zachte ontlasting ontstaat namelijk geen of onvoldoende druk bij het naar buiten glijden van de ontlasting om het anaalvocht mee naar buiten te persen. Bij te harde, droge ontlasting is de druk juist zo groot dat ook de anus verkrampt. Hierdoor worden steeds de openingetjes van de anaalklieren dicht geklemd. Wanneer de hond veel te lang en hard moet persen om de ontlasting kwijt te raken is het zaak dat de ontlasting ‘smeuïger’ wordt en beter glijdt. Dit kan alleen wanneer er in de dikke darm de juiste hoeveelheid vocht aan de afvalbrij wordt onttrokken en er daardoor weer een meer natuurlijke vorm van ontlasting ontstaat.

Uitknijptechnieken 
Er zijn meerdere technieken voor het uitknijpen. Maar denk om het spatten! -Masserend persen met onze vingers, vanuit de zijkanten knijpend-trekken richting aarsopening -Een vinger in de anus steken en met behulp van je duim masseren (babyolie) -Een duim in de anus steken en met twee vingers of om de beurt masseren. Meestal vindt de hond onze duim te dik en wij vinden het veel te vies zo…

Heb ergens gelezen dat het uitdrukken door jezelf moet gebeuren en niemand anders, de hond<>baas verhouding kan een stootje lijden, maar soms heb je een professional nodig lijkt me. Opereren/verwijderen van anaalzakjes wordt eigenlijk nooit gedaan ivm groot risico van incontinentieproblemen daarna. En bedenk daarbij dat na operatie dit precies zo werkt als 'het verwijderen van alle afvalbakken in je huis' en de puinhoop dan onvermijdelijk komt.

Aanhoudend probleem? 
Het is vrij onbekend, maar regelmatig zijn hoog in conditie zijnde honden het slachtoffer van anaalklier problemen. Ook die lijden aan obesitas, leverprobleemgevallen en vooral hernia hebben een verhoogde kans. Het (lumbosacrale hernia)gebied onderbreekt namelijk de zenuw- en energiestromen naar de anus en anale klieren. Ook wanneer de spieren (conditioneel te) sterk of juist (degeneratie) te stram worden, wordt de anaalklier-afvalstroom verminderd. Dat is waarom sommige ogenschijnlijk gezonde, maar zeer actieve honden ook op een rauw (BARF/KVV) dieet anaalklier probleempjes blijven houden. Verminder dan sprinten, frisbee of uitputtend bal ophalen en het aangaan van meer gevarieerde oefeningen en verbeteren voederregime lijkt een oplossing. Geef gerust wat vaker een rauw bot om op te knagen.

Een anaal verhaal maar niet banaal, toch? Laten we eerlijk zijn - het observeren (en daarna oprapen) van de keutel van je beste vriend is een geweldige manier om een indicatie van zijn lichamelijke gezondheid te krijgen.

‘Buitenbeentje’

De Ierse setter in kleur en tekening 1

Joop je hebt leuke honden….maar waarom al dat wit, dat is toch niet normaal? Een Ierse setter is toch helemaal mahonierood? Inderdaad mijn honden raken steeds meer bekend als de-bonte-hond. Mijn eerste reactie was dan ook: mahoniekleur hebben ze als het goed is nooit, (mahoniehout is bruin en niet rood) een Ierse setter is rood als een zojuist uitgepelde kastanje met een donker-okergele onderbeharing. En dat wit aan ze, daar zit een lange geschiedenis en leuke genetica achter. Heb je even?

1. Hoe zit het nu met die eerste of beperkt witte aftekeningen op de Roden en het verschil met de volgetekende (IRWS) Rood-Witte Iere setter variant.

Oorsprong 
De Rode en de Rood-Witte Ierse setter zijn oorspronkelijk nauw aan elkaar verwant. In feite is het gewoon één ras in twee kleurvarianten en de onvermijdelijke tinten en percentages er tussenin. Een heel mooi voorbeeld hiervan is Ch. Garryowen (1878), die zo prominent voorkomt in bijna alle stambomen van zowel de Rode als de Rood-Witte Ieren. Hij versloeg niet alleen alle setters op de shows maar ook in het veld; er is een foto van hem dat hij aan zijn halsband de gewonnen medailles droeg. Misschien deed eigenaar Giltrap dit expres want die medailles en brede halsband dekten een grote witte flash in de nek af. Tevens had hij, als zoon van Palmerston, een grote witte ster op zijn hoofd. Laat nu juist net deze Garryowen model gestaan hebben voor de rasstandaard van de Rode Ierse setter! Omdat het optreden van witte aftekeningen recessief vererft blijft dat steeds weer de kop opsteken want nog steeds verschillen genotypisch beide rassen echt niet zoveel. 

In de afgelopen 70 jaar is het type (door het aanpassen van de rasstandaarden) ook wat uiteen gegaan, vooral door selectie op egaal rood van kleur zijn. De rode Ier is tevens nog een keer opgedeeld in werklijntype en showlijntype. De Rood-Witten hebben nagenoeg nog het meest weg van de gebruikssetters 'van weleer' maar door de hoge inteeltpercentages en verliezen is het toppie van hun kunnen er tegenwoordig nogal af. Ook neigt het bij de Rood-Witten te gaan zoals de Roden is overkomen: showmodellen met meer haar, strak getekend dat weer wel.

Verervingsregels 
Het grote verschil in het tonen van witpatronen zit hem in het optreden van een drietal optredende verervingsregels, om het kort te houden: door verstandige selectie een toenemende mix aan Irish spotting, via Pseudo Irish uiteindelijk in Piebald.

Irish spotting 
Jammer voor onze setters maar die zgn. Irish markings/spotting is niet naar hen vernoemd. De term "Irish spotting" komt eigenlijk uit het begin van de 20e eeuw om een witpatroon, gevonden bij ratten in Ierland, te beschrijven. Veel rode setters hebben wel iets wit, de Palmerstonsnip vooral; meestal op de borst een klein vlekje en soms een wit teentje en nageltje. Waarom nu precies daar? Een Ierse setter is erfelijk homozygoot om de rode kleur te vererven over heel zijn body. Een wit vlekje betekent hierbij dat de rode kleur belet wordt om op die diezelfde plaats rood gepigmenteerd te zijn. Met andere woorden tegengehouden door ‘gebrek aan pigmentatie‘ zijnde wit, dus wit behaard en mogelijk minder pigment daaronder in de huid (rozewit dus). Technisch gezien betekent dit dat ‘wit’ zich helemaal niet verspreidt, (het zat daar eigenlijk al vanuit beide ouderdieren) de rode kleur (het S-gen) is op die plek daar niet tegenop gewassen. In 2007 heeft men ontdekt dat het MITF-gen verantwoordelijk is voor het uitvloeien van de kleurpigmentatie (rood in ons geval) tijdens de foetale ontwikkeling. De buitenste laag (groeirand zeg maar) komt soms een beetje 'rek' tekort en 'knapt er op een goedaardige manier wat open' waar zodoende de rode kleur zich niet meer kan nestelen. En laat nou die buitenste huidlaag altijd die buitenkant blijven. Inderdaad altijd het eerste wit aan de buitenste einden. Graag kom ik daar later eens heel uitvoerig op terug maar kan nergens nog goede documentatie vinden.

Vast patroon 
Regelmatig staat een fokker verrast te kijken dat na vele generaties egaal rood (homozygoot ee) opeens wit zich gaat aftekenen. Niet verwonderlijk want het is een recessief (terugtredend) gen en zoals ik boven al noemde Oorspronkelijk. Vanwege de hoge familiegraad zit dat borstvlekje bij alle Ierse setters er behoorlijk vast ingebakken. En wat heeft Palmerston, in pak weg 35 generaties, trouw teweeggebracht met dat snipje op het schedeldak. Het stijgt gewoon zo nu en dan hardnekkig naar de oppervlakte.

Dat optreden van witte markeringen gaat bij alle hondenrassen volgens een vast patroon. Altijd aan de verste uiteinden begint het eerste wit. Dat patroonverloop heeft een reden. Een hond behoudt zijn kleur op de belangrijkste delen om die zo goed mogelijk van bloedvoorziening en temperatuur te voorzien: - rond de interne organen zoals lichaam, de heupen en staart basis > vlak bij de uitwendige (voortplantings)organen. - bij de hersenen (de oren en het gezichtsmasker) - verliest gemakkelijker kleur op onderdelen het verst van deze gebieden. (andere warmte/weerkaatsing doet daar niet zoveel toe)

Bij eenkleurige honden zichtbaar als een vlek in de borst, blesje, hals of nek, een witte staartpunt, witte sokken, en breidt zich over meerdere generaties geleidelijk uit over het hele lichaam. Dan wordt het rode rugdek onderbroken, daarna gevolgd door een kleurloze staartaanzet. Deze volgorde heet het ‘Trim-patroon’, niet verwarren met het knip- en scheerwerk.

De oren als laatste fase 
Als laatste fase kunnen de oren aan de beurt zijn en is de hond daarmee geheel wit geworden. Bij Ierse setters Rood-Wit gebeurt dit eigenlijk nooit. De natuur beschermt heus zichzelf door de meest kwetsbare plaatsen als allerlaatste van onvoldoende pigment te voorzien. Want mogelijk door wit geworden oren (gebrek aan het rode phaeomelanine) is op die plaats een kans op cochleaire doofheid. Gewoonlijk komt dit voort uit pigmentdegeneratie in dat gedeelte van de bloedtoevoer naar het slakkenhuis (striae vascularis) en geven daar verlies van sensorische trilharen. De zenuwcellen van het slakkenhuis sterven vervolgens af in de eerste tien dagen na de geboorte, wanneer de gehoorgang nog gesloten is. Bij, nagenoeg witte Engelse setters, dalmatiërs en ook bij collies is dit maar al te bekend. (publicatie 1999 in het "Journal of Small Animal Practice”).

Alleen daarom al zou een Rood-Witte Ierse setter zijn (rode-blaar)kop met rode oren dienen te behouden. Het is wel een punt om in de gaten te houden, de IRWS kampt met het ,overall, te wit van kleur worden. De standaard schrijft voor 60% wit met 40% rode aftekeningen. Tegenwoordig schat ik dit eerder op 80/20. Ben zelf wel geporteerd van een fiftyfifty basis. Wellicht is er wat moois weggelegd voor onze eigen Irish spotted Outcrossers…

Pseudo Irish 
Onderzoeker Little beschreef in 1957 een "pseudo-Ierse" verdeling dat lijkt op het Ierse spottingspatroon maar komt bij honden voor die (allelen S/sp) heterozygoten zijn. Het uit zich door een witte kraag die doorloopt als witte buik en poten. Heel veel bonte, meerkleurige honden hebben dit mantelpatroon. Door het juist selecteren van de partners zal via dit witpatroon zich bij de Rood-Witte Ierse setters fokzuiver kunnen uitbreiden naar gewenste Piebald.

Piebald 
Het woord "piebald" is ontleend aan een combinatie van de Engelse woorden "pie," van "magpie," (de ekster) en "bald", wat witte vlek of band betekent. Piebald (sp/sp) levert gewoonlijk een gekleurde kop (met iets wit op de snuit maar vaker als bles), rode vlekken als eilanden verspreid over het lichaam, vooral juist bij de staartinplant. (zelden op de benen, die zijn vaak wat gespikkeld en dat is toegestaan bij de IRWS). In principe is iedere Rood-Witte setter een Piebald (lees: een uitgebreide versie van Irish spotting en Pseudo Irish en daar homo- of heterozygoot voor zijn).

Trekt er al een beetje een kastanjerood waas voor je ogen langs? Laat ik er maar eens een scheutje wit bij doen dan…

2. Waarom Rood x Rood-Wit fokken

De Rood-Witten zijn in heel Europa in gevaar (in aantal levende fokdieren en heel weinig nesten) en komen door de nauwe familiebanden op een veel te hoog inteeltcoëfficiënt uit. Tussen de 15 - 40% aan COI is dan helaas onontkoombaar. Datzelfde “At Risk” geldt nog sterker voor de eenkleurige Rode Ieren maar niemand wil dat horen en worden officiële rapporten hierover onderin de la gelegd. Om de toekomst voor de Rood-Witten veilig te stellen is er een streng fokprogramma in het leven geroepen door onze Ierse moederclub.

Dit huidige IRWS Outcrossprogramma NL komt hier eigenlijk op neer: Het expres terugfokken naar Ierse setters die ONvolkomen rood vererven. Gebruik maken van, zoveel mogelijk onverwante, vooreerst Rode honden die duidelijk wit in hun genen hebben (genotypisch en/of zichtbaar Irish spotted zoals bij onze outcrosspups) en deze paren aan de aloude (tot fokzuiver Piebald geworden) Rood-Witten. Rekening houdend met gezondheid, werkeigenschappen, type, behouden/samensmelten van bewezen goede genenvariatie, mooie en verantwoorde rood-wit percentages en patronen. Een kleurrijke uitdaging.

* * * *

Voor de liefhebbers ga ik even door:

Genetica, DNA profielen, allelen e.d. is een bar interessante materie. Wist u trouwens dat een mens voor 50% DNA-genetisch overeenkomt met een banaan? Ik heb zo nu en dan ‘allelen’ vermeld (hoofdletters en kleine letters, S, Si, Sp, sp, e.d.) want het is zeer belangrijk te weten waar je mee bezig bent. Goed inzicht hebben geeft kortere wegen want we hebben haast immers. Nu even heel dichtbij: ‘We’ hebben met de start Outcrossprogramma NL 2015-2025 terdege rekening gehouden met de allelen van voorouders (de unieke Ierse lijnen van moeder Summertime Lady met haar allelen SS òf Si) en speciaal om de Rood-Witte reu ‘Harry’.

Interessant omdat grootvader Harry geboren is uit eenkleurig Rode Ierse setters. Daarbij had hij een heel gewenst type, werkijver en karakter. Qua doorfokwaarde van belang: was hij zuiver Rood-Wit, of droeg hij tevens nog de erfenis van 'Irish spotting' (si) uit zijn rode ouders mee. Was hij toch die 25% kans op echt fokzuivere Rood-Witte (sp/sp)? De vraag is steeds in hoeverre dit vererft, of het op meerdere allelen rust en/of dit dominant terugkomt via de mogelijke allelen, te weten:

S = Eenkleurig rood verervend (recessief rood, ook wel als homozygoot ee bekend), soms met wit borstvlekje of Palmerston snip of chin. . Het S-gen kan variëren, te verdelen in major en minor. Het hoofdgen bepaalt het rode patroon, de minor regelt de grootte en verdeling. En was Harry nu sterker in major of minor….is de grote vraag en de komende generatie zal ons dat vertellen. s = rode kleur belettend (dus wit) si= Irish spotting: Deze bontvorming begint aan de uiteinden van de hond. Witte borstvlek, witte voeten en staartpunt, wit op snuit en min of meer symmetrisch. sp = Piebald spotting, grote witte lichaamsdelen zonder vast patroon. Van volledige mantel tot vrijwel geen rode eilandvormige platen. (S is dominant over sp)

En tot slot 
De nieuwe uitdaging voor de IRWS toekomst, in mogelijke uitvoering van nestgenoten c.q. mijn teefje Aileen Aoife O’Conloch (S/sp) gepaard aan een homozygote reu (sp/sp fokzuiver Rood-Wit). Volgens de wetten van Mendel worden puppies in generatie-2 mogelijk: - 50% uitgebreid rood van vacht (S), met veel Piebald bijwerking zoals grote borstvlek, snipe en flash op hoofd of nek, witpatronen op de rest van het lichaam. Uitermate geschikt om later opnieuw te paren met een IRWS. - 50% zuivere Rood-Witten indien met allelen (sp/sp), er dan uitzien als grootvader Harry en die mogelijk al prima voldoen aan de IRWS standaard. En voor het veldwerk was dat al goed!

JB

Honden kunnen werkelijk praten
het is maar weinigen gegeven
ze werkelijk te verstaan

Help.... mijn hond eet gras

Wat valt daar nog voor zinnigs over te zeggen, internet en vooral fora staan vol met bla bla hierover. Er is opvallend weinig daadwerkelijk wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Volgens overlevering eten honden pas gras als ze moeten braken, uit onderzoek (2008) blijkt dat dit maar in een paar procent het geval is. In 79% van de gevallen werd gras eten veroorzaakt door verstoorde spijsvertering, hoe minimaal ook. Onbalans in de zuurgraad als hoofdoorzaak (lees overmaat aan zout(zuur)kristallen die zich dan teveel aan de maagwand hechten).

Stressoorzaken
Oorzaken van zo'n spijsverteringprobleem bij de hond is in de eerste plaats stress. In de vorm van bijv. verstoorde harmonie baas <> hond, drukte, reizen, ongewone routines, verlatingsangst of zelfs overmatig blaffen. (om voor ons als mensen te spreken… wanneer hebben wij het snelst last van een maagzuuraanval; inderdaad stress, haastig zijn, op je tenen moeten lopen, te weinig tijd gunnen aan gebalanceerde hoeveelheden eten e.d.) 
Klein voorbeeldje: Een hond die 'altijd in de weg ligt' moet steeds verkassen en krijgt daardoor onzekerheid over iedere ligplek. Deze voortdurende argwaan veroorzaakt al een bepaalde mate aan stress. Mogelijk resulterend in conditioneel probleempje richting de hersentjes/tussen de oren.

Net zoiets als jouw muesli 
In 2008 is op de Universiteit van Californië onderzoek gedaan naar grasopname. Als resultaten kwamen daar in ieder geval langs dat hun voorouders, de wolven, wel degelijk grasdelen in hun uitwerpselen hebben en ook dat het geven van groenten en fruit aan onze honden geen invloed hebben op gras eten. Niet bevestigd door deze onderzoekers, maar wel algemeen gangbaar is dat honden gek zijn op de smaak van gras. Dat ze het zien als een grassalade, om door te slikken of alleen maar van te likken (enzymen). Gras eten veroorzaakt niet onvermijdelijk overgeven, kan ook zijn dat ze gewoon van de frisheid genieten en daarmee vezels aanvullen.

Nuttig
Als je goed oplet bij je hond zul je zien dat het altijd wat breder en vezelig gras is wat daadwerkelijk wordt doorgeslikt; nooit zal een hond in een vers weiland gladde grassprietjes verorberen. Aan dat vochtige gladde gras wordt alleen maar gelikt of wat geknabbeld. 
Dat heeft een reden: In het maag- en darmkanaal verhogen de lange ruwe vezels interne maagcontracties en wikkelt zich rond de wormen of nematoden die de hond kunnen infecteren. Zo helpt vezelig gras potentieel schadelijke parasieten in de maag te zuiveren en het teveel aan zoutkristallen van de maagwand te schrapen. Gekookte groeten doen dat niet.

Voorbeeld van mijn Apache: Na ruim 24 uur komen de grasstengels weer tevoorschijn. Rond die grasstengels bevindt zich de reden van gras eten gisteren, nl. geel bacterieslijm en zoutkristallen hebben zich al schrapend gehecht aan de stevige grasstengels. De natuur heeft het zelf opgelost!

Harmonie in veilige omgeving
Prijs je gelukkig als je setter heerlijk ontspannen urenlang op zijn rug met de poten omhoog slaapt! Slapen, stressloos, zonder remmingen (soms zelfs erg ongegeneerd als mijn exhibitionisten Ailleen Aoife en Apache) bevordert de spijsvertering, geeft balans in de zuurgraad en zal je hond zeer waarschijnlijk minder gras behoeven of gaan eten.

N.B. Dit stukkie naar aanleiding van dit leuke gespreksonderwerp (met onze sponsor Farm Food Nijverdal) op onze O'Conloch A-nest terugkomdag 18 september in Broekland.

Mijn beide Ierse setters Apache en Outcrosspup Ailleen raken al aardig op elkaar ingespeeld in het benaderen en vastzetten van fazanten en patrijzen. Vorige week ook al een mooi voorbeeldje gehad van ‘natural-backing’ van kleine Ailleen Aoife (1 jr.) op het voorstaan van haar tante Apache (3. jr). (De bedoeling van dat respecteren is dat de hond die het wild vindt haar werk mag afronden en de achterste hond blijft ‘stand-by’ in een soort backup in bevroren toestand).

Mijn beide jachtsetters blijven ook tijdens de normale wandelingen alert op alle geuren en reageren direct. De modus gaat dan acuut van wandelen/draven over op rengalop en besluipen. Als begeleider c.q. voorjager heb je dan opeens je handen meer dan vol want je moet nu twee honden tegelijk begeleiden en vooral voorkomen dat er wat fout gaat. Iets afleren is veel moeilijker dan juist begeleiden immers.

Even het beeld schetsen omdat ik vanavond alweer geen fototoestel bij me had: Apache zet bij een boswalletje in het Buitengebied de gang erin, gaat een stukje vooruit maar komt snel weer op haar schreden terug. In haar kielzog doet Ailleen identiek mee. Met de neus in de wind blijft Apache aanwijzen naar iets in het hoge gras onder de bomen. Op een vijftien meter achter haar blijft Ailleen roerloos staan met geheven voorpoot en de neus vooruit. Als Apache een vijftal passen vooruit sluipt doet zij precies hetzelfde. Weer een aantal meters voorwaarts, zo ook Ailleen, en Apache staat nu echt roerloos in een mooi lage houding. Schoolvoorbeeld en Kunst in Uitvoering. In mijn hoofd rijpt razendsnel het plan om juist te handelen: Ze beiden nu ‘Down’ te krijgen gaat vast niet lukken. Ik roep ‘Sta!!’. (Dat commando kennen ze omdat ik dat bij iedere stoeprand zeg).

Op mijn tenen loop ik verder tot aan Ailleen en in het voorbijgaan sis ik nogmaals ‘Blijf Sta!’ En kom ik na rustig doorstappen naast Apache haar oor. Zacht schuif ik de jachtlijn om haar hoofd en blijf haar rug aaien. Ze verstrakt voelbaar en da’s heel gunstig. Voorzichtig kijk ik achterom en zowaar Ailleen staat nog precies zo met haar pootje omhoog! Vreugde golft door me heen, yes yes dit is toch de bedoeling van werken met je setters. En dat natuurlijk respecteren van haar is een cadeautje die ze via haar afstamming heeft meegekregen.

Mocht Apache nu bewegen of inspringen dan gaat de pup vast als een speer langs ons en dat mag niet gebeuren. Dus tijd rekken, de rust bewaren. 'k Heb immers maar twee handen. Ik zeg (helaas, maar het moet toch maar zo deze keer) tegen Apache ‘Braaf, en volg!’ en we lopen heel rustig terug naar Ailleen. Ook bij haar een lijntje om het hoofd gelegd en dan tijd voor jolig prijzen. Waarom het zo gedaan? Het ging me meer om de rust erin te houden dan het perfecte punt. Daarom lopen we met z’n drieën naar de plek van Apache haar voorstaan en laat ik ze los onder het commando ‘Clear Ground’. Samen duiken ze de bosjes in en ik hoor gefladder ietsje verderop…twee houtduiven stijgen op. Mijn fluit snerpt en beide meiden komen, supergehoorzaam als ze zijn, met glanzende ogen voor me zitten. Het prijzend bekloppen van mijn honden moet tot in verre omtrek hoorbaar zijn geweest ha ha. Het is nu al meermalen goed gegaan en ik hoop op nog wel twintig, wat zeg ik, vijftig van zulke momenten. Want ik wil ze de top laten bereiken in wat er met het voorjagen met Ierse setters mogelijk is. Ze hebben het volledig in zich alleen ik moet beter worden.

Het is 31 graden tijdens deze Indian Summer, naast me staat een koele pot bier. Met mijn vingers kan ik nog wel wat toetsen in gaan drukken bedenk ik me. Vanavond kan ik met beide setters Apache en Ailleen onder maanlicht lopen immers. Aan mijn voeten liggen ze beiden oorverdovend stil te dagdromen. Dat kan ook wel anders…

De accu opladen
Dat Ierse setters lekkere slaapkoppen zijn is ieder van ons bekend. Niet de hele dag door maar in fases. Een hond slaapt (ook overdag) vele uren, zo'n 12 - 18 uur per etmaal. Vooral als het heet is zijn ze eigenlijk wijzer dan mensen. Uitrusten, verspreid over enkele dutjes per dag en rustige/diepe slaapperioden, vooral als het donker is. Het is slim om energie te besparen als het donker is, omdat er overdag genoeg energie moet zijn. Want er moet dan juist gejaagd, gerend of in alle gemak 'het nieuwsblad langs de berm' gelezen worden. Als onze druktemakers wakker zijn stijgt het stresshormoon adrenaline onder invloed van alledaagse gebeurtenissen, stress bij hondse ontmoetingen, emoties en inspanningen. Tijdens de slaap zakt dit hormoon weer. Honden kunnen net als wij gebeurtenissen herinneren en is dromen de normale manier om dagelijkse beslommeringen te verwerken, een soort van rangschikken. Waarover ze precies dromen zullen we echter nooit weten… alhoewel ik heb verderop een praktisch voorbeeld van mijn kleine Ailleen.

Slaaproutine
Als je setter zou mogen kiezen dan wordt het vrijwel zeker: 'Overal in huis mogen liggen, waar en wanneer ik maar wil'. Keus hebben in slaapplekken is best belangrijk. Bij mij mogen ze overal liggen, behalve op mijn bed. Het balkon is favoriet met dit weer, schaduw, frisse lucht, de hele dag drukte bij het winkelend publiek, alles in je hersentjes opslaan. Niets kan ze uit het veld slaan want alles hebben ze al langs zien komen. Na een aantal uren slaap worden ze steevast wakker, strekken even de poten en kiezen dan soms voor een andere plek of gaan even omrollen/verliggen. (Dit is, naast hierboven genoemde, ook één van de redenen waarom je de setter niet, standaard overdag, in een gesloten bench moet stoppen). En daarna zoals mijn beide meiden al vrij snel doen: de kin op mijn been leggen….'gaan we weer uit'?

Wat beleeft ze in haar droom
Zodra een hond begint te "lopen" of trillen zit hij/zij in de REM-cyclus, volgens onderzoekers is er dan het meest hersenactiviteit. Behalve het trekken met de pootjes (wat op graven of rennen lijkt) maken mijn schone slaapsters natuurlijk ook geluiden erbij. Volgens mij ("rent" ze al liggend) in wijde bogen al haar kilometers en jagend in haar droom opnieuw af. Het lijkt wel een titanenstrijd al dat kwispelen, wiebelen en binnensmondse blaffen en felle grommen.

Flashback
Toen Ailleen gisteravond languit lag te slapen kon ik precies het beginmoment herkennen, maar ook de VOLGORDE van haar droom precies volgen. Die middag vielen er namelijk een viertal (voor haar en mij) traceerbare dingen voor: Uit de auto springen en direct 150 meter rechtuit rennen naar een vermeende vriendin hond. Dat bleek niet de vriendin maar een erg onvriendelijke (die juist overdag veel in de bench moet verblijven hoorde ik laatst) en Ailleen onderdanig werd. Apache galoppeerde gewoon erlangs en ze kon ontsnappen door razendsnel mee te rennen. Komen we juist dan wel haar vriendin tegen die door kleine Leentje verwelkomd werd door eerst met haar voorpoten om haar oren te slaan en later elkaar de bek en gezicht te likken. Verder wandelend krijgen Ailleen en Apache het weer eens in hun hoofd woest tikkertje te spelen. Onder veel en zwaar geblaf en dreigend gegrom elkaar trucjes lerend hoe je vechtpartijen winnen kunt. Ik ken ze, dit robbertje knokken en rauzen is het ultieme genieten. Bijna bij de auto terugkomend zien beide meiden de bangste hond van de buurt; die je dan even naar huis moet wegjagen onder hoog en schel meidengeblaf.

En dat allemaal kon ik vanuit mijn luie leunstoel herbeleven, compleet met alle 'hoef'getrappel, korte rugligging(!), intonaties, woefjes en wegjaaggilletjes op juiste volgorde. De wandeling van anderhalf uur even in een paar minuten flashback.. Het is maar goed dat baas en hond zeker niet geloven in een dromenvanger wij zijn puur natuur en Gronings nuchter.

"Een mensenleven zonder hond is een vergissing"

zaterdag 3 september 2016

Dogs truly are God's gift to mankind 

een gereformeerde preek deze keer
Laatst liep ik tijdens de hondenwandeling een kerklid tegen het lijf. We kwamen aan de praat toen onze honden zo leuk met elkaar speelden. ‘Zo met elkaar omgaan en helder communiceren zou de mensheid ook behoren te doen’ werd een onderwerp. En nog een stap dieper gegaan: Heeft de relatie tussen baas en hond parallellen met het christelijk geloof, of scherper gezegd, überhaupt je kunnen overgeven aan de hoogste Baas? Voor een hondeneigenaar (ahem, die vaak een preek hoort, of vroeger moest aanhoren) moet onderstaande herkenbaar zijn… ;-)

relatieproblemen
Wij mensen zijn geen honden, wellicht kunnen we nog wat van ze leren wat betreft vertrouwen en uit liefde het goede doen… in elk geval doen, wat onze opdracht is.
Over Henoch werd in de bijbelboek Genesis (vert. 1951) gesproken dat hij met God wandelde. Soortgelijke woorden ook bij Noach en Abraham.
Wandelen is wat anders dan ergens (vaak gehaast) heen lopen, het is meer kuieren en uiteindelijk kom je weer op de plek waar vanuit je vertrok.  Daarom heet het ‘met de hond wandelen’ immers. Samen dingen zien en samen communiceren, onderweg genieten en weer thuiskomen. 
En als het kan je mobieltje thuis laten want er gaat altijd wat mis als de baas wel praat …maar niet mèt de hond. Die krijgt daardoor met recht dovemansoren; de meest optredende verstoring in relaties.

socialisatie
Er zijn in mijn optiek meer parallellen. Gehoorzame honden zijn het meest gelukkig, is wetenschappelijk vastgesteld. De hogere macht bepaalt de ruimte, zoals de rechte-kantstukjes van een puzzel ook doen. Een kersverse pupeigenaar beleeft het babygedrag, het alles onderzoeken met tanden en neusje. Nog onwillig en onwijs, maar toch zal hij moeten leren lopen aan de riem. Leren omgaan met teleurstellingen. Sterker nog het moet een gewoonte worden netjes aan een slappe riem te lopen. Uiteindelijk zelfs netjes zelfstandig los meewandelen.
Na een aantal maanden komt de baldadige puberleeftijd en zal hij terechtgewezen moeten worden. Immers wat er nu misgaat willen we niet 15 jaar last van hebben.
Een goede socialisatie zal hem standvastig maken, geen draaikonterij maar recht voor zijn raap reagerend. Een hond kan niet liegen, een mens maar al te vaak. 
Naarmate de band tussen hond en baas beter wordt zal hij zijn baas gauw gaan missen, want bij de baas zijn is het hoogste goed. Treuzelen wordt gehoorzamen. Opkijken of minutenlang je aanstaren is echte aanbidding.
Hij krijgt zijn dagelijkse eten omdat hij je de beste vriend is. Heel soms valt er iets lekkers voor z’n voeten, zomaar…

gerust
Naarmate de ervaringen en gewoonten ingebed worden leest hij de baas en stelt zijn gedrag daarop in. Zijn hele leven zal bestaan uit oefening en herhaling. 
Hij zal opkomen voor de baas, altijd is er wel een zintuig actief, ook als hij slaapt.
Een volwassen hond kan weldadig liggen suffen of gewoon de wereld bekijken, geen stress maar is ‘in zijn heer gerust’. Voor ons als gestresste mensen, anno nu, is dat best moeilijk.

Het begint wat op een gereformeerde preek te lijken en dat is eigenlijk niet de bedoeling het gaat me er meer om dat je mensdom, rijkdom en geluk in volle breedte en hoogte beleeft. Zo je wilt leefstijl bezien vanuit een blije Levensvisie. We kunnen nog veel van honden leren.

"The gift which I am sending you is called a dog, and is in fact the most precious and valuable possession of mankind". 

-----Theodorus Gaza

Het duimpje aan de voorvoet…
kan een ‘voetbalknietje’ voorkomen.

Er is al wat jaren discussie over het nut of doel van het kleine klauwtje (zgn. duimpje) aan de voorpoot van je hond. Wij mensen gebruiken onze duim veel, maar bij een hond zit ie toch onbeweeglijk en veel te hoog? Niets is wat het lijkt.

In het buitenland, o.a. USA, wil men nog wel eens bij nog zeer jonge (werkhonden)pups de duimpjes weghalen…voor zgn. de veiligheid, in verband met beschadigen, vooral bij dicht struikgewas en stoppelvelden (graan- en mais!). Ook worden redenen genoemd zoals doorgroei, bron van ontstekingen of zelfs afgerukt worden.

Nuttig attribuut
De ondervoet is zeer veerkrachtig en de pols kan diep doorbuigen bij het vooruitstrekken. Bij de razendsnelle scherpe wendingen wordt het duimpje in de grond/ijs/sneeuw geprikt en voorkomt daarmee torderen van de voet.
Bij uitglijden helpt het onooglijke duimpje mee de zijwaartse kracht op te vangen.
Bij klimmen en klauteren worden ze wel degelijk gebruikt door de hond .
Een bot of kluif kan beter worden vastgehouden want hij wordt werkelijk als duim gebruikt.

Veel nadelige effecten
Indien duimpjes op een paar dagen leeftijd zijn verwijderd geeft dat voor dat moment de minste schade. Maar de schade is onherstelbaar. Want de vijf bovenliggende spieren (dus pezen!) van dat duimpje raken in verval en hebben hun weerslag later op de totale kracht van de voetspieren (degeneratie en grotere kans op artritis in de pols).

Ook als het duimpje nooit de grond zou raken, blijft het nadelig voor de totale peesaanhechtingen in de voet en pols.
Een hond zonder die duimpjes kan zijn hele leven pijn lijden bij het stappen of galopperen en ze kunnen het ons niet vertellen omdat we stom zijn geweest ze preventief te verwijderen. Mijn praktijkervaring hierin is wel dat de hond altijd een gevoelige (amputatie)plek daar houdt, als je erop drukt dan wordt schielijk de poot fantoomachtig teruggetrokken. (Eigenlijk hetzelfde ongemak geeft te lange nagels: door de verplicht opstaande voetzooltjes is het voor de hond alsof hij altijd bergop-bergaf moet lopen. Iedere ervaren bergwandelaar weet wat die pijn is.)

Het aantal daadwerkelijke verwondingen aan de duim is verwaarloosbaar. En als er een probleem zich voordoet kan er altijd nog worden beslist over amputatie van het klauwtje immers.

Setters hebben eigenlijk altijd strak aanliggende duimpjes, er zijn hondenrassen die echt van die lange lubberduimpjes hebben. En natuurlijk de rassen die ze (soms dubbele Hubertusklauwen) ook aan de achtervoeten hebben. In een aantal rasbeschrijvingen wordt zelfs het aanwezig zijn van de duimen verplicht gesteld.

Onderhoud
De hond onderhoudt zijn voeten zelf goed en vaak, het zijn immers zijn belangrijkste werktuigen. De hond maakt tevens door stevig likken endorfine aan zodat hij zich lekkerder en tevreden gaat voelen. Bij teveel likken aan de voet (pijn of scheurtje in de zoolkussens) kunnen door de nattigheid vaker problemen met bacteriën en hotspots optreden. 
Die scherpe duimnagel kun je soms even wat afpellen zodat ie wat kleiner wordt en daarna even het vlijmscherpe puntje iets inkorten, dat scheelt misschien een gaatje in je wollen trui….

Naar aanleiding van een artikel van dierenarts M. Christine Zink van Johns Hopkins University, en o.a. publicaties van Dr. Buzby, en K.N. Lotz

het duimklauwtje van mijn IRWS Ailleen Aoife O'Conloch

Adeldom verplicht!

Na een zeer enerverend fieldtrainingsprogramma van het Outcrossnest in Bad Kreuznach (eind februari) kreeg ik weer zin om van alles met de honden beter op te pakken. Na thuiskomst valt er een mailtje binnen, Apache is daadwerkelijk ingeschreven voor de Gebruikshondenklas in Groningen Dogshow. Dus op naar de volgende fase, namelijk naast excelleren in het veld een toetsing op uiterlijk om verder te komen en ons ras te verbeteren. Ik wil naar de toekomst kijken want zulk uniek genenmateriaal mag niet verdwijnen. Haar juist overal laten zien want ze is uniek in afkomst en als maatje.

Op naar mijn vaderstad Groningen. Apache had nog nooit zoveel honden onder één dak meegemaakt maar trok er zich niets van aan. Gewoon lekker cool naast de baas kuierend of onder de zitbank liggen soezen.

En dan die keuring. Bij inschrijven onderwerp je je aan de mores die op de shows heerst. Die inschrijving was de compleet verkeerde keus van mijzelf zeg ik achteraf. Het gaat er niet om of ik er verstand van heb of mijn visie wordt verwoord, maar sec of er juist gejureerd wordt.

Een FCI keurmeester wil graag uitgenodigd blijven worden en worstelt met het dilemma tussen het showtype en werktype. Dat nagenoeg iedere werksetter juist wel voldoet aan het type qua standaardeisen staat als een paal boven water.
Iedereen die aan sport doet, waarbij één of meerdere ‘meesters’ jureren, begrijpt mijn onderstaande bedenkingen. Wat mij als, zelf vogelkeurmeester bij de NBvV geweest zijnde, opvalt dat er niks klopt van de bemerkingen en beschrijvingen op het keurbriefje van Apache. (Altijd moet de uiteindelijke kwalificatie in overeenstemming zijn in het lezen en begrijpen van de opmerkingen).
Immers iedere keurmeester dient als eerste activiteit alle zich in de ring bevindende setters te observeren op juiste TYPE, daarna zal hij op onderdelen gaan letten. Alleen uit dit kleine groepje van het juiste type wint degene met de minste afwijkingen!! Zo hoort het.

Zijn openingszin was ‘ze heeft mooie ogen’; mij bekroop direct argwaan. Apache heeft inderdaad van die prachtig diepliggende dromerige donkere ogen compleet met al het moois eromheen aan accenten, arches en wenkbrauwen.

Lees eens het keurverslag met mij mee:
“Een driejarige, duidelijk uit werklijn”. Ha, die werklijn wordt meteen herkend; en dit is onmiskenbaar een opvallende verschijning. Aan de schrijftafel werd er door hem hardop gezegd ‘In Denemarken en Frankrijk zien ze er allemaal zo uit’. Geen onbeduidende kleine landjes; setterlanden bij uitstek. Na enkele baantjes zeer netjes draven, (ik kon het volhouden ha ha) was de keurmeester erg gauw klaar met ons.
En waarom kun je dan ‘opeens’ niet objectief meer zijn vraag ik me af. Gezond verstand, kennis van de geschiedenis en vooral parate raskennis wordt toch van een keurmeester verwacht.

“Wit op voorsnuit, schedel en borst”. In de rasstandaard staat precies omschreven dat dit is toegestaan. Ik zie deze opmerking dan ook als bladvulling…vertel eens wat ik niet weet.

“Hoofd kan beter besneden zijn”. Over het Ierse setterhoofd zijn al boeken vol geschreven. Ook is het een kwestie van smaak, interpretatie en tijdgeest. Haar schedel zou heus een tikkeltje ovaler van vorm kunnen zijn, maar de hele hond straalt Adel en oorspronkelijkheid uit.

“Rechte ruglijn, afgeronde croupe”. De beste galoppeurs hebben een rechte gespierde rug die eindigt in een iets schuin (20-25 graden) geplaatst heupbeen, de croupe. Die vormt de verbinding van de rug met de motor achterin. Niemand wil een hond met holle rug of met een fikse deuk achter de schouders. Ik herinner me goed dat vóór de tachtiger jaren alle goede Ierse setters ietsje lager in hun kruis waren, sommigen zelfs iets te veel. Dat had de keurmeester in zijn kennisbagage moeten hebben. Apache wordt afgestraft door gebrek aan kennis en vooral durf om een formidabel type en prima achterhand te waarderen.

“Staart laag aangezet”. Tja als je de hele dag te lange rechte ‘croupe-loze ruggen’ ziet die uitmonden in te hoge staartinplant dan val je natuurlijk over een iets hellende heup, met in het verlengde daarvan de staart. De logica dit apart nog eens te benadrukken ontgaat me. Haar staart zit er perfect aan, ze gebruikt hem heel veel bij alle capriolen in het werk.

“Borst kan meer diepte en meer volume hebben”. Apache is nog geen drie jaar en kan vast nog wat uitzwaren maar heeft zeker voldoende borstdiepte, om plaats te hebben voor een sporthart en longen om topprestaties te leveren. Het zit ook niet in de breedte maar in de mogelijkheid van uitzetting van de afgeronde ribben bij de diepe ademhalingen. Als je de hele dag dikke vachten en grote brede ribben hebt gevoeld dan is dit inderdaad even wennen. Geen van de honderden honden in deze Martinihal kunnen zich met Apache meten in vaardigheden, uithoudingsvermogen en prestaties.

“Goed gespierd in achterhand en sound in beweging”. Apache is op en top in werkconditie en deze Nelli Cooman glanst als een pasgeopende kastanje. En die sound…, velen met mij vinden die soundness van haar klinken als een prachtige symfonie. 
Al bovenstaande bemerkingen zijn evenzogoed als plussen en soms minnen weer te geven, het zijn losse flodders die je op meerdere manieren kunt interpreteren. Blijkbaar was al zijn schrijverij toch negatief bedoeld want de uiteindelijke kwalificatie was een G. Schandalige vertoning en een afgang van jewelste, niet voor ons samen, maar wel de jurering en het waardeloze keursysteem wat de FCI er op na houdt!.

Kortom een bizarre beoordeling op een eenzaam eiland wat zich hondenshow noemt en zich als waardemeter steeds ongeloofwaardiger maakt. Als je setter (als Britse Staande Jachthond in groep 7) niet meer kan jagen en uren top-speed galopperen waarom show je hem dan? Waarom denk je dat het aantal spontane inschrijvingen van recreanten/eigenaren steeds verder terugloopt?

Het roer moet om! Te beginnen bij kynologische fokkers, opleiders en hun keurmeesters opleidingspakket. Wat zou ik graag de keurmeestersinstructies eens doornemen, herschrijven en aanscherpen die boel! De hele scene wordt nog steeds bepaald door een paar handjesvol fokkers/trouwe exposanten, maar is wat zij tonen een afspiegeling wat de duizenden settereigenaren graag zouden willen zien of bezitten? Die willen een sportieve, gezonde kameraad zonder overdrijvingen. Mijn oorspronkelijke en volgens de standaard prima Ierse setter wordt niet in een dergelijk systeem naar waarde beoordeeld en dat is een zeer ernstige zaak. Heel veel moois is in de loop der jaren naar de filistijnen geholpen, het is twee voor twaalf met ons ras.  

Mijn tijd en geld kan ik beter aan hoogwaardige veldwerktraining besteden. Top-werkhond en zeer lieve huishond dat blijft ze voor mij, samen opwerkend naar de Internationale veldwerktitel!

Fix their quality in the whelping box
... not in the tack/grooming box

Ierse Setter Apache behaalt haar eerste kwalificatie

'k Had, als kersverse eigenaar, Redwing Last Apache Standing ingeschreven voor de Amateur veldwedstrijd in Nivelles (Belgisch Wallonië) die de Belgische Ierse setter Club ook deze nazomer weer organiseert. De pup Ailleen bij Henk en Paulien te logeren gedaan, dan kan ze even weer met moeder Summertime Lady bijpraten. Vanaf het moment dat we naar de velden vertrokken heeft het onophoudelijk geregend, we zijn allemaal min of meer verkleumd en het water liep onze nek in. En de honden? Die vonden het best maar de omstandigheden waren zwaar, erg zwaar.

Passie
Apache mocht starten als nummer vier, ze heeft niet anders gedaan dan vanaf het begin aan in de auto te joekeren van passie. Als een kanonskogel vertrok ze. Dat lokte weer mooie opmerkingen uit de mond van keurmeester Jocelyn Haegeman. 'Kijk zo hoort het, goede snelheid en mooie vlakke galopsprongen, laat haar maar gaan'. Deze keer was de hond-voorjager communicatie opmerkelijk goed en kon ik haar goed doorsturen en voor me langs laten komen. Al snel verifieert Apache en gaat een aantal meters in gebukte houding naar voren. Ze neemt wat weinig tijd om tot verstarring te komen en de fazant vliegt op juist als ik een tiental meters achter hen ben gekomen. Mijn alarmpistool knalt voor de zekerheid. Want niet geschoten is altijd mis immers. Door die knal krijgt Apache een impuls om verder te zoeken. Ze gaat (mocht) als een speer verder door de bieten, de bladeren knappen en knallen ervan. Na twee nieuwe slagen hetzelfde opnieuw: Verifiëren en aantrekken. Nu komt ze echt tot voorstaan en kan ik naast haar komen staan. De fazant neemt een vertikaal hazenpad en mijn alarmpistool knalt opnieuw. Apache heeft het spelletje goed door en blijft stokstijf staan. Een prachtig punt gemaakt. Op naar de derde fazant, hoop ik op... 
Omdat de twintig minuten dra voorbij zijn moet Apache aangelijnd... ze komt vol blijdschap op me aan en kan een kliedernatte Ierse setter omhelzen en de hemel in prijzen. Een hond heeft geen verstand van prijzen winnen en wedstrijdregels, maar ze begreep mijn grote vreugde maar al te goed. Samen deden we dit! In de nabespreking wordt Apache geroemd om haar uithoudingsvermogen, topsnelheid, in de hand zijn, haar lange neus en plezier. Kwalificatie: geplaatste 1 ZG, de beste van 15 honden.

Ierse Setter fieldtrialer..in progressie 
In de avonden werk ik tegenwoordig aan de vertaling en brede uitleg Official Working Style Irish Red Setter. Heel leuk werk en ik schrijf me te pletter want er is zoveel kennis wat verteld en vastgelegd moet over onze Ieren in het veldwerk. Voordat het te laat is, alle (Autodidactisch!!) Nederlandse voorjagers zijn kalend of hebben grijze haren er van gekregen. Overdag, een aantal malen per week, train en begeleid ik de nu 21 maanden REDWING LAST APACHE STANDING, van Henk ten Klooster. Als het meezit hebben we dit voorjaar drie Ierse musketiers op de veldwedstrijden: Ceasar, Summertime Lady èn Apache !! 

Twee kraaloogjes
Het teefje Apache maakt geweldige progressie de laatste maanden, vertederend gewoon. Eigenlijk kan ik met haar lezen en schrijven ondanks de LAT-relatie die we samen hebben. 
Hoe het ons vanmiddag op de training ging: Duidelijk een fazantenhaan verwaaiing, besluipen, netjes voorstaan, maar de leperd ontsnapte ons in de ruigte. In het midden van het perceel tekende Apache opnieuw heel mooi, ik als de mieter erheen. Na 15 meter mooi laagbijdegronds aantrekkend werk stond ze als een blok voor. ‘Kom op vooruit, doorgaan’… maar ze wilde niet vooruit, geen stap! Ze was wijzer dan ik want op nog geen meter voor me keken 2 kraaloogjes me aan. Nou dan maar gauw een stapje achteruit gedaan, mijn schaduw strijkt over de fazant heen en dat was genoeg voor de hen, ze vliegt op. Apache kijkt me aan alsof ze zeggen wou 'ik wist het wel hoor' en gaat automatisch netjes down. Een alarmpistoolknal klonk er niet….die staat wel op scherp maar lag nog thuis op tafel. Nou dit perfecte punt reken ik goed. Tijdens mijn uitbundig prijzen kijkt ze me lachend aan (dat leek ook echt zo met de hoektanden haar lippen optillend) en haar staart zwiepte als een razende. Kennelijk heeft ze plezier, nou ik net zo goed! 

Foeihaas!!
Het volgende veld slip ik Apache en die gaat er als een kanonskogel vandoor....die heeft er weer zin in… blijken er 5 boksende hazen in de verte! Ik schreeuw in diepe ellende ‘foeihaasss, foeiiihaasss’ en zie het wonder. De training van januari werpt zijn vruchten af, ze stopt aarzelend, bestudeert de wat ongerust wegrennende hazen en komt naar me toe lopen op haar dooie akkertje. Even een welverdiende beloning scoren bij Joop. Zojuist keek ik in de spiegel, niet alleen onze dag, maar ook mijn gezicht heeft kleur gekregen. 

Kwartelrein
Door omstandigheden loopt één van mijn drie jonge kwartels (ja ik ben van jongsaf kweker en vogelliefhebber) door de woonkamer. Apache de heftige vogelgek op fazant en patrijs, heeft een plaag-liefde verhouding met mijn kwartels. Als die aan een boterham pikken steelt ze hem steevast, besluipen en in de hoek drijven nog leuker. Met lodderige ogen volgt ze nu de kwartel die over haar poten heenhobbelt en in haar oren pikte. Als jachthond word je daar namelijk wakker van. De kwartel vist doodgemoedereerd nog een paar zaadjes van vanmiddag uit Apache haar achterste terwijl ze toekijkt…wonderlijk schouwspel. 

Het is me dus gelukt een vier-standen switch in haar setterkoppie te plaatsen: Veldwerkpraktijk als passievolle gehoorzame Ierse setter + Hazen met rust laten + De vogels thuis met rust laten + Onaangelijnd door de stad. Blij en dankbaar dat ‘mijn’ handzame kleine meissie het zo goed doet!! Het wachten is op een jachtpuppy voor mijzelf, kanniewachten... Wellicht moet ik ook maar een kamerkonijn kopen wanneer ik mijn toekomstige pup in ontvangst neem.

Joop Buiten 
5-2-2015

De zomerneus opgezet.
We zijn er allemaal gek op, je puppie heeft van die mooie zwarte voetzooltjes, zwarte lippen en een glimmend zwart neusje. De slijtageslag van die zachte kussentjes begint al veel te snel. En dan valt je iets op…de neus van je halfwas/volwassen Ierse setter is niet meer zwart maar is verkleurd naar zwartbruin-leverachtig aan de neusvleugels. 

Pigment
De oorzaak ligt een klein beetje in lage vitamine D waarde, maar vooral in verstoorde aanmaak en transport van het Tyrosinase enzym die nodig is voor pigmentvorming. Omzetting ervan werkt namelijk in koudeperiode minder efficiënt op het zwart/zwartbruine eumelanine. Melanine is het pigment dat huid, haar*(zie ook onder) en ogen hun kleur geeft. 
Zodra het warmer weer wordt en de zon intenser op de huid schijnt keert het zwarte pigment terug. Jammer maar helaas duurt het zomerlicht tekort, niet jaaroverbruggend. 
Bij retrieverrassen komt de wisselneus erg vaak voor. De Engelse term voor dit verschijnsel is "nose fading" of "snow-nose", bij ons “wisselneus of winterneus”. Beetje vergelijkbaar met ouderdoms (pigment)vlekjes bij mensen: in de winter vallen ze minder op, maar op gebruinde handen zijn ze in de zomer toch weer duidelijker vanwege het toegenomen enzym. Nu het volop zomert, nou wat heet het giet hier alweer, ga ik er vanuit dat de setterneuzen nagenoeg zwart zullen zijn. Summertime Lady en haar maatjes hebben hun zomerneus op. 

Is dit bij je Ierse setter niet het geval dan is wellicht iets niet in orde: 
- Leeftijd. De ouder wordende hond maakt door wijziging van hormonen minder Tyrosinase aan en krijgt door algehele vergrijzing een wat ‘groezeliger’ neus. Ook zijn de oudere honden vaak minder uren buiten in de zon, terwijl de zon juist die hormoonwerking gunstig beïnvloedt.
- Loopsheid. Ook weer die hormonen die opspelen tijdens loopsheid, dracht en zoogperiode. 
- Conditiegebrek. Teven die vaak nesten hebben gehad houden doorgaans een wat lichtere neus; ook bij volop gebruikte dekreuen is het bleekneusje bekend 
- Via leverkleur naar roze verkleuring. Dan is er meer aan de hand en spreken we niet meer van een winterneus maar is er eerder sprake van mogelijk trauma, melanocytenprobleem of allergische reactie zoals contact dermatitis (irriterende versleten plastic voerbakken!) 

Uitwendig bijkleuren
Er schijnt een stick te bestaan om de neus van showhonden te zwarten. Ik vraag me in alle gerede af wie zoiets op de markt brengt, nog los van het feit dat de hond de hele dag die lucht binnenkrijgt. Uitwendig bijkleuren is nooit toegestaan en ook de keurmeesters (behoren te) weten dat in de koudeperiode de setterneus nog steeds aan de rasstandaard voldoet. 

"De huid en vacht is de spiegel van de binnenkant"

Rood haar  
Melanine is het pigment dat huid, haar en ogen hun kleur geeft schreef ik bovenin. In feite zijn er twee soorten melaninen: 
1. Zwart Eumelanine als basiskleur voor veel zwart- of donkerbruine rassen en hun afgeleide koude kleurpatronen met verdunningen. 
2. Roodbruin tot warmgeel optredend Phaeomelanine (spreek uit als feo melanine) heeft de Ierse Setter als lichaamskleur. De enig juiste, en oorspronkelijke, kleur van de Ierse setter is rood en niet mahonie; de ondervacht neigt eerder naar donkeroranjegeel. Kom daar tegenwoordig eens om, maar 'mijn' Apache heeft het wel!

Even terzijde: Opmerkelijk dat in het stamland Ierland percentsgewijs veel mensen voorkomen met een lichte huid, roodharig met sproeten (zgn. Celtic type, 11 procent in Ierland tegen ruim één (1%) procent v.d. wereldbevolking) maar ook veel roodharige dieren zoals onze twee settervarianten, de Irish moiled cow, Ierse terriër, kerry beagle, kerry bog pony e.d. En al die rode genen vererven recessief, dat is vanwege de geïsoleerde ligging/familieteelt en weinig zon + UV straling een erg levensvatbare kleur gebleken. 
Rasstandaard (FCI 120 Standaard Ierse Setter Rood) is heel duidelijk over zwart eumelanine en phaeomelanine: De kleur van de neus is donkerbruin mahonie, donker walnootkleurig of zwart. Zijdeachtige middellange beharing, vooral aan de benen, buik en staart. Vacht vlak aanliggend met zo weinig mogelijk krul of golving. De kleur moet rijk goud kastanjebruin (sic) zijn ZONDER enige zweem naar zwart. Een witte vlek op de borst, tenen, keelstreep, smalle bles uitlopend in gezicht is toegestaan. 

hallo gingers, have a nice day Polina! 
Het was een rotzak van een paard heb ik begrepen later.

Raszuiver rood
De huid van een Ierse setter is rose-achtig van kleur en de beharing daarop is uitsluitend door phaeomelanine gepigmenteerd. Onze Ieren hebben alleen zwart eumelanine in neus, lippen, oogranden, voetzolen, iets in de ogen zelf en helaas soms ook op de tong. Door een heel ander gen staat dit zwart compleet los van de roodkleuring van de vacht. Onze ‘zojuist uitgepelde kastanjekleur’ is raszuiver (gelegen op ee gen wat zwart belet) en de variatie hierbinnen van glanzend  kastanjebruin -zie Amelandse-zon foto Redwing Apache hieronder- naar tegenwoordig nagenoeg donker mahoniebruine dekkleur met donkere ondervacht. Kleurschakering ‘door selectie opgestapeld’ (tot maximale intensiteit en alom geïnterpreteerde ruimte die de rasstandaard aangeeft?) 

Contrast verarming 
En juist op dit punt wringt bij mij de schoen, nl. de setterneus en de vacht zouden beiden de donker mahoniebruine kleur mogen hebben?? Waar blijft dan het contrast tussen die twee verschillende melaninen, dit was juist niet de bedoeling! Als ik als kunstschilder mahoniebruin wil aanmaken moet er altijd een penseeltipje zwart bij!

Ergo: Mijns inziens is de veel voorkomende mahoniebruine vachtkleur een selectiefout. Opmerkelijk daarbij, tegelijkertijd is met de introductie van die donkere kleur tevens het type van de Ierse setter groter en zwaarder geworden en werd melding gedaan van enige karakter veranderingen. Wie heeft weet van gekoppelde effecten in de genen....nou da's wel zeker.

Ik heb een voorstel om het ras Ierse setter te splitsen en de naam te gaan veranderen (als verschil tussen Oorspronkelijke type/dual-purpose en showdogs/pets type)
- Ierse setter kastanjerood ( blijft groep 7 Staande Engelse honden)
- Acajou langhaar mahonierood (wordt groep 10 Gezelschapshonden) of
- Regina langhaar c.q. Makoré langhaar voor de 'amerikanen en nw.zealanders'

JB

 De jonge <Redwing Last Apache Standing> met haar rode ribbenkastje

Nog even terugkomend op vitamine D en het effect van zonlicht. Voor ons mensen is heel belangrijk: de huidcellen die zonlicht ontvangen worden niet rechtstreeks door de zon geactiveerd tot het aanmaken van vitamine D. Dit gebeurt via een ‘omweg’. Onze ogen nemen het zonlicht waar en sturen een signaaltje naar onze hersenen die vervolgens een hormoonstofje (o.a. tyrosynase) laten aanmaken en via de bloedbaan naar de betreffende huidcellen brengen en dat op zijn beurt de aan zonlicht blootgestelde huidcellen vitamine D laat aanmaken (o.a. via de nieren). 
TIP: maar let op, (wat bijna niemand weet) wanneer je buiten een donkere zonnebril opzet je ogen in dat geval het zonlicht niet waarnemen, er dan dus geen signaaltje naar de hersenen verstuurd wordt, er vervolgens geen hormoonstofje wordt aangemaakt en er dan dus ook GEEN vitamine D wordt aangemaakt!
Gelukkig hebben onze honden geen zonnebril ha ha, maar wandel zelf maar veel zonder hoofddeksel en handschoenen of boerka...

31 oktober 2014

From Dogs Life, 
August 1965 

vert. J.B.

18 augustus 2014

Oooops… pheasant sound! 
Vanmiddag was ik met de twee logeetjes Redwing Last Apache Standing en Giulla Redskin O’Conloch aan het trainen in het ‘jachtveld’. De ‘oude rot in het vak’ Giulla staat na meer dan een uur afzoeken (pffff baas moe van het gesleur en kliedernat geregend) eindelijk vóór want de jongste wordt vandaag geleerd te respecteren. Dat respecteren (backing) gaat het best via een betrouwbaar vast voorstaande hond; dan heb je even tijd om via de lange lijn de studente er achter te brengen. En dat moet dan meerdere dagen op dezelfde manier om alles in de hersentjes te pompen. Dat respecteren zit er van nature in, het moet alleen worden opgewerkt en begeleid. Indien dit niet wordt aangeleerd is er geheid kans op ‘het stelen van een punt’. Op de Veldwedstrijden in koppelklasse (via loting 2 honden tegelijkertijd in brace) wordt sterk op dat stelen gelet. De hond die de verwaaiing opdoet, aantrekt, voorstaat, vastzet en de vogel op commando doet opgaan verdient dan een punt/kwalificatie. De andere hond, meestal benedenwinds er achter gebleven, dient op een afstandje dat werk te respecteren. Wat letten ze goed op elkaars lichaamstaal; je hoeft ze dat amper te leren. 

Voortdurend staat Apache joelend hoog op de achterpoten. Na een (helaas naar mijn zin iets te snel, maar ja windkracht 6) coulé gaat er luid schreeuwend een fazant op. Na een stevig ‘Down’ roepen gaat Giulla netjes omlaag maar Apache, 5 meter er achter, vond het allemaal te spannend om zomaar er bij te gaan liggen. Rustig stilstaand heeft ze de vogel met haar ogen gevolgd tot aan de einder. Weer een stukje van de puzzel erbij, het juiste plaatsje in haar hoofd vinden we wel… 
Omdat Henk ten Klooster’s honden allemaal stevig onderlegd zijn in het veld spreekt het vanzelf dat (de hopelijk binnenkort te verwachten) pups van Summertime Lady ook voor dezelfde opleiding gaan. Omdat ik van Lady graag een jong settermeisje wil ben ik mijn plannetjes voor haar begeleiding naar FieldTrial hond alvast aan het verzamelen/uitdenken. Mijn puppie zal kennis maken met echte geuren, echte veren en alle bijbehorende geluiden. Compleet met linkjes naar geweerschoten, voorzichtige oudejaarsknallerij en onderstaande fazantenroep. 

Fazantenroep
En dan nu wat ik niet zomaar opnieuw doe !!: Ik vond op Youtube zojuist een mooie presentatie van de fazantenroep. Even testen hoe dat klinkt….surround luidsprekers aan en één klikje maar. Er schalt een kokkerende schreeuw door de kamer en de beide honden aan mijn voeten reageren als een bliksemstraal, stoten hun kop aan de computertafel en stuiteren over de stoelen en tafels naar het balkon. Bloemenvaas gaat om, speksteen omver. Ze zijn door het dolle heen van passie. Ik moet ze naar binnen sleuren want anders springen ze zomaar over de balkonrand. Dan vliegen ze als een speer naar de vensterbank en stoten ook daar een paar planten om. Feest feest waar waar is die fazant?!!! 
Motto: Maak nooit slapende honden wakker met een fazantenschreeuw! De twee nu aan mijn voeten hebben nog steeds de oren in top en is de rust elders. Ook even zachtjes proberen? Ik sta niet in voor de gevolgen. (Als er weinig reactie komt dan weet je ook weer hoe die vlag erbij hangt) https://www.youtube.com/watch?v=vcxdpvEnb0c 

Summary: First lessons in Backing for Apache this afternoon. Giulla was pointing and novice Apache was backing on the long leash. Male pheasant made strong sound while flushing. I found on Youtube a perfect Pheasant sound en tested it for ‘reaction’ and fun. Both dogs went crazy -by thunderflash- and jumped over tables, chairs and flowervases. Do not disturb the workingdog with pheasantsound!! LOL but not seriously 

Joop

home

20 juni 2014

Wapengekletter over voortbestaan van ons ras
Steekhoudend
Op gevaar af dat ik na het publiceren van dit item een mes in mijn rug krijg. Indachtig het spreekwoord: Een mes in je rug krijg je uitsluitend van iemand die achter je staat...
Waarheidsvinding is tegenwoordig een ondergesneeuwde bezigheid. Want 'Wat is waarheid' dat zei Pilatus al bij de veroordeling van Jezus. 
Ik ben een aantal decennia niet in het bezit geweest van een Ierse setter maar heb het nog wel een beetje gevolgd hoe de vlag erbij stond. Toch ben ik erg geschrokken hoeveel de Ierse setter in type en uitvoering is veranderd; ook al zeggen velen dat dit niet zo is! En sommigen trekken na verloop van tijd wat bij in hun mening. Ook het populatieaantal is ingestort, op straat kom je een Ier bijna niet meer tegen. Wat bepaalt nu de vraag van de gewone man. Showhond (en alles wat daar aan tentoonstellen bijhoort) of jachthond of een gemiddelde daarvan?

Natuurlijk is schoonheid subjectief, de één vindt dit mooier en de ander dat. Er is toch maar één standaard?! Het aantal inschrijvingen op shows holt achteruit, je ziet er bijna alleen wat fokkers. Ieder jaar minder, je kan er zogezegd op wachten. (Een 70 inschrijvingen op tweede Paasdag show in Leeuwarden was normaal in de jaren zeventig en op een aantal van krap 2000 jaarlijks geboren pups was dat zelfs nog wat dunnetjes). 
Dat komt natuurlijk ook voort uit het feit dat men (eigenaren) al die soesa niet wil tegenwoordig. Ook kan je vraagtekens zetten bij het fenomeen FCI en show, terwijl die keuring een toetsing moet zijn van de best presterende en functionele honden. 
Ja die functionaliteit daar wringt de schoen. Al 100 jaar geleden werd er al in de UK geschreven over die fokster die steeds het docielste pupje voor zichzelf hield, daar weer een dociele reu op zette om zo te komen tot een flegmatischer privé huishondenras in plaats van jachthond. En daar gaan veel Ierse setters van nu op terug.


Wat is de definitie van een club...
Het bestuur van de club ISC is elke dag hardstikke druk met allerlei dingen die op ze af komt, misschien zouden ze er zich wat minder druk mee moeten maken. Meer inspiratie en minder transpiratie... wellicht ben ik te naïef hierin. Maar toch wordt verantwoording geven EN verantwoording afleggen (alle leden) aan elkaar beter gedragen en da's nu nogal topdown systeem.


We hebben immers geen sturing van bovenaf nodig, maar samenwerking. Zodra mensen voor zichzelf gaan denken en werkelijk moeten samenwerken dan blijken er zeeën van mogelijkheden te zijn. Let's go, let the future move in....
Nu kun je zeggen wat doet het er allemaal toe, hou toch op met dat gevit, ik/men wil gewoon een fijne huishond en al dat geouwehoer over bloedlijnen, type, vacht, sierlijkheid, schofthoogte maakt me niks uit. Dat mag, maar we hebben wel te maken met een RAS en die moet er over 100 jaar nog herkenbaar/treffend uitzien toch?! 
Als iedereen in de setterwereld zich correct aan de Rasstandaard had gehouden was er nu geen stammenstrijd, discussie of probleem! Werelderfgoed, denk erom. 

De Ierse Rood-Witte setter is Werelberoemd erfgoed
binnenkort ook bij ons in Nederland

Bestaat de Ierse setter over 100 jaar nog wel?
Bovenstaande zin heeft te maken met verantwoordelijkheid, de wet van de grote getallen, maar ook met maatschappelijke veranderingen in Nederland (en de landen om ons heen). Er sterven dagelijks diersoorten uit en ook de Ierse setter zowel Rood als de Rood-Witte variant staan op die glijbaan. In mijn optiek kan een ras alleen maar bestaan als iedere settereigenaar, recreant of fokker zich Verantwoordelijk voelt, daadwerkelijk Bouwt en dat vooral mogelijk maakt.
Heel vroeger...toen mijn eigen ouders trouwden (1947) kregen ze een boekje uitgereikt over gezinsplanning. Hoeveel kinderen zijn gewenst om de bevolkingspopulatie op peil te houden stond als volgt omschreven: 1e kind is ter vervanging van jezelf, de tweede voor vervanging partner en een eventueel derde kind is voor opvullen van hiaten, zoals kinderloosheid, calamiteiten in den bevolkingsgezondheid en een vierde kind betekent zoo mogelijk bevolkingsgroei. 

Op de Ierse setter geprojecteerd: bij een aantal honderd geboren pups per jaar hier wordt niet voldaan aan de benodigde populatiegrootte, variatie, gezondheid en breedte in stand te houden. Dat zouden er meer dan duizend (weinig verwante) pups of hoger moeten zijn per jaar. 
Wetmatigheid: Uit ieder geboren nest moeten er (minstens, maar liever de helft van het aantal pups) twee teven en twee reuen voor nageslacht zorgen. Met te weinig teven fokken met gebruik van veel dezelfde reu is vragen om problemen. Wie houdt er rekening met bijv. de demografische 50/500 regel, of een minimum aan 2000 effectieve fokdieren? Die wet van breedte van de genenvoorraad is daarom allang al een probleem. Door te weinig fokkers/fokkerij worden er veel te weinig pups op de wereld gezet. Bij de Rood-Witten is (wereldwijd) alarm, bij de egaal roden 'een minuutje ervoor'. Zo niet erger volgens Britse ICB deskundigen. (Institute of Canine Biology) Alle Ierse setter fokkers wuiven dit weg als onzin.
"Ja...maar,..een veelvoud aan pups die kunnen we niet verkopen, zoveel vraag is er niet. We blijven nu al vaker zitten met een paar puppies". Inderdaad die wachtlijsten (van meer dan een jaar wachten) bestaan niet meer. 
Het publiek kiest er niet meer voor om de beste en aardigste hondensoort ter wereld in huis te hebben. Waar zou dat nou toch door komen...?
En daarom ben ik zo somber over wat er nu gebeurt, ons/het mooiste ras gaat ter ziele en het holt werkelijk die kant op! Gezien de getallen (computerberekeningen) is deze ondergang nu al niet meer te keren. Praat ik onzin? De waarheid zal wel ergens iets terug in het midden liggen? 
Nee hoor er zijn wetenschappelijke documenten en heldere grafieken zat, lees ze!!

Faillissement!
Immers een hondenstamboek is een gesloten systeem; wat je hebt is er, meer is er niet! 
Ik zal de noodzaak van Ierse setter Outcross even voor u verbeelden: Het is precies als een zojuist geopende bankrekening met een enkele eerste storting (= de genetische diversiteit van de ouderdieren). Vervolgstortingen zijn niet toegestaan (gesloten systeem). Ondertussen slinkt door bankkosten, onvoldoende/onverantwoorde transacties, onvoldoende rente opbrengsten en verliezen (diversiteits verliezen als gevolg van selectiefouten, verborgen gebreken, inteeltdepressie, verzwijgen problemen, broodnijd etc.) het kapitaal in. Het is een volstrekt zeker recept voor faillissement.

Toetsing op wat hij kan
In hierboven aangehaalde gesloten systeem wordt de DNA-kluwen daarvan steeds ingewikkelder en afwikkelen naar de kern is wellicht een goede optie. Bestaat die oorspronkelijke kern nog...Ja, nog net... "maar dat telt niet hoor". Gehoorde opmerkingen: "Je gaat de tijd toch niet 100 jaar terugdraaien naar minder mooie setters dan nu?!" Hoezo minder mooi...
"De Ierse setters die ik fok zijn heus gezond en worden gemiddeld genomen 14 of 15 jaar". Ja da's oke maar als je werkelijk kijkt wat naar wat de hond (niet) voor zijn kiezen heeft gehad in zijn jachthond zijn mag je je eens achter de oren krabben. Geef het ras wat hem toekomt.
Man, wat verlang ik terug naar de aloude alles-in-een Ierse setters zoals Whiteseal Hartsbourne Dennison, Bodo von Usenborn, Falco vom Oelken, Lapis vom Horner Bruch, Ballymac Eagle en Sulhamstead's.
Probleem is ook dat velen (grosso modo) het gevoel ervoor missen de juiste eenheid van rasstandaard te bewaren, laat staan te zien. Soms moet je werkelijk even afstand nemen om het te zien. De Duitse herdershond en de King Charlesspaniel en veel 'platsnoeten' zijn schoolvoorbeelden van verlies van functionaliteit. En waarom zijn vrijwel alle Bordercollies of Epagneuls trainbaar/inzetbaar? Vooral ik houd van doelen en helderheid, in juiste selectie en geen modistische uitleg van de rasstandaard. Toetsen, toetsen en nog eens toetsen op fysieke eigenschappen. Een goeie hond is altijd mooi.

Nagelaten nalatenschap
Wat zou er naar mijn mening moeten gebeuren... In eerste instantie besef van grote urgentie, goede leiding en minder alles dicterend, georganiseerde studie, reclame door straatbeeld te vullen, samen schouders eronder in plaats van wantrouwen en elkaar voor de gek houden of zelfs voor gek verklaren. 
Zoals Mark Twain ooit zei: "Het is makkelijker mensen voor de gek te houden, dan mensen te overtuigen dat ze voor de gek gehouden worden."
"GE-wetenschap" in plaats van eigen weten tot wetenschap te verheffen. En als de gevestigde fokkers niet bijdraaien moet de fokkerij maar opgepakt worden zonder hen, misschien zelfs wel zonder setterclubs. Dit is voor het Outcrossprogramma dichterbij dan iedereen denkt.

Als bruikbare auto
Als IK een lelijke (lees onevenredig gebouwde) setter ontmoet doet me dat echt verdriet en wil hem eigenlijk best aaien uit een soort verontschuldiging. 
Even kroelen aan zijn te la(n)ge dikke oren en vlakke kont. 
Bij een sound-mooie hond juicht mijn hart en sleur ik hem bijna aan mijn borst. Ik kan er niks aan doen zo'n liefhebber BEN ik. En als je begaan bent met ons ras, dat ben je (anders was je dit niet aan het lezen ;-) dan is dit stof tot nadenken. Lig er maar eens een paar nachten wakker van.
Om even te voelen wat IK voel bij het zien van zo'n setter (die zijn er best wel, wat zeg ik, overal) even een paar autoplaatjes dan begrijp je mijn hartenkreet misschien. Het hoeven niet allemaal Ferrari's te zijn. Het verloop, zo je wilt geschiedenis, vanuit standaard/oorspronkelijk, via good-old, prima dual bruikbaar, overdreven uitvoering, naar huidig werkelijke missers. 
Om het scherper te zeggen in termen van 'de kleren van de keizer': De motor hapert, verborgen gebreken, versleten aandrijving, schokbrekers kapotgemaakt, electronica hapert en alle controlelampjes op het dashboard branden maar de eigenaren in spé trappen erin en de 'vakgarages' doen er niets aan!

Waarom wordt schoonheid en gebruikswaarde wel herkend bij een auto en niet bij een hond....
 

Smaak
Om nog maar even terug te komen op die auto's.....het wel zien of iets mooi is zoals een prachtig setterhoofd of het complete plaatje ligt aan onze hersenen. Ten eerste moet je gevoel daarvoor hebben in de esthetische richting, de een heeft dat meer dan de ander. Herkenning in je brein of iets mooi of lelijk is....tja wat jijzelf ervan vindt hoeft niet voor anderen te gelden. Maar daar hebben we de Rasstandaard voor bedacht immers.

Breingebiedje FFA
In onze hersenen is een bepaald gebiedje (FFA) dat speciaal actief wordt wanneer we een gezicht zien (mond/neus/ogen) met daarbij tevens een gewenning van wat we altijd zien qua (voorkeurs) belijning en accenten. Vandaar ook dat wij alle Chinezen op elkaar vinden lijken, we zijn niet op hun accenten getraind. Diezelfde hersen-omissie tref ik aan bij keurmeesters en vele exposanten, om maar niet te spreken van de gewone-man-in-de-straat.

Noot: Een onderzoek naar antropomorfisme (weliswaar bij auto’s) wees uit dat het breingebiedje FFA (Fusiform Face Area) dat oplicht als je een gezicht ziet, ook geprikkeld wordt wanneer je de ogen/koplampen/grille van een 'blij kijkende' auto staat te bestuderen. De activiteit van het kwabje bij het zien van een autogezicht was niet bij iedereen hetzelfde. Deelnemers die de auto’s neigden te beschrijven in menselijke termen als “elegant”, “kijkt boos” of “kinderachtig” hadden een actiever FFA-deeltje wanneer ze in de ‘gezichten’ van de wagens keken.

13 december 2014

Juiste verhoudingen in vloeiende lijnen 
Hoe kan ik jullie het beste vertellen wat me dwars zit. Wat ik graag wil is dat je eens met een ander oog naar je Ierse setter kijkt en deze keer, met name, naar het gangwerk. In vorige artikelen van mij heb ik steeds aangestipt dat goed gangwerk ALLES betekent voor het ras. 

Constitutie
Vrijwel alle setters kunnen lekker onstuimig zijn; maar hoe lang houdt ie het vol en is de snelheid evenredig aan wat een setter praktisch zou moeten halen. Laat ik een voorbeeld schetsen: Op een warme zomerdag dit jaar toog ik samen met Henk en Summertime Lady naar een buitenshow in het land naast ons. 
In de Gebruikshondenklasse (!) had ik twee Ieren voor me; grote sterke honden en lekker veel haar. Hun gangwerk was allerbelabberdst, de voeten werden niet opgetild, kleine schuivend maaiende pasjes en een schoedelkont waarbij de staart lichtelijk meezwiept bij iedere pas. (rollend gangwerk zoals dat heet). Na drie rondjes lopen hing hun tong als een slappe lap omlaag, ook tijdens het opstellen. Dit heeft natuurlijk te maken met conditie maar vooral ‘het niet KUNNEN gaan’ vanwege hun stramme constitutie. Ik vroeg me af: Hoe gaat het dan als juist die setters werkelijk een dag mee gaan jagen? En waar is het harmonieuze geheel gebleven? 

Afwikkeling van passen 
Een goede krachtige voor- en achterhand geeft als resultaat een harmonieus gangwerk wat een rustige vloeiende drafbeweging laat zien. Met zo min mogelijk rugbeweging zonder krachtverspilling. De voorpoten grijpen rustig vooruit (visueel gezien t.h.v. de neus), de achterbenen worden ruim vóór het bekken neergezet. Deze blijven op de grond totdat het lichaam zo ver vooruit is gegaan dat het bekken net de achtervoeten gepasseerd is. De pas van de achterbenen wordt dan goed afgewikkeld, wat betekent dat niet te snel de achtervoet omhoog getild wordt. 
Als de voet vroegtijdig de grond verlaat vanwege disharmonie in hoekingen voor- en achter, kun je dit zien aan het omhoog werpen van de hakken (wordt ook wel de Amerikaanse Kick genoemd). Want er moet tijd worden gecreëerd om de voeten wat later op de grond te zetten (a.h.w. noodgedwongen een grotere boog beschrijven). 

Uit de oude doos 
De rug is goed bespierd en redelijk flexibel, en nagenoeg in vloeiende rechte lijn naar achteren lopend eindigend in het kruis(bekken). Let op, met een rechte ruglijn bedoel ik niet een horizontale lijn. In mijn optiek schort het juist hier tegenwoordig aan nl. de stand en beweeglijkheid van de croupe. Zo begon ik me deze herfst te verdiepen in allerlei analyses, veelal noodkreetachtige artikelen uit de oude doos (Rasbridge/Bepler/Leighton-Boyce/Stacey e.a.), mijn eigen cartotheek en de bewaarde keurverslagen uit de Hondenwereld. 
Met zinnen als “the breed is losing his wheels” die ik direct omarm. We zijn in tientallen jaren veel goeds kwijtgeraakt. Ook geeft de uitgebreide(!) fotogalerij op onze ISC-site een bevestiging van mijn bevindingen. Een paar honderd foto’s heb ik geanalyseerd en geturfd op ruglijn en zichtbare ‘croupe’ en dit afgezet tegen mogelijk/beoordeelde gangwerk. Een aantal van jullie zal vast nog wel Agapei Mou Brandy, Fenian of the Turning Point, Goldwyn’s Leary en Vidoc, diverse van Ludmilla’s, Lowfield’s en Adelaarsvaren’s herinneren. Dikke bilspieren, vaak schitterend en stuwend gangwerk…ze hadden allen, veel meer dan tegenwoordig, een ietwat aflopend kruis! En dan rep ik nog helemaal niet over de werkhonden van John Nash & Consorten, de Ierse fokkers en jagers weten allang dat een wat hellend kruis de beste galoppeurs levert. 

Schokbreking 
De laatste decennia lijken alle Ierse setters groter en vooral langer geworden, ze zijn het ook in mijn optiek. Met al te vaak een te rechte lijn tot in de staartinplant die dat beeld nog eens versterkt. Ons oog raakt daaraan gewend omdat we ze zo overal zien voorgebracht. Maar niet mijn oog. Een te vast en vlak, minder dan 35º graden, heupbeen (pelvis) resulteert in verminderde kanteling en strekking die derhalve een sloffende draf veroorzaakt. (luister maar eens naar voorbijdravende setters in de showring). Vooral wanneer de rug te lang is, regelmatig samengaande met overdreven achterhoekingen die niet kloppen met stand van schouderblad. Soms lijkt het wel of de achterhand er gewoon tegenaan geplakt is en er eigenlijk niet bij past! Hoe werkt de (heup)schokbreker dan nog? 

Aanleg
Ik val hiermee geen fokkers of keurmeesters af (of misschien toch een klein beetje) maar ik wil stof tot nadenken opgooien. Gewoon kritisch en realistisch. Het gaat immers om overall sound en functionaliteit; en heus ik bedoel hierbij niet dat iedere Ierse Setter aan topsport moet kunnen voldoen. Een goede aanleg en sportief inzetbaar voor alle takken van hondensport is toch wel het minimum. Het deelnemen aan de Open Klasse in Veldwedstrijden is wel topsport en vergt het alleruiterste van de setter. (Vergelijk het maar met zoiets: Iedereen kan fietsen, maar hooguit 200 renners doen mee met de Ronde van Frankrijk). Wellicht krijg ik in mijn meningen op deze pagina geen gelijk van het setternaille, ik ga niet meer vechten / discussiëren tegen welke logica ook want ik schiet er toch niks mee op en heb alleen mezelf ermee. Onthoud dit dan maar: Waar domheid welig groeit, wordt wijsheid voor onkruid aangezien.

Vijfendertig graden 
Door onderzoekers is steeds vastgesteld dat een juiste stand van het heupbeen ligt tussen 30º en 35º graden. Dat geldt ook voor de setters. Windhonden zullen een sterker hellende croupe hebben, omdat die anders moeten presteren. En nog een belangrijker punt hierbij is dat een vlakker gelegen setter-heupbeen meer horizontale zijwaartse uitslag en dus wringing beleeft bij iedere stap. Bij hogere belasting komt dit zwaarder aan in de kop/kom aanhechting (Acetabulaire fossae) en zullen er eerder pijnlijke woekeringen rond die dijbeenkop ontstaan. (zeer uitgebreid Husky ED, HD en ontstekingen onderzoek)

De bijgaande plaatjes van (supersnelle werkende top)setters, bevestigen mijn Stelling: Een goed gangwerk, zeker bij draf en rengalop is alleen mogelijk met een ruglijn welke na de lendenen vloeiend uitloopt in iets afhangend kruis (croupe) die grote passen en optimale beweeglijkheid waarborgt.(fast pace) 
Ik kan het niet genoeg zeggen: Een ietwat afgeslagen kruis (lees = iets gekanteld bekken) is juist oké en beter functionerend!!

Pak eens een centimeterband 
Om één en ander eens, qua verhoudingen te controleren; misschien hoor ik er wat op terug: 1. Zet de setter ‘vierkant’ neer (voorbenen recht en achtertenen loodrecht onder het zitbeen). Meet horizontaal de lengte van boegpunt tot uiterste zitbeenknobbel onder de staartinplant. Meet de schofthoogte (het kuiltje tussen de schoudertoppen tot voetzool). Uitgaande van de gewenste ongeveer rechthoekige verhoudingen (reu 100 : 105 - 107), opgemerkt dient dat teven altijd iets langgerekter zijn, (ongeveer 100 : 106 tot 110). Leg ook eens een rechte lat op zijn/haar rug en denk dan eens aan (die hoge oude ongelijkzijdige 30/60/90º) schooldriehoek bij de  heupbeenstand. 

Al drie maal heb ik Summertime Lady’s keurverslag in ontvangst mogen nemen: ‘Vlot en prima stuwend gangwerk’, ‘Goed en vlot gangwerk’ en ‘Vederlicht gangwerk’. En Ceasar loopt nog beter, haalt meer topsnelheid…en heeft een, iets sterker nog, ouderwetse jaren zeventig croupe!! 
Joop

'k Zou bijna zeggen zoek de twaalf fouten... (zweef met je muis er maar op) Een setter met een lange rug, die recht uitloopt tot op de staartinplant, platte ribben en overdreven achterpootlengte zal nooit uithoudingsvermogen hebben, laat staan een harmonieus/moeiteloos gangwerk. En dat is toch wel dit type wat handoverhand toeneemt, ook in Nederland! 
Zie je zo'n setter een uur in rengalop vogels opsporen en daarna voorstaan? Ik ben juist niet tegen hondenshows, er moet vergeleken en vooral getoetst worden, doe dat dan ook, zonder in overdrijving of mode te vervallen. 
Gezien de gezondheidstoestand van de Ierse setterpopulatie moet het roer drastisch om. Iets anders of iets slechts binnenhalen is makkelijk, eruit halen is bijna niet mogelijk. (vergelijk het maar eens met een druppel inkt in een glas water, ook met vijftig keer verdunnen, er blijft zichtbaar inkt in zitten).

Een goede voorborst, ribwelving met voldoende diepte en ruimte gecombineerd met een sound voor- en achterhand en croupe. 
Ook dit is geen tophond anno 2014 maar heeft wel alles in goede harmonie, mooie functionele achterhand en met goede warme rode dekkleur. 
En wat zou er op tegen zijn dat het straatbeeld weer gevuld wordt met ongeveer zulke allround setters, vrij van erfelijke ziekten en nare hebbelijkheden, waar je wat sportiefs mee gaat doen, samen met de baas! Het grote publiek en vooral de recreanten en gezinnen zoekt dit type... Wie schiet mij af?

13 december 2014

We gaan het veld weer in! 
Angstvallig hebben we de oefenterreinen gemeden deze zomer, zo vanaf begin april tot half augustus is het broedtijd. De koppels patrijzen en fazanten hebben hopelijk voor veel nakomelingen gezorgd. Vogelouders daar kennen de streken van Ceasar, Summertime Lady en Apache zo langzamerhand wel, hopelijk de inmiddels vliegvlugge kindertjes nog niet. Levert vast weer passievol spektakel op voor jong en oud. GO! Zo kunnen drie Ierse Setters van Henk ten Klooster over een aantal weken weer het ‘Go!’ commando horen. Vooraf trillend van opwinding, als een speer gaan ze er dan vandoor. Uitgeruste spierbundels kunnen gestrekt en soepel gemaakt, de juiste geuren opnieuw in de hersentjes vastgelegd. Er valt nog veel te leren in zowel mensen- als hondenkoppen. Niet alleen voor de honden is het een gezonde sport, bij de voorjagers mogen er ook weer wat vakantiepondjes af. 

Slijtageslag…aan het eind van het seizoen zul je zien dat de borst- en buikbeharing van de setters behoorlijk versleten raakt en wij lopen er dan gebruind en ontspannen bij…vast wel. 

Veldwedstrijden 
Echt geschoten wordt er bij Henk niet omdat we (allen) zuinig zijn met de o zo schrale patrijzenstand in Nederland. Op de veldwedstrijden eind augustus en september wordt er evenmin op het veerwild geschoten, hooguit met het alarmpistool om het gemaakte punt af te ronden. Oefenen en nog eens oefenen om veerwild te zoeken, vast te zetten en rustig doen opgaan want… in augustus beginnen de officiële (o.a. Orweja.nl) veldwedstrijden weer. De regels zijn daar strak en een foutje is maar zo gemaakt. Als de voorjager maar beheerst blijft dan gaat er veel goed. De eerste inschrijvingen zijn een feit voor zowel België (aug), Waterlandkerkje en Dirksland (sept). Daarna bij onze oosterburen de strijd ingaan, als het niet met voetbal kan dan maar met honden. 

Kom kijken 
Bijna een must zou ik zeggen, als u daar eens gaat kijken hoe de werkende Ierse Setter in rengalop in een ommezien een veld heeft afgewerkt en mooi spel op de wind laat zien. Dat zal voor een heel aantal setterliefhebbers wellicht een eye-opener zijn. 
Maar wat graag zouden we de Veldwerkgroep Ierse Setters uitgebreid zien met snelle passievolle honden en dito voorjagers! Het is de pijler voor het gezond voortbestaan van ons mooie ras. En geloof ook mij maar... het zijn ook zeer geschikte gezinshonden om in huis te hebben! De Ierse setters gaan geheid een fors stempel drukken in de wedstrijden want het is al veel te lang geleden immers. We zijn op de goede weg, Ceasar (plus broers/zussen) en Summertime Lady klimmen in elk geval tree voor tree hogerop. Op naar de Nederlandse top en misschien nog hoger! 

Kunstschilder George Earle 
In vroeger jaren, zeg zo rond 1900, was hondensport en jagen een doodgewone bezigheid en stond het zwart van mensen en bijbehorende jachthonden op de uitgestrekte moors. Bijgaand een paar schilderijen uit die tijd. Te zien is de grote familie-uittocht op het station, genaamd ‘Going North’ om daar in Schotland in het najaar met z’n allen te gaan (voor)jagen om de dagelijkse training in praktijk te brengen. Kunstschilder George Earle heeft een drietal prachtige schilderstukken daarvan gemaakt. Het tweede schilderij heet ‘Going South’; te zien zijn voldane mensen een maand later, mooie honden en allerlei jachttrofeeën. Let voor de aardigheid eens op alle bekende setterrassen en pointers; het werktype is nagenoeg niet veranderd in meer dan 100 jaar. Wij herkennen die spanning en genieten van al het moois! 

Joop Buiten 

Bij de foto: Olieverf op doek in 1895 geschilderd door George Earl. Een groep van modieuze passagiers verzamelt zich op een perron op King’s Cross station, met hun honden, geweren en sportartikelen. Klaar om trein te halen naar Schotland aan het begin van het jachtseizoen op grouse in augustus. Earl is vooral bekend als een sport- en dierenschilder. Een van de weinige kunstenaars die dergelijke uitgebreide verhalende schilderijen in station interieurs maakte. Hij schilderde verschillende versies van dit werk, waaronder ook '' Going South'', met de terugkeer van hen, beladen met jachttrofeeën, naar Londen.

Een mensenleven
 zonder hond 
is een vergissing

Wintertenen 
Ook bij deze, immers wat korter behaarde, Ieren waren er problemen met het aankoeken van sneeuw. Zoals wij allemaal weten blijft er regelmatig door de beharing veel sneeuw en ijs hangen aan pootbevedering en vooral tussen de tenen. Door te kruisen met husky’s is al vroeg een poging gedaan om ook dit probleem te verhelpen. Het nageslacht bleek beduidend korter behaard. Als dit ijs niet verwijderd wordt likken de honden dit zelf wel schoon maar heeft als nadeel dat de huid langer week blijft en gevoeliger wordt voor voet-beschadiging en schimmelvorming. (dat geldt evenzeer voor onze eigen Ierse Setters in Nederland)

Sneller dan fietsen 
Wat een prachtgezicht moet dat zijn, acht of negen zelfs veertien, volbloed Ierse setters op topspeed door de sneeuw! Bij oneven aantal loopt de meest intelligente hond (lees door commando’s bestuurbaar) in zijn eentje voorop (leaddog). De tijden die zo’n sterrenteam neerzet is niet mis. Lorna Coppinger beschrijft in haar boek: "The Irish Setter, besides being crossbred with huskies, has been run on many a team and done well. His long coat and leg hair hinder in some snow conditions, but his rangy conformation and endurance enable him to complete a 15-20 mile course in good shape, often at or near the front. A 25-mile track record was set at Ashton, Idaho, in 1935 by Don Cordingly and seven Irish Setters, traveling at about 13 1/2 miles an hour." 

Even omgerekend: Een traject van 45 kilometer afleggen met een gemiddelde van 24,1 km/u en vaak als kopgroep. Knappe prestatie, dat halen wij op een zonnige dag zonder hond per fiets niet eens. 
Grote namen
Sinds 1935 al doen er nog steeds Ierse setters mee, en vaak zijn dit ‘Moanruads’. Grote namen als Gary Gunkel (rond 1960), John Lyman (rond 1960) en Smythe (tot heden) doen mijn enthousiasme groeien wanneer ik zoiets lees. Lorna schrijft, "Gary Gunkel and his nine-dog team of Irish setters was unbeatable in the West in the 1960's, and in the East, John Lyman's long team of dark red dogs held their own for years against the husky-powered competition..." 

De tijden van trekhond onder de kar zijn gelukkig voorbij, maar dit is gezonde topsport. Ook ik heb wel een probleem met de reguliere huisvesting van dit soort wedstrijdhonden hoor. Als puntje bij paaltje komt is een hond het gelukkigst wanneer zijn zintuigen en power door de immer zorgzame baas, zo je wilt sledemenner (of voorjager) worden gewaardeerd. En dan gewoon in het seizoen gewoon de draad weer oppakken zoals jagen of veldwedstrijden lopen. Ons ras is geweldig inzetbaar in vrijwel elke tak van sport. Zoals bij veel setters is het "of hyperactief of slapen, daartussenin zit niet zoveel" wordt ook hier maar al te duidelijk. 

Bronvermelding: Doctor Barkman Speaks: Irish Setter Sled Dog Team Vintage Photo

Don Cordingly (1935) and his Irish Setter team

Laten we eens terugkeren naar de wieg van onze Ierse setters. 
Oorspronkelijk de metgezel van de jager te voet en nog steeds is de Ierse setter fenomenaal in het afzoeken van het terrein vóór hem. Hij gaat zelfstandig en heel ver, dat hoef je ze niet te leren daar is op geselecteerd…toen. Het naar boven halen wat er al in zit, dat wisten alle jagers. De hond moet zijn rol in het veld aanvoelen en begrijpen, en daarom werkt hij samen. 

Gebruiksgemak 
Gebruiksgemak en karakter van de Ier gingen al honderden jaren hand in hand. Het verstandig begeleiden van passievolle honden naar een betrouwbaar werktuig en fijne kameraad door dik en dun. (Een goeie hond leverde in elk geval een lekker stuk scharrelvlees op je bord op!) 
Vooral een werksetter is een fijne, karaktervolle en stabiele huishond. Je moet het karakter van je jonge hondje rap leren lezen, ‘al weten wat ie straks gaat uitspoken’ en daarop anticiperen met kalme overtuigende stem en zachte hand. Een evenwichtige handzame hond is een feestje. 
Voorstaan, vastzetten en laten opgaan van veerwild vergt het uiterste van de hond en dat is niet velen gegeven. Zonder een perfect ontwikkeld jachtinstinct kom je nergens. Laat ik het zo zeggen: Wanneer er geen drie of meer Fieldtrial Champions/titels op de stamboom van je setter voorkomen begin er maar niet aan. Het loopt uit op een teleurstelling voor voorjager in spé en hond (sla het boek Hond Staat er maar eens op na). 

Puppy-tijd  
Het karakter wordt in de eerste levensweken al gevormd en ontwikkelt zich snel. Een puppytest werd bij veel rassen niet voor niks in de vijfde levensweek al gedaan, je kunt er dan al iets over te weten komen. Bij Ierse setters was deze test nooit zo gangbaar. Onderzoek heeft uitgewezen dat hoe langer een pup onder jurisdictie van moeder staat hoe stabieler hun karakter wordt. De moeder gromt, corrigeert en bijt zelfs de pup, die wordt daar niet verdrietig van, die leert! Pups die (in plaats van acht weken) op zes weken leeftijd naar een eigenaar gaan hebben meer kans op agressie, onrust, overmatig blaffen en vernielzucht. (Enquete 2011 onder 140 honden)

De eerste achttien weken  
van zijn/haar leven zijn het allerbelangrijkst in eerste socialisatie en levenslessen. Indien de Ier later moet gaan jagen/veldwedstrijden gaat lopen wordt er al op vijf-weekse leeftijd voorzichtig begonnen met geurtjes, leren kijken, rustig staan en dan mondjesmaat uitbreiden. Dat doe ik veel liever dan het pupje op een tafel zetten om alvast maar ‘show-staan’ te oefenen; Summertime Lady heb ik in de Amelandweek dat gewillig show-staan in een viertal rustige momentjes geleerd en die was al 3 jr. Hoezo druk en eigengereid karakter…met zachte hand en vooral vriendelijk woord lukt alles. 

Is het karakter van de Ier veranderd?  
Ja, is mijn eigen mening en wel om meerdere redenen en benaderingen. En waarom kreeg ik zo'n aha-erlebnis bij een artikel van de Princeton Universiteit?! Er loopt namelijk een onderzoek naar o.a. drie DNA-afwijkingen en Williams syndroom (speciaal de verlenging in chromosoom 7) die mogelijk meer effecten sorteert zoals karakterveranderingen, luidruchtig zijn, epilepsie en wijzigingen in de juiste uitgroei naar volwassenheid, gewijzigde schedelvorm e.d. bij mensen. Waarom zou dat niet bij honden kunnen gelden?

Let wel: de honden zijn onderling niet zo erg veranderd (als oer-code), want dat samenop gaan met soortgenoten is het allermooist en duidelijkst voor ze. Ook vóór de tijd van Leighton Boyce waren er, zowel in huis als op de (veld)wedstrijden, onhandelbare en heftige setterkarakters; die werden voor de fokkerij uitgesloten. De huisvesting en trainingsmethoden waren destijds soms ietwat barbaars, maar men was erg consequent naar de honden. Het tijdperk van prikkelbanden, wonen in een ton en een pak slaag ligt achter ons en heeft plaats gemaakt voor clickertraining, hondensofa en psychoanalyse. 
En daar wringt voor mij de schoen nu; er zijn nogal wat setter eigenaren die hun hond amper los vertrouwen. Houd FaceBook maar eens een poosje in de gaten, en ook op de wandelingen met Apache ontmoet ik mensen die hun hond nooit los hebben. Gaat het karakter mankementen vertonen of is het onze gewijzigde ‘lievere’ benadering, of vertrouwen we de onderlinge socialisatie en temperament (inclusief onze eigen hond) niet meer. Alle hier genoemde problemen spelen volgens mij een rol. En als die ene kampioenreu nu 'ergens een steekje los had' hoe snel en breed heeft zich dat vastgelegd in de vele nakomelingen?!  Hoe standvastig zijn ze nog van karakter, hoe flegmatisch verworden in plaats van durf-als, of gauw uit het veld geslagen, waar is de 'dash' en veldaanpak, kunnen ze allemaal van nature zwemmen, ik hou maar op...
Een fokker behoort alle weetjes te kennen (op de hoogte gesteld worden van wel en wee) van zijn gefokte pups.
Toch moet me hier van het hart dat met name de jachtlijnsetters onderworpen worden aan de zwaarst mogelijke tests en die komen altijd goed uit de bus qua gehoorzaamheid en vertrouwen schenken en krijgen.

Clickertraining  
Is denk ik heus goed bedacht, maar doet ie het nu voor de baas of voor de beloning. Een huis-tuin-keuken systeem voor vastleggen van basisgehoorzaamheid, prima. De clicker veroorzaakt alleen maar een actie/reflex in de hersenen. Zit, Down, Apport, los, vast, zal denk ik prima resultaten leveren. Maar wat moet je met een clicker in je hand als je jachtsetter op 100 meter afstand na voorstaan dreigt in te springen... Als ie een haas heeft achtervolgd bestaat er dan ook een negatieve/strafclick?
Het betekent helemaal niet dat de hond daarmee RESPECT heeft voor de baas. Dan bedoel ik respect onder alle omstandigheden zoals het hazen hetzen (adrenalinestoot weegt op tegen boze baas), geen katten de boom in jagen, "ik gun de baas deze vogels die ik voorsta en vastzet" (omgekeerd buitgedrag). 
En dat allemaal hoort bij Karaktervorming. Verstand en instinct is de laatste decennia nooit getoetst aan de (jacht)praktijk en dat is een grote omissie. Onhandelbaarheid en extremiteiten zowel lichamelijk als geestelijk liggen op de loer….het is al wijd verbreid. Baas en ondergeschikte zijn kan juist goed samengaan als vriend-vriend relatie, als maar duidelijk is waar JIJ staat, namelijk boven hem. 
Een ervaringsdeskundige hond noemen we vaak (foutief) da’s eentje met een ‘will-to-please’. Gehoorzame honden zijn veel relaxter en blijer, want de baas neemt immers de initiatieven en beslissingen; dan komt werkwilligheid en teamwork als eerste bovendrijven. Dan is er ook balans. 

Karaktertypering en opgroei 
Lofzangen op onze Ierse setter zijn nog steeds van kracht. Iedereen kent ze maar ik noem er toch een paar: de Pietje Bell lolbroek, soms hun leven lang speels, vrolijk en prettig karakter, ondeugend, snel afgeleid, erg intelligent soms weten ze het beter dan de baas, hardhoofdig, dwars, een klein hartje. Hoog temperament (een volbloed Arabisch paard zet je ook niet voor de kar) en druk, soms heel druk. Dat ze soms gaan klieren ligt niet aan het karakter maar veel meer een vorm van verveling, gebrek aan uitdagingen en teveel energie. 

De ontwikkeling naar volwassenheid van de Ier vind ik ook veranderd. De laatste decennia zien we steeds meer jonge showhonden die sneller ‘af’ zijn, of hun geest en karakter daarmee dezelfde tred houdt is mij niet bekend, maar ligt niet voor de hand. We kennen daarom nu op de matches de puppy- en tussenklasse want dan kunnen we inderdaad beter vergelijken. Bij de werklijnen is nog steeds de wat tragere/ouderwetse ontwikkeling normaal. Dan spreek ik hier al over twee verschillen binnen dezelfde ras-standaard en zal een 'werkpup' altijd aan het kortste eind trekken op een tentoonstelling. 

Een Ier heeft de naam moeilijk opvoedbaar te zijn, dat is volgens mij helemaal niet juist. Het is eerder te snel afgeleid zijn (de engelsen noemen dit easily distract). Natuurlijk is er ook verschil tussen de opvoeding door baas of bazin, consequent of juist gebrek aan methode, aandachtsniveau, gezinssituatie, de jonge hond uitlaten door kinderen, vrij mogen raggen door ieder soort veld enz. 
Bron abcnews: Er is (aan de Tsjech. Mendel University) onderzoek gedaan onder 2000 willekeurige honden. Indien een mannelijke baas hem/haar uitlaat zijn ze kordater en agressiever (bijna drie maal zo grote kans bij gelijk geslacht bij reuen, bij teven ongeveer 38%). Vooral als ze aangelijnd zijn want achter hen, aan het eind van de riem, staat hun machtige ‘backup’. Honden zijn perfect in staat om het sociale en communicatieve gedrag van mensen (bazen) te lezen èn na te bootsen was één van hun conclusies. Tussen reuen en teven is er ook verschil in ontwikkeling. Reuen ontwikkelen zich langzamer, zijn onstuimiger in hun adolescentie, gaan meer af op hun neus, en presteren even beter in het veld omdat ze competitiever zijn (testosteron). Teven hebben een snellere ontwikkeling, zijn meer ogenhond (aandachtiger, merken gauwer verschillen) soms ietwat jaloersig en blijven beter bij de les. Vaak zijn ze wat snauweriger, vooral in en na de loopsheid want hun cyclus is niet in drie weken voorbij immers. Maar boven alles blijft voor mij staan: Een hond maakt geen fouten, gebeurt dat toch dan moet de fout bij de trainer/opvoeder gezocht worden.

Dichterbij…naar de setter van nu 
Maar hoe gemakkelijk is het een Ierse setter van nu te bezitten? Een hele uitdaging, het hangt af van het individuele temperament en persoonlijkheid van de hond en je eigen opvoedkunde. Reken dan ook nog eens de aanlijnverplichtingen, verminderde uitlaattijd- en uitlaatmogelijkheden en soms hogere dierenarts bezoekfrequentie daarbij. Die jongens zijn niet goedkoop. 
Natuurlijk is de, bijna 100 jarige, ISC een club van liefhebbers en lang niet iedereen doorvorst tien of meer generaties stambomen en bloedlijneigenschappen. Terwijl de kracht voor nu juist ligt in kennis van het verleden, terwijl de mensen met kennis hierover genegeerd worden. Er is niks nieuws onder de zon. Naar mijn mening is er (veel) veranderd aan de benadering ‘het echt hond zijn’, zo je wilt samen (ISC)verenigd zijn. Misschien ben ik een ouwe vent die vroeger tijd romantiseert; maar ik herinner me heel goed de ISC bolsjewieken, het haantjesgedrag, de stoere taal en evenzo stoere honden. Wie kent nog de grote namen van invloedrijke honden van 25-50 jaar geleden? In Ierland schreef men veel over de karakters en unieke exemplaren, de ‘blue hen’s’ onder hen, wie doet dat hier in Nederland nog…. Als we het dan weten wat doen we daarmee? 
Ik weet het, het gros is recreant en liefhebber van het ras, niet actief als fokker. De Ierse setter verdwijnt langzamerhand van het straatbeeld en ik reken dat vooral de fokkers aan. Het huidige bestuur wil graag anders maar is gebonden aan het het geploeter en polderen. Maar wie moet er nu roepen (ik dus) dat er iets volkomen scheef is gaan lopen, en dat wordt nog erger als we hier Amerikaans en Australisch bloed hierheen halen: wat voegt dit in vredesnaam toe aan de jachthond Ierse setter en welke pakketten ellende komen mee!!

Tegenwoordig constateer ik een andere aanhang en vooral vrouwelijke insteek die veelvuldig het woord Lief, Schattig en Aandoenlijk op Facebook tikt. (83% vrouwelijke reacties in 1 maand heb ik geturfd, het is echt een bijzonder platform). Zichtbare en storende fokfouten en bijna verzuipende spetteraars ipv goed zwemmen krijgen ‘likes’. Allemaal leuk en aardig…het gaat meer over zalfjes, trimbeurten, juichpakjes, hondenpyjama's, en allergieën (heeft die hausse/modegril aan allergieën eigenlijk wel een sluitend bewijs?) in plaats van open discussie over toekomst, gezond ‘dierenartsvrij’ hondenlijf, handzaam karakter en geschikt daardoor als jachthond. Ik heb het er wel eens over en dan hoor ik steevast dat men vooral 'likes' geeft als mensen positieve dingen doen met hun Ierse setters, hoe dat beest er dan uitziet is onbelangrijk. Ken je die mop over de troepenschouw Open vlootdagen in Den Helder? Een trotse moeder langs de kant: "Zie mijn Jan daar eens netjes marcheren, alleen jammer dat iedereen uit de pas loopt". 
Nou dan fok ik horses. Kom op mensen, aan de studie. Een verkeerd soort hondenliefde, die setters vermenselijkt, knuffelt daarmee de kans op een werkelijk evenwichtig hondenbestaan liefdevol dood. 

Joop Buiten

home

 

Ze heeft mooi gesloten voeten, zo hoort het ook. Eigenlijk jammer dat alle honden hun zachte puppyzooltjes door al dat asfalt en beton zo snel omruilen voor stugge zolen en dat is maar goed ook. Het hele gewicht van de hond rust in feite op ‘vingertoppen’, de kwaliteit en het onderhoud ervan is erg belangrijk. Lange nagels geven bij iedere pas een opduweffect in het nagelbed wat toenemende pijn gaat veroorzaken. Instinctief onderhoudt de hond zijn voeten zelf, soms moeten we wat extra haar rondom en tussen de tenen weghalen maar veel meer is het niet. 
Nu even breder schrijvend over de voeten en tenen en nagels: 

Gesloten voeten: 
De Setterstandaard spreekt duidelijk van kleine gesloten voeten, krachtige nagels, sterke tenen in mooi afgerond geheel. Alleen een compacte gespierde voet (onder rechte middenvoetsbeentjes) kan de energie en vering leveren die een (werkende) Ier nodig heeft. Een weetje over de nagels: die zitten niet precies in het midden maar staan eerder wat bij elkaar, de buitenste twee tenen eveneens naar de binnenzijde gekeerd. Kortom er steekt niks uit! Zie bijgaande afbeeldingen  
Kattenvoeten: 
In een aantal (oude) hondenboeken werd bij de Ier ten onrechte een kattenvoet genoemd. Gelukkig wordt dat tegenwoordig nergens meer vermeld (juist wel bij herders- en dogachtige honden) want een Ierse setter heeft géén kattenvoeten. Een kattenvoet is wat steiler en stomper van voren en juist niet ovaal afgerond. Aanschouwelijk onderwijs: 
Leg je hand eens plat op tafel en draai de duim uit het zicht. Je ziet twee langere vingers en twee wat kortere, eigenlijk net zo mooi afgerond aan de voorzijde als bij de hond. Zet nu je hand rechtop zodat je vier nagels de tafel raken (zo ongeveer loopt de hond); je zult merken dat je ter weerszijden van het midden ruimte ‘over’ hebt. En zo kon ik herleiden en later via internet bevestigd krijgen waarom een hond/setter twee wat hogere middentenen heeft en toch de juiste afgeronde vorm behoudt. Die twee (daardoor ietsje hoger opgebogen) forsere teenkootjes helpen de hond bij het direct afzetten en accelereren juist goed. 
Aangepaste pasjes:
Aan de andere kant, zijn de nagels wat lang, dan veroorzaakt dit bij de hond een 'klimgevoel' (oorspronkelijk werden alleen de nagels schrap gezet bij accelereren en beklimmen van hellingen) en zal de hond dan steeds kleinere pasjes gaan maken door de opgedrukte teenstand. (vergelijk het eens met mensen die heeel lange (valse) nagels aan de vingers hebben hoe die iets moeten vastpakken). Door die afwijkende teenstand gaat er meer fout, niet alleen in de hersensboodschappen maar juist ook in schouderstand, stand van het spronggewricht en vooral strammer worden van de rug. En dat moet een Setter juist niet hebben!!
Hazenvoeten: 
Een zgn. hazenvoet houdt in dat het eerste (voorste) kootje wat verlengd is. Dat betekent niet dat er op twee kootjes wordt gelopen zoals bij een doorgezakte voet. Het geeft een weke indruk. Als voorbeeld van een hazenvoet bij de Ier wordt de grote voorouder CH Palmerston wel eens genoemd, die grove ietwat (lange?) doorgezakte tenen en erg harige voeten had. Een hazenvoet is bij een setter een ernstige fout. Windhonden, saluki’s en Galgo’s hebben normaal gesproken hazenvoeten om nog sneller te kunnen starten, ze zetten gewoon hun complete voet schrap, om door de hefboomwerking als het ware een krachtexplosie te veroorzaken. Door de grote druk worden de achtertenen tevens breder uitgeduwd en door mijn waarneming op het strand doet een setter dat ook wat. 
Zweetvoeten: 
De huid van de hond bevat wel zweetklieren maar die monden meestal niet uit aan de oppervlakte van de huid. Aan de voetzolen doen zij dat echter wel. 
Bij sommige honden kun je dan ook waarnemen dat ze aan de voeten ‘transpireren’. Dat is het beste te zien aan de 'paws' als ze op een schone gladde (tegel-)vloer hebben gelopen. Onze setters hebben dus zweetvoeten maar hun zweetvoetjes ruiken wij niet, andere honden juist wel. Op de wandelingen 'lezen de honden zo het laatste nieuws'.
Zoolkussens:  
Te lange nagels kunnen niet alleen broos en brokkelig worden maar ze bederven ook de stand van de voet, want de tenen worden immers voortdurend opgeduwd. Achter elke teen zit een zoolkussen en daarachter nog een groot gemeenschappelijk (metacarpaal) extra zoolkussen. Die zoolkussens bestaan uit een veerkrachtig bindweefsel dat is bedekt met een sterke huid die wel slijt maar steeds aangroeit. Wordt er frequent met de hond gefietst kan dat wel voor problemen zorgen, ze slijten sneller bij draven en nog meer bij galopperen op asfalt. Extra afslijten gebeurt na het zwemmen of slootbezoek onderweg wanneer de zoolkussens weker zijn. Wen je hond eraan naast de fiets op bijv. de bermrand te lopen. Daar liggen trouwens wel vaker glassplinters...

Regelmatig nagels knippen!
Als de nagels te lang zijn hoor je een setter op het parket of tegels tikkeren, enige controle op nagellengte is aan te bevelen. De meeste setters vinden nagels knippen vreselijk, maar als je begint in de puppytijd met lieve woordjes en een nietszeggend knippertje en vijltje kom je al een heel eind (voor later). Nagels knippen doe je altijd met een vlijmscherp soort schaar of tangetje die knipt zeg maar. Alles wat lijkt op een platdrukker of joekels van menselijke nagelknippers doet de hond pijn door het platdrukeffect. Bijhouden van de nagellengte is veel beter dan bijv. na een half jaar een fors stuk opeens te moeten inkorten. Wil je toch een nagelknippertje gebruiken, hap dan steeds een klein snippertje weg in voorzijde en bodemranden. Hoe diep/ver mag je gaan....niet.
 




Tip: Zelf heb ik een nieuwe scherpe linnen machineschuurband strak om een plankje gemaakt en daarmee 'vijl' ik de nagels van de hond wat na, gaat lekker snel en de hond ziet je daarmee bezig en accepteert sneller wat je doet. Eerst de nagels op ongeveer de gewenste lengte knippen; ik gebruik er eentje van het merk Mikki.
De techniek van vijlen: De Ier op zijn zij liggend. Ik pak één nagel stevig tussen twee vingers en raak bijna de teen zelf niet aan. Om 'het leven' in de afgekorte nagel te sparen kun je het beste de buitenste scherpe hoornrand naar achteren toe 'stomp opvijlen' als vertikaal vlak zeg maar. Het dunner geworden zachte deel (voor de gevoelige ribbel/verhoging) wat onderin overblijft kan dan door het lopen weer 'bijslijten'.
Joop Buiten 5-7-2014

 

De liefhebbers van die lage ooraanzet hebben gelijk dat dan de ovale vorm van de schedel zo mooi uitkomt maar laat ik dit zeggen: als (tegenwoordig langere en dikkere) oren bij het volgroeien ook nog eens zwaarder gaan hangen wordt het microklimaat in het Ierse setteroor wel erg hoog. Het doet ons ras geen goed. Bij een staand oor zoals een DH ligt de relatieve luchtvochtigheid in het verticale buitenoor rond de 75-80%. Een hangend oor normaal iets hoger nl. 85% en als er sprake is van oorontsteking loopt dit op naar meer dan 90%. De bacteriën tieren welig en het oorsmeer kan dan de afvoer niet meer aan. En dat kun je goed ruiken. 
Weet dus hoe het setter-oor ruikt als alles OK is! 

Overdrijf ik niet een beetje? Uit de enquetes die de ISC jaarlijks aan de eigenaren stuurt komt overduidelijk naar voren dat de oren het hoogst scoren aan problematiek!! Voorbeeld 2015: bij de tweejarige setters bedraagt dit al 3,5%, bij de vijfjarigen 12,5% en op hun achtste levensjaar bedraagt dit al 30%. Nagenoeg één op de drie Ierse setters moet met chronische oorproblemen naar de dierenarts. 

Veel setters zwemmen graag, een heel aantal kunnen zelfs duiken, dan loopt het buitenoor vaak vol water. Iedereen kent wel dat rollen en ‘sleetje rijden op één oor’ na een zwempartij, maar eigenlijk wordt dan alleen de oorschelp maar wat droger. De huid binnenin wordt bij voortduur poreuzer en ontvankelijker voor bacterie explosies. Het door ons droogmaken, door een opgerold velletje keukenrol erin te wurmen, vindt de hond vaak kreunend lekker maar je haalt alleen de zwarte afgewerkte oorsmeer bovenin weg maar je komt lang niet diep genoeg. (Zie onder buitenoor.) 

Oorschelp 
Mooi grote gehooringang van kraakbeen, rose van kleur en wordt beveiligd door een mooi (neat-folded) lapje. Driedimensionaal draaibaar voor het zuiver lokaliseren van rechtstreeks en echogeluid. Regelmatig wat haar weghalen net onder de oorschelp geeft wat lucht maar heeft bij setters een nadeel, het ziet er soms zo erg pluizig getrimd en verknipt uit met alle kleurverschillen van het dan zichtbare onderhaar, wat meestal ook nog eens blijvend kleurverschil houdt, vooral als je gaat scheren. Onder en op het oor plukken is veel beter omdat er dan ruimte komt voor nieuwe (en juiste kleur) haren.

Buitenoor
Daarmee wordt bedoeld de gehoorgang vertikaal gezien. Deze is bij een setter plm. 6 cm. diep, daarna buigt de gehoorgang naar meer horizontale positie plm. 4 cm verder naar voren. Dus een L-vorm en niet zoals bij ons mensen rechttoe rechtaan. Alleen een dierenarts kan diep in het oor ‘kijken’ met een otoscoop. Een wattenstaafje is goed bedoeld maar duwt soms eerder de troep verder naar binnen. Fanatiek gekrab boven de halsband geeft mij altijd een gevoel van schuld/meelij zo heftig gaat dat soms. Het is vrijwel nooit irritatie van de halsband maar juist onderhuids: de gehoorgang is niet open of geeft irritatie van zaadjes of zand. Na dat krabben onder de wang wordt er heftig met de kop geschud want de hond moet losgeklopte troep kwijt! 
Regelmatig bij het aanhalen even (een ruime handbreedte) onder de oren masseren en heel zachtjes wat kneden vinden alle setters heerlijk en ook daarna zul je ze zien schudden. 

Middenoor 
Aan het eind van het buitenoor in het zgn. middenoorgedeelte ligt het trommelvlies. Dat orgaan is zo gevoelig dat het heel hoge frequenties kan doorgeven naar het binnenoor, de ontvangstruimte. Het binnenoor bevat de gehele verwerking van geluiden via de gehoorbeentjes, allerlei kanalen en slakkenhuis net als bij de mens maar dan veel intensiever. Het evenwichtsorgaan in het midden(binnen)oor is tevens beter ontwikkeld en registreert elke wijziging in kophouding bij het springen en rengalop. 

Een paar hoorfeitjes: 
- Een hond hoort een geluid niet 'harder', maar wel 'beter' en 'van verder', omdat hij zijn oren perfect er op kan afstemmen. Iedereen kent dat wel, kop beetje scheef, daarna weer rechtop, beetje links en beetje rechts en alles is gelokaliseerd en doorgegeven aan de hersenen in een onderdeel van een seconde. 
- Dat zojuist genoemde gespitst luisteren bevordert sterk het 'snapvermogen'; de linkerhelft van de hersenen neemt ons uitgesproken woord op, de rechterhelft reageert op de intonatie ervan en dat tezamen doet de hond reageren.
- Het gehoor van een hond is zo 'verfijnd' dat hij 'twee tonen' kan onderscheiden, tot op een achtste toon nauwkeurig. Dit verklaart waarom een hond het motorgeluid van de auto van zijn baas herkent tussen andere motorgeluiden van zelfs identieke merken. 
- Gehoorbereik van de mens ligt tussen 20 - 20.000 Hz, bij de hond tussen 47 - 65.000 Hz (sommige bronnen spreken zelfs van 100.000 Hz) 
- Honden zijn verder in staat over een afstand van 25 meter de donkere zware frequenties rond de 1 à 2 Hz te horen. (alsmede onderaardse geluiden, bevingen, dreiging brekende boomtakken e.d.)

Vier octaven
Een praktisch voorbeeld van Stephen Budiansky: Om de hoogste toon te produceren die iemand kan horen, zouden er ongeveer 28 extra toetsen ofwel ongeveer 2,3 octaaf aan de rechterkant van een normale piano moeten worden toegevoegd. Om de hoogste toon te produceren die een hond kan horen, zouden er 48 extra toetsen nodig zijn, oftewel 4 volledige octaven. Geen wonder dat bij jachthoorn blazen vaak een paar honden mee gaan joelen, wat moeten ze eigenlijk aanhoren aan akelige bij- en boventonen… 
Apache lag deze week te luisteren naar minimale geluidjes recht voor haar in het helmgras, ze ging behoedzaam staan en sprong plots 'met fox-jump' ergens bovenop. Die hoogfrequente ritselgeluiden die veldmuisjes en kleine knaagdieren produceren met hun pootjes in het gras hoort de hond en wij hebben geen benul. Het is inderdaad vaak mensDOM versus dierenRIJK. 

Joop Buiten eind juni 2014

home

 

Oogvorm 
Bij de Ierse setter komen we zeer divers gevormde ogen tegen. De standaard spreekt van niet te groot oog en donkerhazelnoot tot donkerbruin van kleur. Wat is de definitie van te groot? En wat is typisch Iers. Tegenwoordig zijn de ogen wel groter dan ik me herinner, vooral ronder en boller van vorm maar ook tref ik minder sprekende wenkbrauwen en uitdrukking aan. Dat lijkt me onjuist terwijl ze bij de werklijnen mooi donker, dieper (veiliger) en strakker in de oogkassen liggen. Hoe boller het oog hoe meer ongewenst oogwit er getoond wordt, maar ook het bindvlies komt mogelijk in zicht. Bindvlies is gevoelig voor ontstekingen en moet gewoon zijn werk doen achter de oogranden nl. vochtvoorziening en schoonhouden. Een groot rond oog, vaak met witte ooghoek en roze-bruine niet-strakke randen is echt niet mooi evenmin een te schuin geplaatst. 

Rood/Groen 
Hoeveel kleur kan een hond nu zien en is dat echt zo anders? Ja zeker; oranje, geel en groen worden door een hond slecht onderscheiden, hij ziet ze als mosterdgeel tinten. Stel je dat eens voor als mens: wij vinden een stuk rood vlees er prachtig uitzien maar de hond ziet het als grauwbruin; een (reeds lang bekend) hondenvoer is gemaakt van rode ringetjes maar dat maakt de hond niet uit: de geur overheerst alles. Een rode dummy in hoog gras gooien kan de apporterende hond slecht zien, het heeft dezelfde grauwgroenige mosterdkleur want de hond heeft het grootste probleem met groen en rood samen. En wie bedenkt nu juist dat die Kong’s en speelballetjes rood moeten zijn?? Bijgaand een paar plaatjes van de Moors, want dit is immers een Ierse Jachthondenpagina, wij genieten van de prachtige kleuren (linkerzijde) maar voor de hond is er niks aan (rechterzijde) ja al die geuren die zijn pas interessant! Wij roepen ’wat een prachtig gekleurde fazant’, maar de hond jaagt dat egaal bruine beest het liefst uit de dekking (prikkel: geur, beweging en geluid). De overige kleuren kunnen ze wel onderscheiden maar niet zoveel als de mens. Naast zwart, wit, en grijstinten kunnen ze ook onderscheid maken tussen blauw en violet, maar gele en groene kleuren wordt al minder. Onderzoekers hebben aangetoond dat een hondenoog zowel kegeltjes als staafjes heeft, hoewel ze slechts twee verschillende kegels hebben en een menselijk oog heeft er drie. De staafjes zijn voor de waarneming van grijstinten verantwoordelijk, de kegeltjes voor het zien van kleuren. Als honden helemaal geen kegels hadden zouden ze enkel zwart en wit kunnen onderscheiden. (wat men vroeger aannam)

Tapijt van licht
In het oog van honden, zoals bij veel zoogdieren, is een speciale reflecterende weefsellaag (Tapetum lucidum, letterlijk Tapijt van licht) aanwezig, die invallend licht terugkaatst en versterkt. Dit verklaart, waarom katten en honden in de schemering veel beter kunnen zien dan mensen, want bij ons is dit afwezig. Het effect van die weerkaatsing van het Tapetum lucidum kunnen wij alleen waarnemen als het groenig opgloeien (van die grote oogknikkers) wanneer we flitsfoto’s van de hond maken. En dat duidt niet direct op ouderdom of beginnende staar. Wil je zelf kunnen ervaren wat jouw hond ziet? Dan kun je een app gratis downloaden: Chromatic Vision Simulator (en via de knop P in die app “protanopie” sluit het meest aan bij wat onze honden zien.)

Beweging zien
Het oog is voor een hond een minder belangrijk zintuig dan de neus en gehoor, het is een mooie aanvulling. Bij het voorjagen gaat een setter zeer ruim, zodat je soms een verrekijker nodig hebt, maar hoe houdt hij (oog)contact met de voorjager. Erg belangrijk zijn twee punten: beweging en vertrouwde geluiden. De scherpte van zijn beeld is kleiner dan bij de mens en meer op beweging gericht. Stilstaande dingen worden door hondenhersenen minder goed waargenomen. Door de ietwat zijdelingse inplanting van de ogen op de schedel heeft de hond een gezichtsveld van ongeveer 240 graden. Bij de mens is dat rond de 200 graden. Voorbeeld: Als wij onze hand achter ons oor houden zien wij de hand niet; achter het setteroor gehouden ziet de hond die hand wel. De hond herkent de baas vanuit zijn ooghoeken van verre, aan zijn bewegen, zijn silhouet, zijn armgebaren voor richting aangeven of armen wijd om te bij je te komen. En dat andere punt is geluid, gewenning aan onze manier van fluittonen (en niet de hoogte ervan!). Ik kan op iedere willekeurige fluit mijn 3 stotterende toontjes blazen… ze komt. Het gehoor is fenomenaal, en schreeuwen in het veld is helemaal niet nodig. Kortom: een goede combinatie baas/hond werkt ook op 400 meter afstand. Binnen de ISC zullen bij het lezen hiervan wat leden de wenkbrauwen gefronst hebben…maar honden zijn nou eenmaal het gelukkigst bij samenwerking. En er zijn ook in het veld aartsweglopers, vooral als er hazen weg te brengen zijn. Ik merk dat ik afdwaal naar andere zintuigen en voorjaagtips…

Scherptediepte
Mijn vader zei altijd dieptescherpte. Iedere fotograaf weet wat dit betekent, het is o.a. afhankelijk van het diafragma (i.c.m. lichtsterkte en ‘film’gevoeligheid). En zo werkt dat bij een hond ook. De pupil van het hondenoog is een stuk groter dan de onze, daarom kan er meer licht in worden opgevangen (zie ook Tapijt van licht) maar dit gaat ten koste van de scherptediepte. Concreet betekent dit dat de hond in schemerlicht beter maar minder scherp ziet. De positie van de ogen bepaalt het gezichtsveld.

Binoculair zicht ontstaat doordat het veld van het gezichtsvermogen van beide ogen elkaar overlapt. Zoals onze ogen zien is het mogelijk om diepte te zien. Doordat de ogen van de hond verder uit elkaar geplaatst zijn overlappen ze minder, hebben een smaller binoculair zicht en hebben daardoor een slechtere scherptediepte. Hoewel een hond iemand op zich af ziet komen kost het hem toch wel moeite om te berekenen hoe ver die van hem is verwijderd. Wel wil ik hier bij opmerken dat de vorm van de snuit en overgang naar de schedel een aanzienlijke rol speelt; een setter heeft daardoor zijn ogen iets meer opzij staan. (noot: veel ierse setters hebben de ogen de laatste jaren toch dichter bij elkaar staan, oppassen dat het geen monkey-look wordt. JB) 
Terwijl bijv. een mopshond met korte snuit de ogen meer van voren heeft en daardoor een smaller visueel bereik heeft. Die Ierse fokkers en jagers wisten dit volgens mij al….ooit. 

Als afsluiter voor mij echt nieuw: ik kwam het woord flicker fusion tegen, de frequentie waarmee een hond lichtgolven ontvangt. Het schijnt dat de nieuwe Digitale TV beelden veel beter door honden wordt opgepikt dan vroeger en in de UK honden gemiddeld een uur per dag kijken naar Dog-TV. Hebben die levende haardkleedjes toch nog wat…laat ons maar trialen! 
Joop Buiten

 

Borstinhoud
Een diepe borst tot op de elleboog met mooie gewelfde ribben zien we graag vanwege de mooie harmonische verhoudingen en algehele sterkte. Maar als men zegt ‘vanwege de ruimte voor hart en longen’ dan gaat er bij mij wat kriebelen. 
Stelling: Borstdiepte heeft niets te maken met uithoudingsvermogen. Het uitzetten van de longen bij diepe ademteugen gaat echter naar weerskanten en niet omlaag. Goede ribwelving en hoe die onderin mooi breed elkaar ontmoeten en gehecht aan een ruim borstbeen snijdt meer hout! Ruimte moet er zijn voor een groot hart.
Eigenlijk is dat allemaal ondergeschikt aan wat anders nl. de kwaliteit van hart en longen om zuurstof efficiënt te verwerken. En vooral de kwaliteit van de longblaasjes (zgn. alveolen die het koolzuurgas en zuurstof wisselen) en het leidingensysteem. 
Een in conditie zijnde (werkende) Ierse Setter heeft door functionele selectie longen die efficiënt werken; en groot genoeg zijn ongeacht de vorm of diepte van de borst. 

Hartfunctie 
Grootte en gespierdheid van het hart (capaciteit) is zeer belangrijk gebleken; het bloed is sneller op de plek waar het moet zijn maar een groot hart klopt rustiger. 
Da’s weer handig bij dagelijks veldwerk, afkoeling en mogelijk hogere leeftijd van de hond. Ik weet niet of het ooit wetenschappelijk bewezen is dat onze werksetters een groter hart hebben dan een ander type jachthond (of één of ander puienzeikertje), maar ik vermoed van wel. 
Ze moeten hun uithoudingsvermogen toch ergens vandaan halen. Bij wedstrijd windhonden is het wel wetenschappelijk aangetoond. Postduiven bijvoorbeeld, worden gekweekt en getraind voor extreme capaciteit; hun hart is meer dan drie keer het gewicht dan die van een straatduif. Bovenstaande heeft zeker te maken met aanleg/overerving/lijnteelt en geleidelijke (fieldpraktijk)training. In de showring is dit allemaal niet te beoordelen maar in het veld wel degelijk! Als de aanleg er niet inzit komt dat er ook nooit uit. 

Botstructuur 
Bij de veldwerkuitvoering heeft de Ier het zwaar te verduren. Van groot belang zijn de voeding, mineralen en sporenelementen die de hond vanaf pupleeftijd al heeft gekregen. Te vroeg beginnen met veldtraining en diep laten gaan is niet goed, laat eerst de hond de basisgehoorzaamheid kennen. Daarna voorzichtig uitbreiden naar kleine veldjes want de verhouding tussen spierspanning en botsterkte is nog niet optimaal. De spieren zijn bij een jonge setter veel sterker dan zijn botjes aankunnen. Je veelbelovende hond moet je zien heel te houden door de jaren heen. 
Twee zaken wil ik hierbij noemen: 
1. Honden die werken / veel arbeid verrichten hebben een sterkere inwendige botstructuur opgebouwd, en dat wordt door de terugkerende activiteit en doorbloeding alleen maar beter. 
2. Genetische component, sommige honden, en wellicht rassen(?) hebben vanaf hun geboorte al sterkere botten/doorbloeding. 
Zoek nou juist die pup er maar eens uit voor jezelf…. 

Formaat
Nu ik toch weer schrijf over het geraamte, wil ik het nogmaals even hebben over het formaat. Heel extreem gesteld: een hond die twee keer zo groot is als de andere weegt acht keer zoveel. Dit impliceert dat het bot ook acht keer zo sterk moet zijn. De kracht die nodig is om de poten heen en weer te bewegen bij het gangwerk is ook groter. Dat beperkt zijn in grootte, is de reden waarom de veldwerkhonden zo goed volhouden en dat ze minder vatbaar zijn voor botbreuken bij al die capriolen. 

Tenslotte 
In mijn vorige artikeltje stond “er op lijken” is heel wat anders dan “het kunnen” en daar ben ik heilig van overtuigd. Welke richting moet de fokkerij nu op; ik weet het nog niet. Punt één is bespreekbaar maken. Het kort door de bocht jachtbloedlijnen mixen met (decennialange) showlijnen of allerlei compromissen sluiten doet me denken aan een racewagen: Een setter uit een jachtlijn kun je wellicht vergelijken met Formule1 auto, die kan ook niet stationair draaien omdat andere eigenschappen prioriteit hebben. Als je maakt dat hij die lage toerentallen wel kan is het meteen geen Formule1 auto meer. Als jacht en jachttraining er niet inzit zijn er vast genoeg liefhebbers die (gezamenlijk) sportief met hun setter willen omgaan; uitermate goed voor de verstandhouding baas en hond. Speuren lijkt me meer geëigend voor lopende hondenrassen, maar een Ier kan het zeker leren. Ga vooral je gang! Ga eens voor toeschouwer spelen bij een echte (Orweja.nl) veldwedstrijd, bijv. a.s. 19 september 2014 in Waterlandkerkje, of 20 september in Dirksland. In principe dingen SUMMERTIME LADY en/of CEASAR mee voor een mooie classificatie bij dergelijke evenementen. 
Joop Buiten 
Toetje: een paar demo-linkjes van het vriendschappelijke en sportieve element van de Europese Veldwedstrijdsport. 

https://www.youtube.com/watch?v=P7D-I4GFnxU
https://www.youtube.com/watch?v=6rPm1DtZBa0
https://www.youtube.com/watch?v=EvWsS5RkOOk
https://www.youtube.com/watch?v=3-Dn3zN-GLw
https://www.youtube.com/watch?v=9jxNtMJ4HL0
http://youtu.be/8bSmKkENGPU

 

Optimaal gangwerk
Ik beperk me in dit eerste stukje bij de schouder, poten en hoekingen die een optimaal gangwerk en rengalop mogelijk maken. Nog steeds zijn de meningen verdeeld over de stand van de schouder; wat belangrijk is dat de hoek van het schouderblad en opperarm minstens 90 graden is, liever iets meer (100-115 gr.). Waarom? 
Twee belangrijke zaken: De opperarm heeft een (stop)botje die te ver doorslaan verhindert dus de maximale uitslag van een stap naar voren is afhankelijk van de basis nl. de stand van het schouderblad. Gelukkig is het schouderblad niet vastgehecht aan het skelet maar is iets, bijna alle kanten op, beweeglijk vastgehecht aan sterke spieren. Erg handig om snel te gaan, maar ook bij het kenmerkende voorstaan. Vooral de Engelse setter kan bijna als een cheetah zijn schouders omhoog brengen, maar de Ier kan er ook wat van. Een te schuine schouder, die je helaas niet kunt voelen, (90 graden of minder.) met vaak iets kortere opperarm veroorzaakt een foute loodlijn. Het gewicht wordt niet gedragen door een rechte lijn omlaag, de polsen zakken gauwer door. Die polsen (zeg maar de ruimte beneden het zwarte kussentje bij het duimnageltje en de voet) is wat discussie over. We zien graag een loodrechte lijn van top schouderblad over de lijn voorpoot die eindigt in sterke gesloten voeten. Aan de andere kant moet een werksetter gigantische klappen opvangen bij het neerkomen in het terrein, dus is enige vering gewenst. De voorpoten stuwen een 20% maar de motor zit achterin, die levert de sprongen en de reach… 

Het gaan in rengalop is geen spelletje! Het verschil tussen leven en dood, van belagen en belaagd worden.

De motor 
De tendens bij de (Britse) jachthonden is meer achterhoeking, dit geeft langere botten, groter aanhechtoppervlak en derhalve ook langere spieren en pezen. Dat betekent evenwel een onbalans in de passen die de hond doet. De stap van een achterpoot is dan niet meer in verhouding met de 'reach' van de voorpoot. Vaak gaan bij dergelijke overhoekte honden de voorpoten wat steppen om meer tijd en ruimte te krijgen per stap (denk aan een tuigpaard). Dat is verspilling van energie! Als een optimaal gehoekte hond in volle draf gaat dan landen zijn achterpoten precies achter de voetafdruk van de voorpoten, in hele snelle draf er zelfs iets voorbij zodat de meeste honden dan wat schuin gaan lopen. Let maar eens op als je met je Ierse setter fietst. 

Hefboom effect
Iedereen weet dat je een kast van de vloer kunt tillen met een klosje en een lat. Hoe langer die lat hoe meer tilkracht. Die langere botten van (te) grote honden geven tijdens het draven en galopperen daarom ook meer kracht op de heupkom, hmmm. 
Hoe langer die botten en spieren, hoe slapper de boel wordt (mechanica = kracht x arm) en dan reken ik het (over)gewicht en formaat nog niet eens. 
Tja wat is dan de optimale hoeking en verhouding? De lengte van de rug en hoe die eindigt in het bekken is daarbij belangrijk. Wat ik op recente foto’s en zeker onlangs op onze Clubmatch aan tendens waarnam (op mijn netvlies stond een ander type gegrift) is het algehele beeld: ietsje tot een stuk forser, toename van ruglengte, een vlakkere croupe en vooral meer hoeking in achterhand. Ik heb de wijsheid niet in pacht maar ik wil hier graag even ventileren. Wanneer de hond niet harmonieus en ‘vierkant’ is (nou bijna dan..) zal deze in het veld eerder gewone galopsprongen maken en zal zich voortdurend extra in balans moeten houden en kun je er, zoals men zegt, “geen kwartje op de rug leggen”.(de rug klapt, de hond basculeert zei de FT keurmeester ooit over mijn Ier). Hij kàn dan niet komen in de vereiste vlakke rengalop. Tot slot nog even naar die cheetah. Hij wordt ook wel God’s Greyhound genoemd. Deze heeft het grootste inteeltcoëfficiënt van alle zoogdieren i.v.m. hun beperkte aantal, en toch is door al die eeuwen heen, hij (ook Hij) de beste gebleven. Wordt vervolgd 
Joop Buiten

home

  21 mei 2014

Het spel op de wind 3
Misschien één van de beste beschrijvingen van de Ierse Setter aan het werk in het veld is een gedicht van de dichter William Somerville (1675-1742) in de volgende door mij vertaalde regels:

Bijgaande foto: Summertime Lady maakt zo’n liggend punt op dezelfde wijze als haar Ierse voorouders in het verre verleden.

 

Er is maar één verschil, nl. de hond vertrekt altijd van lagerwal. Erg zwakke wind is ook voor de hond een probleem, meestal gaat dat ten koste van de snelheid daar die kleine wervelingen het er niet gemakkelijker op maken geur op de neus te krijgen. Hoe en waarheen moet de geur/walm zich verspreiden als het niet waait, veelal stuit de hond dan te kort op vogels met flushen tot gevolg. Bij iedere wijziging van windrichting hoort een koerswijziging, dat weet ik al vanaf mijn ketelbinkies zeilkamp. Vandaar ook dat Setters niet altijd een strakke zoeklijn volgen, dat lijkt eigenzinnig van ze, maar als ze echt jachtverstand hebben kunnen ze niet anders. Ze hebben heel gauw door dat suikerbieten in rijen zijn gezaaid maar in jong graan of heide voelen ze zich volkomen vrij hun loop zelf in te richten. Daarom hebben ze altijd meer belangstelling voor boswalletjes, slootranden, luwtes achter een heuveltje of geparkeerde auto’s van veldwedstrijd deelnemers. Omdat ze wéten dat veerwild graag wat beschutting heeft en daarom doen sommige honden zo’n randje/ritje twee keer en dat vind ik nou jachtverstand. 
wordt vervolgd… 
JB
 

 

Even een korte lyriek noteren naar aanleiding van vanmiddag:

L’Arrêt et Coulé 
Heerlijk beschut tussen het gewas rust en foerageert een klucht patrijzen
onwetend van hun lucht die meedrijft op de wind. 
Van ver klinkt vaag geroffel totdat de grond onmiskenbaar dreunt van hondenpoten.
Als een donderslag reageert de hond, trillend van passie werpt ze zich om en staat
- alsof een film wordt stopgezet, het maakt niet uit welke poot de laatste was - 
onbeweeglijk, met hoge neus en oren
en heus: een paar geurmoleculen waren het maar.
De oude rotten zijn allang gaan hollen, snelkloppende jonge hartjes drukken zich ter aarde
immers… deze vogels bestaan door onopvallendheid.
De Setter sluipt als een voortvarende panter naar de warme plaats,
waar het spel ‘wie het eerst beweegt is af’ nu gaat beginnen.
De enige die zich haasten moet is zijn meester, de hond wacht op zijn 'Coulé!'
en jaagt daarmee de klucht de stuipen op het lijf 
zodra ze dit grote rode monster gaan ontwaren stuiven de vege lijfjes uiteen.
Maar de hond zijgt ineen bij het knallend schot onwetend dat dit vals alarm
 zijn punt heeft goedgemaakt.
Zijn meester volgt nauwlettend het hernieuwd invallen van de klucht.
En zo begint straks dit spel opnieuw maar net even anders
want ieder wezen heeft weer bijgeleerd.

home